سرویس جهان مشرق- نفوذ چین در آفریقا به طور روزافزون بیشتر احساس می‌شود و همین امر موجب نگرانی آمریکایی‌ها در مورد منافعشان شده است. چینی‌ها معتقدند که ارتباط تجاری آنها با سایر کشورها، ربطی به اهداف آمریکا ندارد اما آمریکایی‌ها اصرار دارند که پروژه‌های تجاری، زیرساختی، امنیتی، و صلح‌آمیز چین در آفریقا به گسترش محبوبیت و نفوذ این کشور منجر می‌شود و اهداف آمریکا را محدود و محدودتر می‌کند.
نگرانی‌های واشینگتن در مورد نفوذ چین در بنادر تجاری شاخ آفریقا رو به فزونی است. در ماه فوریه بود که دولت جیبوتی قرارداد مربوط به پروژه «ترمینال کانتینر دوراله» با یک شرکت بهره‌بردار بنادر مقیم دوبی با نام DP World را فسخ کرد. مشخص شد که پای شرکت «مرچنتس پورت هلدینگز» چین وسط است که 23 درصد از سهام شرکت بنادری «پورت دو جیبوتی سا» را داراست. این شرکت، در نزدیکی تنها پایگاه نظامی برون‌مرزی چین واقع در کرانه غربی خلیج عدن و جنوب دریای سرخ در مجاورت کانال سوئز واقع شده است. این بندر که به عنوان بزرگترین بندر در آفریقا در قبضه تسخیر دولت جیبوتی است، در اختیار چینی‌ها قرار داده شده است. همین امر موجب اعتراض آمریکایی‌ها شده اما مقامات جیبوتی تاکید بسیار زیادی به نزدیک شدن به چین به عنوان یک شریک تجاری قدرتمند دارند.
در جلسه اخیر استماع کمیته نیروی مسلح کنگره، یکی از ژنرال‌های رده‌بالای ارتش آمریکا نسبت به خطر فراگیرتر شدن کنترل چینی‌ها بر بندر جیبوتی و منطقه پیرامونی اخطار داد. «توماس والدهازر» -ژنرال نیروی دریایی- اعلام کرد که اگر کنترل چینی‌ها بر آن منطقه قطعی شود، ناوها و کشتی‌های آمریکایی دیگر دارای پایگاه و ایستگاه سوخت‌گیری نخواهند بود. این بندر، اکنون یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های دسترسی اولیه برای آمریکایی‌ها، ایتالیایی‌ها، فرانسوی‌ها، و ژاپنی‌هاست. پایگاه آمریکایی «لمونیر» اکنون خانه 4 هزار پرسنل ارتش آمریکاست که از طریق آن عملیات‌های ضدتروریسم را در آفریقا، خاورمیانه، و اقیانوس هند صورت می‌دهند. به همین دلیل است که ژنرال والدهازر تاکید بسیاری بر اهمیت حفظ آن منطقه داشته است.
«گنگ شوآنگ» -سخنگوی وزارت خارجه چین- اخیرا در پاسخ به رویکرد و اظهارات آمریکایی‌ها اعلام کرد که از دیدگاه چینی‌ها حساسیتی در باب این موضوع وجود نداشته و بهتر است که آمریکایی‌ها نسبت به همکاری بین جیبوتی و چین با دیدگاه متعصبانه نگاه نکنند. همچنین، روزنامه «گلوبال تایمز» که رسانه رسمی دولت چین است، نگرانی آمریکایی‌ها را بی‌اساس خواند و بر این موضوع تاکید کرد که حق طبیعی چین است که با یک کشور دیگر تجارت داشته باشد و این ربطی به نگرانی نظامی آمریکا ندارد.
سرمایه‌گذاری چینی‌ها
اسماعیل عمر غیله -رییس جمهور جیبوتی- به این علت رو به سوی چینی‌ها کرده که معتقد است از آنجایی که جیبوتی کشوری ضعیف در منابع است، لذا وابسته به توسعه منطقه خود و افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندری است. طبق گزارش «مرکز توسعه سیاست جهانی»، تا به امروز، چین بیش از یک میلیارد و 400 میلیون دلار در زیرساخت‌های این کشور سرمایه‌گذاری کرده که برابر با 75 درصد از تولید ناخالص ملی جیبوتی است. یکی از سرمایه‌گذاری‌ها در بندر دوراله، ایجاد خط لوله آبی بین جیبوتی و اتیوپی و خط راه آهن است. طبق آمار CNA -سازمان تحلیل و پژوهش- آمریکا، بخش اعظم سرمایه‌های چینی‌ها در جیبوتی، به صورت دریافت وام از بانک واردات-صادرات چین تامین می‌شود. این بانک، مستقیما زیر نظر شورای حکومتی چین است و این اختیار را دارد که نسبت به کمک به سرمایه‌گذاران چینی در خاک جیبوتی نهایت اهتمام را داشته باشد.
اخیرا، «رکس تیلرسن» -وزیر خارجه آمریکا- بی‌درنگ خود را به جیبوتی رساند و با «محمد علی یوسف» -وزیر خارجه این کشور- دیدار کرد. وی به همتای اهل جیبوتی خود اطمینان داد که آمریکا بدهی‌های این کشور به چین را مدیریت می‌کند. یوسف نیز در پاسخ به همتای آمریکایی خود اظهار داشت که هیچ کشوری بدون زیرساخت قدرتمند نمی‌تواند به توسعه برسد و چین شریک بسیار خوبی در این مسیر است.
مانور نظامی چینی‌ها در دریای چین جنوبی در ژانویه 2018
دسترسی نظامی
در دوره «شی جین پینگ» دسترسی دریایی و منطقه نفوذ چین بسیار گسترده‌تر شده است. جولای سال گذشته بود که چینی‌ها پس از به دست گرفتن بحث‌برانگیز پروژه بندر «هامبانتوتا»ی سریلانکا، پروژه جیبوتی را به دست گرفتند. «مالکوم دیویس» -کارشناس ارشد موسسه سیاست‌های استراتژیک در استرالیا- معتقد است که اینکه سریلانکایی‌ها در عوض بدهی‌هایشان به چین حاضر شدند که به مدت 99 سال بندر مذکور را به چینی‌ها اجاره بدهند را باید بسیار جدی گرفت.
بندر هامبونتوتای سریلانکا
دیویس بر این باور است که چینی‌ها یک کشور را در پروژه «جاده ابریشم 2» درگیر می‌کنند و به مرور آنها را به اتحاد سیاسی هم می‌کشانند. در آن سوی قضیه، ژنرال «ریچارد اسپنسر» -فرمانده نیروی دریایی آمریکا- در جلسه استماع کنگره چین را به «نظامی کردن سرمایه» متهم کرد. اما پروژه‌های توسعه و زیرساختی چین تنها بخشی از استراتژی چین در آفریقاست که هم اهداف نظامی را در بر می‌گیرد و هم اهداف صلح‌طلبانه را. طبق ادعای «شورای اروپایی مناسبات خارجی» اتحادیه اروپا (ECFR)، همکاری با آفریقایی‌ها در زمینه صلح و امنیت، اکنون بخش بسیار مهمی از سیاست خارجی چین است.
پروژه صلح کلاه‌آبی‌ها
چینی‌ها اکنون قویا بر روی پروژه «کلاه آبی‌ها»ی سازمان ملل که در جهت صلح است، تمرکز کرده است. در سال 2015 بود که دولت چین اقدام به اعزام 8 هزار سرباز برای نیروهای حافظ صلح سازمان ملل کرد که این یعنی یک پنجم 40 هزار نیروی موجود که از 50 کشور دنیا در این ارگان تامین شده است. همچنین، 100 میلیون دلار به نیروهای حافظ صلح اتحادیه آفریقا کمک کرده و یک میلیارد دلار در اختیار صندوق توسعه و صلح سازمان ملل قرار داده است. بی جهت نیست که ژنرال اسپنسر در جلسه استماع کنگره فریاد می‌زد که «شی جین‌پینگ بدون جنگ دارد رقابت را پیروز می‌شود». و یا اینکه ژنرال «رابرت نلر» -فرمانده سپاه تفنگداران نیروی دریایی آمریکا- در آن جلسه می‌گوید «چینی‌ها یک بازی دراز را شروع کرده‌اند. هر جا می‌روم، آنها هستند».
اکنون، در راستای پروژه کلاه‌آبی‌ها بیش از 2500 سرباز آماده به رزم و افسر پلیس چینی در آفریقا حضور دارند که شامل سودان (1051 نفر)، لیبریا (666 نفر)، و مالی (402 نفر) می‌شود. علاوه بر این، آفریقا اکنون خانه یک میلیون چینی است که در پروژه‌های زیرساختی دولت چین مشغول به کارند. طبق گزارش ECFR، مشارکت چین در امنیت آفریقا، محصول انتقال وسیع‌تر سیاست دفاع ملی چین است که با یک دیدگاه جهان‌شمول در راستای حفظ اهداف برون‌مرزی درآمیخته است.
منبع:
https://edition.cnn.com/2018/03/09/asia/djibouti-port-china-us-intl/index.html
http://www.fmprc.gov.cn/ce/ceun/eng/fyrth/t1540251.htm
http://www.globaltimes.cn/content/1092309.shtml