کد خبر 85740
تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۳۹۰ - ۰۹:۲۱

تاريخ نگارش رساله اندرزنامه توسط آخوند خراساني دقيقا مشخص نيست. به همين خاطر برخي آن را خطاب به احمد شاه نوجوان، در سال 1328 ق مي‌دانند و برخي نيز معتقدند اين نامه در موج دوم مشروطه خواهي و در آغاز سلطنت محمد علي شاه قاجار و خطاب به وي يعني در اواخر سال 1324 ق يا اوايل 1325 نوشته شده است.

به گزارش مشرق، روزنامه جمهوری نوشت: آنچه مسلم است اينست كه اين رساله در سال 1328 ق، در جلد دوم مجله العرفان در نجف اشرف به زبان عربي به چاپ رسيد. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1359 توسط آقاي عبدالحسين مجيد كفايي كه خود يكي از بستگان آخوند خراساني است، در كتابي به نام مرگي در نور، متن عربي و ترجمه فارسي آن چاپ گرديد كه در اينجا ترجمه آن تقديم مي‌گردد:
1- بر شما سزاوار است كه از بذل جان و مال، در حفظ شريعت مطهره، و مباني مقدسه اسلام، دريغ ننموده و يك معلم امور دين امين براي خود انتخاب نمائيد كه از او، جهت مقام سلطنت، علوم شرعيه را فرا بگيريد و بر ادامه و مواظبت عبادات عمليه و اداء فرائض الهيه، كوشا باشيد كه انجام اين امور باعث دوام سلطنت و بقاء عظمت شما بر ملّت خواهد بود.
2- هميشه از مردمان فاسدالعقيده، كه بنده اين دنيا مي‌باشند، پرهيز كنيد زيرا همان طوري كه آهن ربا، آهن را جذب مي‌كند، معاشرت و مجالست با اين گونه افراد هم، موجب جذب اخلاق و عادات رذيله مي‌گردد.
3- نهايت جهد و همّت خود را براي بالا بردن شأن و عظمت مملكت مبذول داريد و در تربيت صحيح افراد ملّت و ترغيب رعيت به فراگيري و ايجاد حِرف و صنايع همت گماريد. منسوجات و كالاهاي وطني را ترويج كنيد زيرا هر آينه شخص شما از مصنوعات و فرآورده‌هاي مملكتي استفاده بريد اين امر باعث مي‌گردد كه رجال مملكت و قاطبه افراد ملت از شما متابعت نمايند و چنين عملي موجب مي‌شود كه مملكت از بند احتياج به منسوجات و مصنوعات خارجي آزاد گردد.
چناني كه "ميكادو پادشاه ژاپن" به اين طريق عمل نمود، زيرا مي‌دانست كه كليد و راه تعالي و ترقي مملكت، بسته بعدم احتياج افراد ملت است از آنچه از خارج وارد مي‌شود و بر اثر انجام اين امر مملكت ژاپن به مراتب عاليه نائل گرديد. هر آينه اين راه و طريق پسنديده محكم را در ابتداي سلطنت و عنفوان جواني خود به كار ببريد موجبات ترقي مملكت و از بين رفتن فقر و فاقه و بي‌نيازي رعيت را فراهم خواهيد ساخت و اين امر نه تنها موجب شكرگزاري آحاد ملت خواهد گرديد بلكه باعث پيشرفت مملكت و استقلال واقعي آن خواهد شد.

4- همت گماريد در نشر و بسط علوم و صنايع جديد. آنچه باعث ترقي و تعالي ساير ملل گرديده و آنان را به اوج عظمت رسانيده همان فرا گرفتن علوم و صنايع تازه بوده و اين از بديهيات مسلّم است كه ايرانيان از حيث استعداد و قابليت برتر از ساير ملل بوده و هميشه در طول تاريخ از اين لحاظ پيشوا و مقتداي آنان بوده اند، و اين عقب ماندگي كه اكنون مشاهده مي‌شود و مملكت را تا بدين حد فقير و مبتلا ساخته ناشي از عدم توجه و التفات اسلاف و گذشتگان به اين امور بوده و ميل بي‌جاي آنها به مصنوعات خارجي باعث سرايت اين مرض به ساير افراد مملكت گرديده و هستي و تجديد حيات و نوسازي ايران بستگي به اين نكته مهم دارد.

5- بپرهيزيد و بسيار بپرهيزيد از اينكه بيگانگان در كار مملكت دخالت كنند و مراقبت كنيد و بسيار مراقبت كنيد تا فتنه سازي‌هاي آنان را از ميان برداريد زيرا سر منشأ كليه بلاها و فساد از آن ناشي مي‌شود و هيچ گونه اعتمادي هم آنان را نشايد، مگر در جلب دوستي پادشاهان و بزرگان آنها و محافظت تمام نسبت به مودتشان. و اين قروضي كه دامن گير دولت، و برگردن آنها بار گشته، نيست مگر به علت مداخله بي‌جاي بيگانگان در امور مملكت و لذا بر رجال ميهن دوست ايران كه مملكت خود را دوست دارند لازم است كه مرداني لايق را براي اداره سلطنت انتخاب نمايند.
6- كوشش كنيد براي بسط عدالت و مساوات واقعي به صورتي كه شخص شاه با ضعيف‌ترين افراد ملّت از لحاظ حقوق برابر باشند. و احكام شرعي اسلامي بر جميع افراد بدون استثناء حاكم باشد و هرگاه شخص شاه در اين راه ثابت قدم باشد و در راه اجراي اين تكليف بكوشد مسلّماً معاندين سرشكسته خواهند شد و اساس عدالت مستحكم خواهد گرديد، نه اينكه فقط اين امر جنبه حرف و وهم به خود بگيرد.

7- بايد نسبت به عموم رعيت محبت كرد، و براي جلب قلوبشان به آنان مهرباني نمود، و براي برطرف ساختن گرفتاري هايشان و دلشاد كردنشان كوشيد تا مهر تو در دل هايشان نشيند.
8- سزاوار است به تاريخ مشاهير پادشاهان جهان مراجعه، و آنرا مورد مطالعه قرار دهيد تا ملاحظه نمائيد كه آنان چگونه براي نشر علوم و معارف ديني و مدني همّت گماردند تا اينكه روي اين زمينه پايه استقلال مملكت خود را مستحكم داشتند و تاريخ را به بزرگواري اعمال و افعال خود روشن و مزين ساختند تا آنجا كه به آنها ضرب المثل زده شد و مجسّمه هايشان برپا شد.

9- با مراجعه به تاريخ بر خاطر ملوكانه مكشوف مي‌گردد كه: پادشاهان ايران چه قبل از اسلام و چه بعد از آن هر يك از آنها عمر خود را در خوش گذراني و پيروي از شهوات و لهو و لعب گذراندند و رجال مملكت هم از آنان پيروي نمودند و نتيجه آن شد كه مملكت ناتوان گرديد و ملّت خوار و زبون شد و ثروت ملي نفله و حال ملك پريشان گرديد، و هر آينه يكي از آنان از شهوت راني چشم مي‌پوشيد و همّ خود را صرف ترقي و تعالي ملك و تربيت ملّت و نشر علوم و صنايع مي‌نمود و لشكري آراسته براي مملكت مهيا مي‌كرد و در اندك زماني باعث پيشرفت و عظمت ملك و ملّت خود مي‌گرديد و بر ساير پادشاهان پيشي مي‌گرفت. اميدوارم اشاءالله تعالي كه ذات ملوكانه از طريق اول دوري جويند كه راهي فاسد و مردود است و بي‌گمان راه دوم را انتخاب كنند و آنرا نصيب العين خود قرار دهند تا نتايج نيك آنرا انشاءالله به زودي به دست آورند.
10- انتظار داريم كه حفظ مقام شامخ علم و بزرگداشت علماء عاملين و فقهاء مصلحين را هميشه وجهه و منظور نظر دهند كه هر آينه خداي ناكرده كوتاهي در اين امر مهم گردد ملك و ملّت را در معرض هلاكت و نيستي قرار خواهند داد و در اين صورت براي هميشه انگشت ندامت و پشيماني را به دندان خواهيم گرفت و پشيماني را هم ديگر سودي نباشد.
داعي محمّد كاظم خراساني
*هميشه از مردمان فاسدالعقيده، كه بنده اين دنيا مي‌باشند، پرهيز كنيد زيرا همان طوري كه آهن ربا، آهن را جذب مي‌كند، معاشرت و مجالست با اين گونه افراد هم، موجب جذب اخلاق و عادات رذيله مي‌گردد.
*بايد نسبت به عموم رعيت محبت كرد، و براي جلب قلوبشان به آنان مهرباني نمود، و براي برطرف ساختن گرفتاري هايشان و دلشاد كردنشان كوشيد تا مهر تو در دل هايشان نشيند.
*انتظار داريم كه حفظ مقام شامخ علم و بزرگداشت علماء عاملين و فقهاء مصلحين را هميشه وجهه و منظور نظر دهند كه هر آينه خداي ناكرده كوتاهي در اين امر مهم گردد ملك و ملّت را در معرض هلاكت و نيستي قرار خواهند داد.