به گزارش مشرق، با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی و همچنین منابع و پتانسیل های کشور، متاسفانه ایران از تجارت برق همانند تجارت گاز سهم اندکی دارد. سهمی که انتظار می رود با توجه به تعدد همسایگان، بیش از میزان کنونی باشد. از سویی دیگر گسترش تجارت برق کشور با سایر همسایگان که غلب آنها کشورهایی در حال توسعه ( در حال صنعتی شدن) هستند، می تواند روابط سیاسی – اقتصادی فی مابین را تقویت کرده و تحکیم ببخشد. با این وجود و علیرغم پتانسیل مطلوبی که ایران در تامین خوراک نیروگاه های گازی و همچنین مهارت و چیره دستی در ساخت این نوع نیروگاه ها دارد ، سوال این است که چرا تاکنون ایران سهم ناچیزی در این بازار داشته است؟ از طرفی به نظر می رسد با توجه به تاکید وزارت نیرو بر پایین بودن نرخ برق در سبد هزینه خانوار و با توجه به اینکه نرخ صادراتی برق قطعا از نرخ فروش داخلی آن بیشتر است، پیش بینی می شود که به موازات تامین نیاز داخلی، به صادرات برق نگاه جدی تری شود.
در این ارتباط ، پیام باقری، نایب رییس هیات مدیره سندیکای برق ایران به بیان اینکه میزان صادرات و واردات برق ایران متناسب با فصول سال در تغییر است، گفت: در فصل تابستان که میزان مصرف داخلی به دلیل گرمای هوا افزایش می یابد، میزان صادرات ما به حداقل ممکن (سقف قراردادی) می رسد و حتی در مواردی شاهد واردات برق هستیم که این روال در فصل زمستان برعکس می شود.
وی به طور متوسط بیشترین میزان صادرات برق کشور را ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ مگاوات اعلام کرد و ادامه داد: این میزان، متناسب با فصول مختلف سال متفاوت است. اما میزان واردات ما نیز حداکثر حدود ۷۰۰ مگاوات بوده است. این در حالی است که که طبق توافقات اخیر بین ایران و جمهوری آذربایجان، قرار است ایران حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ مگاوات برق از این کشور وارد کند که در مجموع میزان واردات ما را به حدود ۱۷۰۰ مگاوات در بهترین حالت می رساند.
واردات برق ارزان از ترکمنستان
عضو هیات مدیره فدراسیون صادرات انرژی با تاکید بر اینکه میزان صادرات ما هرچند با اختلاف کم، اما از واردات ما بیشتر است، افزود: ایران تقریبا با هر کشوری که با آن مرز زمینی داشته، ارتباط الکتریکی دارد. این در حالی است که ایران به عراق، پاکستان، افغانستان و ترکیه صادرات برق داشته و از ترکمنستان و به زودی از جمهوری آذربایجان برق وارد می کند.
طبق گفته این کارشناس حوزه انرژی، بیشترین میزان صادرات برق ایران به عراق ، ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ مگاوات است. این در حالی است که میزان صادرات برق به سایر کشورهای مذکور اندک و در حدود ۱۰۰ مگاوات یا کمی بیشتر است. البته مدتی است ترکیه میزان خرید برق خود از ایران را به دلیل تغییر در رویکرد خود در حوزه انرژی کاهش داده و بیشتر حجم سرمایه گذاری ها را دربخش انرژی های تجدیدپذیر متمرکز کرده است. از سویی دیگر علت واردات برق از ترکمنستان نیز هزینه پایین تولید برق در این کشور به دلیل ارزان بودن خوراک گازی است.
نایب رییس هیات مدیره سندیکای برق ایران با بیان اینکه ایران با وجود پتانسیل های بالا سهم ناچیزی در تجارت برق دارد، تصریح کرد: با توجه به پتانسیل های کشور در تولید و صادرات برق، ایران می تواند تبدیل به هاب برقی منطقه شود. بویژه آنکه تقریبا تمام کشورهای اطراف ایران کشورهای در حال توسعه هستند که برای رونق صنعت خود نیاز زیادی به برق دارند. اما باید توجه داشت که فرصت ایران برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه اندک است چرا که هر یک از این کشور ها برای تامین نیاز خود به سرعت در حال خلق منابع جدید هستند. به طور مثال پاکستان که نیاز بالایی به برق دارد از طریق پروژه کاسا ۱۰۰۰ از کشورهایی مثل قرقیزستان و تاجیکستان از مسیرافغانستان برق را دریافت می کند.
سایه دولت بر تجارت برق/خیز سعودی ها
وی اظهار کرد: درحال حاضر سهم اندکی در تجارت برق داریم به نحوی که اکنون حدود ۸۰ هزار مگاوات ظرفیت نصب شده نیروگاهی داریم این در حالی است که در زمستان رقمی بیش از ۲۰ هزار مگاوات مازاد مصرف داریم که قابل صادرات است. در صورت حضور بخش خصوصی در حوزه صادرات، با سرمایه گذاری های جدید می توانیم تجارت برق را توسعه دهیم و شاهد رونق و توسعه بیشتری دراین زمینه داشتیم اما متاسفانه این کار در ایران، طی سالهای طولانی در دست بخش دولتی است.
باقری با بیان اینکه گفتگوهایی با جمهوری آذربایجان و گرجستان برای اتصال به شبکه برقی آنها و سپس امکان حضور در بازار های اروپا درحال انجام است، گفت: اگر ایران در منطقه تبدیل به هاب انرژی شود قدرت چانه زنی آن در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و ... بالا می رود. این مهم در صورت حضور پررنگ بخش خصوصی در این حوزه امکان پذیر است.
نایب رییس سندیکای صنعت برق با بیان اینکه ایران سالانه با رشد مصرف ۷ درصدی تقاضای برق مواجه است، بیان داشت: با توجه به رشد مصرف برق باید حداقل سالانه ۵ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه کنیم. از طرفی سال قبل پیک مصرف ۵۴۵۰۰ مگاوات بود در صورتی که در زمستان سال گذشته ۳۲ هزار مگاوات مصرف را تجربه کردیم. بنابراین در زمستان با ۲۰ هزارمگاوات ظرفیت مازاد مواجه هستیم که بدون سرمایه گذاری جدید می توانیم آن را صادر کنیم. البته بخشی ازاین برق به اورهال نیروگاه ها باز می گردد.
به گفته باقری، سعودی ها در تلاش هستند تا به بازیگر مهمی در تجارت برقی منطقه تبدیل شوند.