به گزارش مشرق، بازار بورس را به دلیل اینکه به طور منظم شاخص های آن اعلام می شود و با بخش های گوناگون اقتصاد سر و کار دارد، به عنوان "خط کش" و یا "دماسنج" اقتصاد شناخته می شود. فعالان این بازار برای اینکه بتوانند از این بازار منتفع شوند، همواره به سراغ این شاخص ها می روند و با نگاهی به روند گذشته این بازار، تلاش می کنند آینده آن را پیش بینی کنند.
بیشتر بخوانید:
بازار بورس می تواند با دارا بودن ریسک های متعدد و سودهای مناسبی که در سرمایه گذاری های منطقی بدست می آید، به عنوان مکانی جذاب برای سرمایه گذاری تلقی شود. این جذابیت برای سرمایه گذارانی که در سال 82 و 92 در این بازار حضور داشتند، بیشتر محسوس بود. چرا که در آن سال ها شاخص بورس رشدهای بیش از 100 درصدی را تجربه کرد، که ناشی از عوامل مختلف داخلی و خارجی آن زمان بود.
در طول سال های گذشته مطابق با اصل 44 قانون اساسی که به موضوع خصوصی سازی می پردازد، باعث شد بسیار از شرکت های دولتی در چرخه واگذاری به بخش خصوصی قرار بگیرند. همین موضوع هم سبب شد که خرید سهام آنها در بورس جذابیت بیشتری پیدا کند. از طرفی در نظام بانکی برایند حرکت پرداخت سود به سمت کاهش میل پیدا کرده است.
البته نوسان هایی دراین خصوص وجود داشته است، همان طور که در انتهای سال 96 مجدد بانک مرکزی بعد از الزام بانک ها به پرداخت سود 15 درصد، مجدد با انتشار اوراق مشارکت با سود 20 درصد موافقت کرد.
اما کاهش میل به پرداخت سود بانکی سبب شده است برخی نگاه ها به سمت سرمایه گذاری در بورس تمایل پیدا کند. البته سرمایه گذاری در بورس بسیار پرریسک تر از سپرده گذاری در بانک هاست. به همین دلیل نرخ پرداخت سود در شبکه بانکی در چشم انداز بورس تاثیر مستقیمی دارد.
در سال 97 هم یکی از عواملی که چشم انداز مثبت به بورس را کاهش می دهد، تاثیر اقدام بانک مرکزی در اواخر سال 96 مبنی بر فروش اوراق مشارکت مالی با سود 20 درصد است. این اقدام که به منظور مهار نوسانات ارزی صورت گرفت، در حالی بود که پس از مدت کوتاهی دلار در اواخر اسفندماه تمایل به افزایش نشان داد.
این عوامل سبب شد که جذب نقدینگی های سرگردان به سمت بانک ها دوباره شتاب بگید و امیدها به رونق گرفتن کلی بازار بورس در سال 97 را حداقل در کوتاه مدت کم فروغ کند.
نوسان های پرداخت سود به سپرده های بانکی در سال 96 یکبار دیگر نشان داد که بانک مرکزی بر ابزار پرداخت سود بانکی بالا جهت مقابله با سایر نوسان ها و مدیریت نقدینگی سرگردان حساب ویژه ای می کند. از طرفی هم در شبکه بانکی به دلیل مشکلات ترازنامه ای بانک ها مقاومت نسبت به کاهش پرداخت سود وجود دارد.
این عوامل به نوبه خود در تمایل ورود سرمایه گذاران به بورس در سال 97 تاثیر خواهند داشت. همچنین این مسائل می تواند در تعیین ارزش گذاری سهام شرکت ها موثر باشند. چرا که سرمایه گذاری در بانک به عنوان یک شاخص سرمایه گذاری بدون ریسک می تواند در تعیین ریسک ارزش سهام بورس موثر باشد.
البته با وجود اینکه بخش بانکی امیدها به رونق گرفتن بازار بورس را کاهش داده است. انتظار افزایش نرخ دلار توانسته است امید به سوددهی شرکت های بورسی صادرات گرا را افزایش دهد. بازار سرمایه در طول سال 96 بازدهی 26 درصدی را نشان داد، در حالی که نسبت قیمت بر درآمد میانگین در بورس تهران هیچ گونه تغییری نداشته است و این موضوع می توان نشانه ای از افزایش سودآوری شرکت های بورسی قلمداد کرد.
آمارها حاکی از این است که این بازدهی توام با رشد شرکت های بورسی بوده است. در چنین شرایطی افزایش قیمت دلار می تواند به افزایش درآمد برخی شرکت ها منجر شود و از این نظر شرکت هایی که از افزایش قیمت دلار منتفع می شوند در سال 97 وضعیت بهتری در بورس خواهند داشت.
در سال 96 رشد قیمت های جهانی برخی کالاها همچون نفت، فلزات، مواد معدنی و پتروشیمی از جمله عواملی بود که به افزایش شاخص بورس کمک کرد. البته در کنار آن رشد 25 درصدی نرخ برابری دلار در مقابل ریال در بازار آزاد، در افزایش قیمت سهام شرکت های صادرات محور اثر گذار بود.
یکی از عوامل خارجی موثر برای سرمایه گذاری در بورس در سال 97، رفتار دولت آمریکا در قبال ایران و توافق نامه برجام است. دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور در طی سال 96 در چندین سخنرانی خود علیه ایران صحبت کرده است و نشان داده که در حال توطئه چینی علیه ایران است.
همین موضوع سبب می شود ریسک سرمایه گذاری در بورس بالا رود و شرکت های بورسی در معرض تهدید قرار بگیرند و از این نظر رفتار آمریکایی ها در قبال ایران می تواند باعث آسیب زدن به شرکت های بورسی شود.
از نظر چشم انداز سودآوری شرکت های بورسی که فاکتور مهمی در تعیین ارزش سهام در بلند مدت است. برای سال 97 می توان انتظار داشته که عوامل گوناگونی موثر باشند. از یک سو حجم تولید کالا و خدمات شرکت ها در این چشم انداز دخیل است و در طرف دیگر نرخ تولیدات و قیمت هاست که می تواند تعیین کند یک شرکت بورسی تا چه حد می تواند سودآور باشد.
در شرایط کنونی که در چند سال اخیر یک دوره رشد برای کالاهایی همچون نفت، گاز و یک سری کالاهای بورسی رخ داده است و اکنون ظرفیت تولید آن به حالت اشباع رسیده است، به نظر نمی رسد در سال 97 برای شرکت های بورسی که محصول آنها اغلب کالاست رشدی در تولید کالاها رقم بخورد.
هر چند در این بخش اگر نرخ فروش کالاهای این شرکت های بورسی انعطاف داشته باشد، می تواند چشم انداز سودآوری شرکت ها را مثبت کند.
نرخ فروش کالاها برای تاثیر گذاری بر سودآوری شرکت ها تابعی از تورم کالا و قیمت های جهانی است. البته نرخ تورم کلی داخلی هم بر آن تاثیرگذار است. هر چند در بورس تهران اغلب شرکت هایی فعال هستند که از عامل تورم کالای تولیدی خودشان و قیمت های جهانی بیشتر تاثیر می پذیرند.
در سال 2017 به دلیل رشد اقتصاد در جهان دوره ای پر رونق رقم خورد. بر این اساس شاخص محصولات انرژی در سال گذشته میلادی 23 درصد و شاخص فلزات تا 20 درصد به طور میانگین رشد را نشان دادند، که این روند در سال 2016 نیز تکرار شد. به دلیل رشد اقتصادی جهان در 2 سال گذشته، سهام گروه های کالایی نیز در بورس تهران رشد مثبتی را تجربه کردند.
به طوری که در سال 96 شاخص صنایع فلزات اساسی 72 درصد، کانه فلزی 50 درصد، فراورده نفتی 71 درصد و محصولات صنایع شیمیایی 33 درصد رشد را تجربه کردند. این در حالی است که صنایع فوق در مجموع 51 درصد ارزش کل بازار سهام را شکل می دهد.
البته علی رغم رشد اقتصادی جهان در دو سال گذشته و ممکن است در سال 97 روند صعودی جهانی کالاها ادامه پیدا نکند و از این نظر شرکت های بورسی را تحت تاثیر قرار دهد.
یکی از عوامل ایجاد نااطمینانی در خصوص روند صعودی اقتصاد جهان در آینده چین است که خود بزرگترین مصرف کننده کالا در جهان است.
چرا که چین بعد از یک دوره رشد شتابان اقتصادی و سرمایه گذاری در زیرساخت هایش و بخش مسکن این کشور با سیاست های کنترلی و افت شتابان رشد مواجه شده است. روند خرید سوخت توسط چین مورد تشکیک قرار بگیرد.
در سوی دیگر جهان کشورهای غربی هستند که متغیرهای مختلفی همچون نسبت قیمت بر درآمد سهام و همچنین طول دوره رونق آنها در اوج قرار گرفته است و به نظر می رسد که این کشورها ممکن است در آینده وارد دوره اصلاحی بشوند. بانک مرکزی آمریکا هم سیاست های افزایش نرخ بهره را در پیش گرفته است. این عوامل این گمانه زنی را تقویت می کند که در آینده شرایط مساعدی برای تداوم افزایش قیمت کالاهای جهانی متصور نباشیم.
در سال 96 نرخ ارز رشد 25 درصدی را تجربه کرد که بخش عمده آن در ماه های آخر سال اتفاق افتاد. موضوعی که اثر آن به دلیل کوتاه مدت بودن بزرگتر از تاثیرگذاری تدریجی و سالانه است. همچنین در طی 5 سال گذشته حجم نقدینگی و نرخ ارز رقم خورده است. اتفاقی که از یک طرف به کاهش ارزش ریال ختم شده است.
تداوم گرانی دلار که به نظر می رسد در سال 97 هم تداوم دارد می تواند درآمد بسیاری از شرکت های بورسی را رقم بزند و از آنجایی که این شرکت ها در کوتاه مدت در هزینه هایشان افزایش محسوسی نمی کند، به نظر می رسد عامل گران شدن دلار چشم انداز رشد شرکت های بورسی را موجب شود.
یکی از پیش بینی ها از بازار بورس در سال 97 این است که این بازار تا انتهای این سال می تواند بازدهی 20 الی 25 درصدی داشته باشد. طی سال 96 متغیرهایی همچون نرخ ارز و افزیش قیمت جهانی کالاها به افزایش شاخص بورس منجر شد. در سال 97 نیز با در نظر گرفتن همین عوامل می توان نزدیک ترین پیش بینی را به واقعیت انجام داد.
نرخ ارز در اواخر سال 96 گران شد و علی رغم ورود بانک مرکزی برای کنترل قیمت، بسیاری از پیش بینی ها حاکی از این است که افزایش قیمت در دلار به قیمت 5 هزار تومان محقق خواهد شد، افزایش قیمت دلار هرچند به تضعیف ارزش ریال منجر می شود، برای شرکت های بورسی صادرات محور افزایش ارزش سهام را در پی خواهد دارد.
افزایش قیمت کالاهای جهانی هم عمدتا به دلیل اتخاذ سیاست های کنترلی واردات چین، انتظاری دور از دسترس است، حداقل می توان گفت همانند سال های 2016 و 2017 نخواهد بود. به همین دلیل نمی توان انتظار افزایش بازدهی بورس را پیش بینی کرد.