به گزارش مشرق؛ حدود سه هفته از انتخابات پارلمانی عراق می‌گذرد. ساعاتی پس از انتشار نخستین نتایج انتخابات، موجی از تحلیل‌های منفی در خصوص صدرنشینی جریان صدر و روی کار آمدن یک جریان ضدایرانی در عراق در فضای مجازی-رسانه‌ای به راه افتاد. چند روز بعد اما رئیس دفتر سیاسی جریان صدر عراق به صراحت اعلام کرد که روابط ثابتی با ایران داریم.
رسانه‌های ناهمسو با ایران طوری وانمود می‌کردند که پارلمان عراق از نیروهای شیعه تهی شده است؛ اما دقت در نتایج انتخابات نشان داد که شیعیان عراق، با فاصله بسیار زیاد، صاحب اکثریت کرسی‌های پارلمان هستند. رسانه‌ها اما همچنان نگرانی‌هایی را در خصوص قدرت گرفتن صدر در عراق پمپاژ می‌کردند؛ حال آن که گویی فراموش کرده بودند که اولا صدر خود یک مبارز آمریکاستیز است و ثانیا روابط ایران و عراق، فراتر از عرف بین‌الملل جاری است.
حسن کاظمی قمی، نخستین سفیر ایران در بغداد پس از سرنگونی رژیم بعث، ضمن تحلیل وقایع مرتبط با انتخابات پارلمانی این کشور، روند تعیین ترکیب جدید سیاسی عراق را نیز تشریح کرده است. او در سال‌هایی که عراق در اشغال نظامیان آمریکایی بود، به عنوان یک سفیر چیره‌دست مشغول فعالیت بود. آمریکایی‌ها که عمق نفوذ او را در عراق دریافته بودند همواره گمانه‌زنی‌هایی را در رسانه‌ها درباره وی مطرح می‌کردند؛ کما این که فرمانده نظامیان آمریکا در عراق گفته بود که وی یکی از اعضای ارشد سپاه قدس ایران است و از این بابت ابراز نگرانی کرده بود.
او جزو اولین مذاکره‌کنندگان با آمریکاست و در واقع با آمریکایی‌ها مذاکره می‌کرد، وقتی که مذاکره با آمریکا مد نبود! مذاکراتی درباره عراق که در دفتر نوری‌المالکی برگزار می‌شد و البته بر خلاف مذاکرات اخیر، کاملا از موضع قدرت بود.
**جناب کاظمی قمی! در انتخابات پارلمانی اخیر کشور عراق، هریک از احزاب موجود در ائتلاف‌های سه‌گانه تحالف وطنی(شیعه)، اتحاد القوی العراقیه(اهل سنت) و تحالف کردستانی، تلاش می‌کردند تا هم‌پیمانانی از خارج از احزاب خود بیابند. برخی، این امر را نشانه‌ای بر شدید بودن اختلافات می‌دانند؛ دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟
انتخابات پارلمانی در عراق در کمال آرامش و امنیت برگزار شد و اکنون در فضای جدید رایزنی‌های فشرده‌ای میان لیست‌های پیروز در انتخابات برای تشکیل دولت جدید آغاز شده است. همانطور که قانون اساسی عراق مشخص کرده، تشکیل دولت جدید، کابینه دولت و انتخاب نخست‌وزیر با شکل‌گیری فراکسیون اکثریت در پارلمان صورت خواهد گرفت؛ در واقع این فراکسیون اکثریت پارلمان است که می‌تواند نخست‌وزیر را به رئیس‌جمهور آینده معرفی کند.
رقابت جدی لیست‌ها در انتخابات پارلمانی عراق
همانطور که از نتایج انتخابات پارلمانی عراق روشن است، هیچ لیستی از میان لیست‌های پیروز، پیروز قاطع نبود و ناگزیر لیست‌های پیروز باید با کمک هم فراکسیون اکثریت در پارلمان را تشکیل دهند. از آن‌جا که رقابت میان لیست‌ها در انتخابات، جدی بود، طبیعتا در تشکیل فراکسیون اکثریت و انتخاب نخست‌وزیر هم همان رقابت‌ها در رایزنی‌ها خود را نشان خواهد داد و این یک امر طبیعی است.
اختلاف‌نظر لیست‌ها طبیعی است
حداقل رأی لازم برای انتخاب نخست‌وزیر 165 رأی است. طبیعتا همه لیست‌هایی که در انتخابات شرکت کرده‌اند، به دنبال آن هستند که بتوانند در دولت جدید نقش بیش‌تر و موثرتری را ایفا کنند؛ بنابراین طبیعی است که با آغاز رایزنی‌ها، هر لیست، مواضع، دیدگاه‌ها و خواسته‌های خود را مطرح کنند و روشن است که دیدگاه‌ها و علائق در برخی نقاط با یکدیگر تباین و اختلافاتی دارند.
اکثریت پارلمان در دست شیعیان عراق
این اختلاف‌نظرها، اختلافاتی لاینحل و مغایر با مصالح و امنیت ملی عراق نیستند. اگر داده‌های مربوط به انتخابات پیشین عراق را نیز از نظر بگذرانید، خواهید دید که در دور قبل 289 روز طول کشید تا فراکسیون و دولت جدید شکل گرفت. بنابراین تصور نکنید که این اختلافات ریشه‌ای است و لیست‌ها در تشکیل دولت ناکام می‌مانند؛ البته با توجه به این که اکثریت لیست‌های پیروز متعلق به شیعیان است، طبیعتا رایزنی‌ها میان لیست‌های شیعه در اولویت است.
دولت آینده عراق؛ آمریکاستیزتر، متحدتر و همراه‌تر با جریان مقاومت
گفتگوها میان لیست‌های شیعه با اکراد و برادران اهل‌سنت ادامه خواهد داشت. از این جهت و با درنظر داشتن سوابق عملکرد پارلمان عراق، هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است. برآورد من این است که دولت جدیدی که در مجلس عراق شکل می‌گیرد، دولتی تشکل‌یافته‌تر، متحدتر و قوی‌تر و در عین حال همسو با جریان مقاومت و دارای نگاهی منفی‌تر نسبت به آمریکا خواهد بود.
عده‌ای تلاش می‌کردند تا جریان‌های اسلامی را بدنام کنند
نتایج انتخابات نشان داد که بسیاری از نمایندگان پیروز، حامی جریان مقاومت هستند، مواضع ضدآمریکایی دارند و در عین حال از جمله جریانات اسلامی هستند؛ این در حالی است که طی چهار سال گذشته تلاش می‌شد افکار عمومی را نسبت به جریان‌های اسلامی بدبین کنند اما رأی مردم به نمایندگان و جریانات اسلامی بیش از دوره‌های قبل بود.
بار دیگر تکرار می‌کنم که طرح مسائل و اختلافات طبیعی است و با اطمینان می‌توان گفت که مسیر پارلمان عراق، مسیر سازنده‌ای خواهد بود و اگرچه ممکن است تشکیل فراکسیون و دولت حدود 4 ماه طول بکشد اما عراقی‌ها در نهایت به یک برایند و جمع‌بندی خوب خواهند رسید.
**برخی از رسانه‌ها، از پیشروی جریان صدر در انتخابات پارلمانی عراق به عنوان یک شگفتی یاد کردند؛ اولا چرا جریان صدر به عنوان یک جریان پیشرو مطرح شد و ثانیا آیا این اتفاق واقعا یک شگفتی بود؟
نتایج انتخابات بیانگر هیچگونه شگفتی نیست. اگر این انتخابات را با دوره قبل مقایسه کنید می‌بینید که هیچ اتفاق جدیدی نیفتاده است؛ مگر در یک مسأله. در دوره قبل مجموعه لیست‌های شیعه در دو یا سه لیست تجمیع شده بود اما این‌بار در شش یا هفت لیست. در واقع آراء در میان این چند لیستی که اضافه شد، توزیع شده است. بنابراین اینگونه نیست که آراء جریان آقای صدر اضافه شده باشد.
47 کرسی متعلق به ائتلاف گروه‌های جهادی و مقاومت
جریان سیاسی تحت رهبری مقتدی صدر به نام «الاستقامه» در انتخابات اخیر 32 کرسی از 54 کرسی ائتلاف سائرون را دارد و در دوره قبل نیز همین‌مقدار کرسی داشت. بنابراین هیچ اتفاق جدیدی نیفتاده است. در دوره گذشته لیستی به نام «الفتح» که متشکل از مجموعه‌ای از گروه‌های جهادی و مقاومت بود، نداشتیم اما این ائتلاف در دوره اخیر وارد رقابت‌های انتخاباتی شد و 47 کرسی را به خود اختصاص داد.
در یک مقایسه منطقی، میزان لیست‌های شیعه‌ای که وارد پارلمان عراق شده‌اند در این دوره افزایش یافته است. در حالی که عدد کرسی‌های کسب‌شده توسط جریان مقتدی‌صدر با عدد کرسی‌های کسب‌شده در دوره قبل یکسان بود. بنابراین هیچ شگفتی در این زمینه در انتخابات دیده نمی‌شود.
**آقای نوری‌المالکی در میان کاندیداهای این دوره از انتخابات نیز رأی قابل توجهی داشت؛ از دیدگاه شما با توجه به تحولات صورت‌گرفته در عراق، وزن آقای نوری‌المالکی در معادلات سیاسی عراق چقدر است؟
آقای نوری‌المالکی یک شخصیت سیاسی و مقام اجرایی است که دو دوره ریاست دولت را بر عهده داشته است. او سابقه مبارزاتی خوبی در برابر رژیم صدام دارد و از این جهت یک شخصیت کارآزموده است. اداره عراق بسیار دشوار خواهد بود و آقای مالکی از تجربیات بسیار خوبی در این زمینه برخوردار است. او طی مدت انتخابات هم نشان داده است که مواضعش، مواضعی است که نسبت به حفظ منافع ملی عراق حساس است.
مردم عراق به گروه‌های مقاومت گرایش دارند
بر خلاف فشارهایی که آمریکایی‌ها به نوری‌المالکی آوردند، او مقاومت کرد. آمریکایی‌ها به شدت با نخست‌وزیری نوری‌المالکی مخالف بودند و این به عنوان یک امتیاز مثبت در کارنامه آقای مالکی تلقی می‌شود. در انتخابات عراق، ایشان بیش‌ترین رأی را آورده است. مردم به العامری نیز رأی خوبی دادند و این نشان می‌دهد که مردم به نیروهای مقاوم گرایش دارند.
آن‌طور که مشاهده شده، ایشان تا کنون تمایلی برای کاندیداتوری از خود نشان نداده است اما در سیر رایزنی‌هایی که میان لیست‌های برنده در حال انجام است مشخص خواهد شد که او چه تصمیمی می‌گیرد. به هر حال باید درنظر داشت که آقای مالکی وجهه خوبی در کشور عراق دارد.
**پس از انتخابات پارلمانی عراق، برخی از رسانه‌ها اینگونه القاء کردند که رویکردهای ضدایرانی در این کشور شدت گرفته است. رسانه‌ها جریان صدر را سردمدار ایران‌ستیزی عنوان می‌کردند. از نگاه شما پس از انتخابات پارلمانی عراق، چه تحولاتی در روابط سیاسی ایران و عراق ایجاد خواهد شد؟
برایند نتایج انتخابات و اراده رهبران دو کشور ایران و عراق، نشاندهنده روند رو به رشد همکاری‌های همه‌جانبه میان این دو کشور خواهد بود. عملیات روانی رسانه‌ها با واقعیت‌های موجود هم‌خوانی ندارد. حتی آقای مقتدی صدر هم به عنوان یک شخصیت مبارز ضدآمریکایی شناخته می‌شود. او سوابق مبارزاتی مطلوبی دارد. از این گذشته، تنها کشور و نظامی که در تمامی موقعیت‌های دشوار از ملت و دولت عراق، تمامیت ارضی این کشور، استقلال و حاکمیت ملی عراق تمام‌قد دفاع وحمایت کرده، جمهوری اسلامی ایران بوده است.
آمریکا، صهیونیست‌ها و مرتجعان منطقه درصدد ساقط کردن حاکمیت بغداد بودند
این حمایت‌ها در وجدان و خاطر همه عراقی‌ها وجود دارد. آمریکا و صهیونیزم و ارتجاعیون منطقه همه حامی اصلی تروریسم و گروه‌های تروریستی همچون داعش بودند؛ گروه‌هایی که می‌خواستند عراق را تجزیه و نابود کنند. آن‌ها می‌خواستند حاکمیت بغداد را به سقوط بکشانند و نظام جدیدی که در عراق حاکم شده بود را از بین ببرند. در چنین شرایطی، این جمهوری اسلامی بود که تمام‌قد به حمایت از ملت عراق پرداخت.
پیوندهای عمیق دینی و تاریخ کهن روابط میان ایران و عراق
در اذهان عمومی ملت عراق و در ذهن نخبگان، دولتمردان، رجال سیاسی و مراجع دینی این کشور این گزاره وجود دارد که همسوترین نظام با مصالح و منافع مردم عراق، نظام جمهوری اسلامی ایران است. از سوی دیگر، پیوندهای عمیق دینی حاکم میان ایران و عراق و تاریخ کهن روابط این دو کشور، از جمله مسائل بنیادین میان ایران و عراق است و هیچ قدرتی نمی‌تواند این پیوندها و روابط را برهم بزند.
آمریکایی‌ها برای قطع تعاملات ایران و عراق بسیار تلاش کردند
آمریکایی‌ها پس از اشغال عراق با کمک متحدین منطقه‌ای و مزدوران داخلی خود تلاش بسیاری کردند تا جمهوری اسلامی ایران با عراق تعاملی نداشته باشد. یکی از اهداف آن‌ها این بود که حمایت و پشتیبانی ایران از نظام جدید عراق قطع شود تا عراقی‌ها بیش‌تر به آمریکا وابسته شوند. با همه این هجمه‌ها شما می‌بینید که آن‌ها توفیقی نیافتند و پیوندهای عمیق میان دو ملت، پیوندهای مستحکم، منافع و عقاید مشترک و ظرفیت‌های بسیار بی‌مانند همکاری سبب می‌شود که هیچ عاملی نتواند این روابط را مخدوش کند.
انتخابات اخیر عراق نشان می‌دهد که روند تشکیل پارلمان جدید با قوت بیش‌تری دنبال خواهد شد. ما در این مسأله نگرانی و شبهه‌ای و نداریم.
منبع: مرآت