سرویس جهان مشرق- حواشی دیدار صمیمانه مکرون و ترامپ در سفر سه روزه‌اش به واشینگتن همچنان ادامه دارد. مکرون که تلاش می‌کند در کنار مدیریت سیاست داخلی اروپا توسط مرکل، سیاست خارجی این اتحادیه را به دست بگیرد، روابط نزدیکی با دانلد ترامپ برقرار کرده است. دو موضوع اصلی این سفر، قانع‌کردن ترامپ به تجدیدنظر در افزایش تعرفه‌ کالاهای وارداتی از اروپا و ماندن در توافق هسته‌ای بود.

پیش از سفر مکرون به آمریکا، جلسات متعدد اتحادیه اروپا به گفته موگرینی مسئول سیاست خارجی این اتحادیه با این نتیجه به پایان رسیده بود که برجام با شرایط کنونی قابل تغییر نیست و تنها راه تداوم آن، ماندنِ آمریکا در توافق هسته‌ای است. ترامپ هم دائماً از برجام به عنوان «توافق احمقانه» یاد می‌کرد. اما طی کنفرانس خبری مکرون و ترامپ در کاخ سفید، خبرنگاران اصطلاح دیگری را از هر دو رئیس‌جمهور شنیدند: «توافق جدید».

مکرون در کنفرانس خبری به چهار رکن این توافق جدید اشاره کرد: برجام؛ محدودیت‌هایی بر فعالیت هسته‌ای پس از ۲۰۲۵ میلادی؛ پایان‌دادن به توسعه موشک‌های بالستیک؛ محدودیت‌هایی بر نفوذ منطقه‌ای ایران از جمله راه‌حلی برای سوریه. کلیت این شروط البته تفاوت زیادی با آنچه ترامپ پیش از این در دی ماه به عنوان شروط خود برای ماندن در برجام اشاره کرده بود، ندارد که این نشان از دنباله‌روی آشکار اروپاییان از واشینگتن و تکرار بازی پلیس خوب-پلیس بد دارد.

مکرون از زمان دیدارش با ترامپ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در شهریور ماه، بارها در مصاحبه با رسانه‌ها اعلام کرده‌ بود که با نظر رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر لزوم گسترش برجام به مسائل موشکی و منطقه‌ای ایران موافق است و می‌گفت برجام می‌تواند نخستین سنگ بنا برای توافق‌های گسترده‌تر با ایران باشد. او می‌گفت اگر برجام، ناقص است، باید آن را کامل کنیم نه اینکه پاره کنیم. حالا اگر وی طی گفتگوهایش در آمریکا توانسته باشد ترامپ را با نظر خود همراه کند، بعید نیست بریتانیا و آلمان نیز با آنها همراه شوند.

در همین زمینه بخوانید:

موگرینی: نتانیاهو مدرکی که نشان دهد ایران برجام را نقض کرده، ارائه نداد

ترامپ: مذاکره درباره توافق هسته‌ای جدید با ایران را بعید نمی‌دانم

این تردید که آیا گفتگوهای مکرون مؤثر افتاده است، اولین بار از سخنان ترامپ در روز پنجشنبه پیش آمد، زمانی که وی گفت او تقصیر این توافق «احمقانه» و «مسخره» را به گردن اوباما می‌اندازد نه متحدان اروپایی آمریکا و حاضر است با یک «توافق جدید» که «بنیانهای مستحکم» داشته باشد، موافقت کرده و جزئیات آن را با اروپاییان به مذاکره بگذارد.

پس از این بود که بلومبرگ به نقل از دو مقام اتحادیه اروپا که نخواستند نامشان فاش شود، نوشت گروه‌های کارشناسی از اروپا و آمریکا طی هفته‌های جاری در حال بررسی متن توافق جدیدی هستند که همراستا با طرح مکرون برای اصلاح برجام بوده و نگرانی‌های ترامپ را پوشش می‌دهد.

ترامپ در این بخش از گفتگوها (دانلود) صراحتاً مطرح می‌کند که ممکن است خیلی زود به توافق «دست‌کم دو جانبه‌ای» با مکرون در مورد توافق جدید با ایران دست یابد.

به نظر می‌رسد جملات اخیر جیمز اسلَک سخنگوی ترزا می نخست‌وزیر انگلیس نیز در همین رابطه است که گفته بریتانیا به صورت جدی با متحدانش روی این مسأله کار می‌کند که «چگونه طیفی از چالش‌های ناشی از ایران در خاورمیانه را از جمله آنچه رئیس‌جمهور مکرون به عنوان یک توافق جدید پیشنهاد داده است پوشش دهند».

رِینر بِرول سخنگوی وزیر خارجه آلمان البته واکنش سردتری به طرح مکرون نشان داد. وی گفت «یک توافق هسته‌ای جدید در دستور کار نیست» با این حال «باید محتوای این طرح پیشنهادی را با دقت بیشتر بررسی کرد».

مکرون در پایان سفر وقتی با پرسش خبرنگاران در مورد اقناعش‌شدن ترامپ به ماندن در برجام روبرو شد، هنرمندانه گفت «به نظرم -البته نمیدونم رئیس‌جمهور شما چه تصمیمی می‌گیرد- او به صورت یکجانبه از این توافق بیرون خواهد رفت، به دلایل داخلی». او با این کار هم به تصمیم ترامپ -هر چه که باشد- احترام گذاشت (کاری که دانلد عاشق آن است) و هم با تأکید بر «دلایل داخلی» توپ را در زمین وی انداخت زیرا معنای سخنش این بود که خروج ترامپ از نظر سیاست خارجی قابل توجیه نیست و برای هیچ کدام از طرف‌ها سودی ندارد.

جمع‌بندی

حالا تازه موضوع گفتگوهای سفر وزیر خارجه فرانسه به تهران مشخص می‌شود. او چه حامل پیام اروپا به تهران بوده یا نبوده، قطعاً پیش‌زمینه ارائه طرح پیشنهادی مکرون را سنجیده تا رئیس‌جمهور کشورش با نگاهی دقیقتر نسبت به واکنش‌های تهران، به گفتگو با سران اروپا و آمریکا بپردازد. حدود دو هفته دیگر یعنی ۱۲ مه، آخرین زمان اعلام تصمیم ترامپ برای تمدید تعلیق تحریم‌های آمریکا علیه ایران است. اگر ترامپ بخواهد با طرح مکرون برای توسعه محدودیت‌های برجامی به حوزه موشکی و منطقه‌ای همراهی کند، واکنش روسیه و چین تعیین‌کننده خواهد بود.

تهران همواره تصریح کرده که هر گونه دستکاری در برجام یا کناره‌کشیدن از آن را مجوز خود برای رفع محدودیت‌های برجامی بر فعالیت هسته‌ای می‌داند. اما ترامپ در کنفرانس مشترک خبری با آنگلا مرکل که یک روز پس از خروج مکرون وارد آمریکا شد، تصریح کرد که قول می‌دهد نگذارد ایران به بمب هسته‌ای دست یابد که طبیعتاً منظور او هر گونه افزایش فعالیت هسته‌ای بود: «من در مورد این صحبت نمی‌کنم که از نیروی نظامی استفاده می‌کنم یا خیر... اما می‌توانم این را به شما بگویم که آنها نمی‌توانند به تسلیحات هسته‌ای دست یابند... می‌توانید روی این حرف من حساب کنید.» معنای سخنانش این است که اگر ایران محدودیت‌های بیشتر را نپذیرد، تنها گزینه‌ای که باقی می‌گذارد، رویارویی با آمریکا است.

البته حمله به ایران هزینه بالایی دارد. حتی تحریم ایران نیز بدون همراه‌کردن روسیه و چین به معنای واگذاری بازار تولید و مصرف ایران به قدرت‌های شرقی است. بنابر این اگر پیشنهاد یک «توافق جدید» در کار باشد، اروپا و آمریکا همه تلاششان را خواهند کرد که بدون دردسر، ایران را راضی به مذاکرات جدید نمایند. یکی از ترفندها که موجب افزایش فشار افکار عمومی جهان بر ایران می‌شود، این است که در اعلام خبر این پشنهاد جدید، وانمود کنند محدودیت‌های بسیار ساده و پیش‌پاافتاده‌ای به برجام اضافه خواهد شد که مطابق سیاست رسمی ایران است، مانند نظارت بر فعالیت هسته‌ای تا ابد برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای، یا محدودیت بُرد موشک‌ها به میزانی که برای دفاع از ایران کافی باشد. فقط همین!

به هر حال همان‌گونه که مقامات کشورمان بارها گفته‌اند، ایران برای هر سناریوی سیاسی آمادگی دارد. آیا مردم نیز برای هر سناریوی رسانه‌ای آمادگی دارند؟

منابع

https://www.nytimes.com/2018/04/24/world/europe/trump-macron-iran-climate.html

https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-04-25/trump-unmoved-by-macron-s-personal-pitch-to-stick-with-iran-deal

http://www.presstv.com/Detail/2018/04/27/559897/US-Iran-Donald-Trump-Angela-Merkel

https://www.cnbc.com/2018/04/24/trump-agreement-with-france-on-iran-nuclear-deal-could-come-fairly-quickly.html

https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-withdraw-iran-deal-macron-says-nuclear-agreement-latest-a8322786.html

http://www.euronews.com/2018/04/25/trump-hosts-macron-at-gala-dinner-and-hints-at-new-iran-deal