به گزارش مشرق، احد آزادی‌خواه سخنگوی کمیسیون فرهنگی و نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی درباره موضوعاتی مانند ارزیابی وضعیت مجلس دهم پس از 2 سال، درگیری نمایندگان با سیف در صحن علنی مجلس، مبارزه با فساد و همچنین خروج آمریکا از برجام بحث و گفت‌وگو کرد.
مشروح این گفت‌وگو را در ذیل می‌خوانید.
با توجه به اینکه شما چند سال مدیر سازمان تبلیغات اسلامی استان همدان بودید، پیش از حضور در مجلس تصورتان از نمایندگی چگونه بود؟
تصورم از نمایندگی این نبود. به هر حال به واسطه کار صنفی و نگاه آخوندی‌مان همواره با مردم ارتباط داشتیم، مخصوصاً بنده به دلیل اینکه مدرس حوزه و دانشگاه بودم با مردم ارتباط داشته و با مشکلات و نیازهای آنها آشنا بودم.
جایگاه مجلس را بسیار بالاتر از بستری که الان مجلس ایجاد کرده می‌دانستم با این شرایط کار برای یک نماینده بسیار سخت است و تصور بنده بسیار ایده‌آل‌تر از این بود. به دلیل برخی از مشکلات متاسفانه هر چه تلاش می‌کنیم، به سختی می‌توانیم به بخشی از اصلی‌ترین وظایف‌مان برسیم.
** گویا دستی در کار است که مجلس وظیفه ذاتی خود را در درجه دوم انجام دهد
با توجه به اینکه به سال سوم مجلس می‌رسیم، فضای مجلس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به دلیل اینکه تضارب آراء همیشه خوب است، فضای مجلس را فضای خوبی می‌بینم. مجلس فعلی در حوزه تضارب آرا، مجلس منسجمی است چرا که 3 فراکسیون قوی در آن حضور دارند و فعالیت می‌کنند، می‌توانند با هم همپوشانی داشته و برون رفت آن اتخاذ تصمیمات درست است؛ یعنی جرح و تعدیل نظرات باعث می‌شود که نظر برتر رو شود، لذا این بهترین شرایط است.
متأسفانه برداشت ما از ظرفیت مجلس بسیار ضعیف است. مجلس، نهادی است که می‌تواند قانونگذاری و نظارت کند. در حوزه قانونگذاری ما خلاء جدی نداریم و احساس بنده این است که در کشور نیاز چندانی به قانونگذاری نداریم مگر در برخی از موارد مورد نیاز.اما درحوزه نظارت ما بسیار ضعف داریم.
گویا دستی در کار است که مجلس، وظیفه ذاتی خود یعنی نظارت را در درجه دوم انجام دهد. مجلس فعلی بیشتر مجلس قانون‌گذاریست تا نظارت. این در صورتی است که نیاز کشور بیشتر نیاز به نظارت است تا قانونگذاری. برای مثال زمانی که ما وضعیت گمرک در بخش قاچاق کالا و ارز را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم خلاء قانونی در این زمینه وجود نداشته و نیاز به نظارت در این حوزه دیده می‌شود. مجلس 3 روز در هفته جلسه علنی دارد که از مجموع 12 ساعت، تقریبا 8 الی 9 ساعت صرف قانونگذاری می‌شود. زمان مجلس برای سوال از وزیر و تذکر در حد 15 الی 20 دقیقه است؛ بنابراین این مسئله باعث شده که نتوانیم نظارت را جدی‌تر اعمال کنیم.
اگر دیوان محاسبات و بدنه مجلس شورای اسلامی، نظارتشان را درست و دقیق انجام دهند، سرعت پیشرفت کشور بسیار بیشتر از این می‌شود و آسیب‌هایش نیز به مراتب کمتر خواهد بود لذا نظام اداری نیز نظام سالم‌تری می‌شود.
**هیئت رئیسه مجلس عزمی برای کاهش جلسات علنی مجلس ندارد
چرا تعدادی از نمایندگان برنامه‌ای برای کاهش روزهای جلسه علنی مجلس ارائه نکردند تا مجلس بیشتر بتواند به بعد نظارتی بپردازد؟
تعدادی از نمایندگان در این‌باره پیشنهادی به هیئت رئیسه پارلمان ارائه کردند اما متأسفانه از سوی هیئت رئیسه عزمی برای این کار وجود ندارد.
ما با همراهی برخی از نمایندگان پیشنهاد دادیم به جای 3 روز جلسه صحن علنی در هفته، 2 روز صحن علنی داشته باشیم؛ یک روز جلسه به صورت غیرعلنی برگزار شود و به بعد نظارتی مجلس بپردازیم. یعنی وزرا را به مجلس دعوت کنیم تا پاسخگوی سوالات نمایندگان باشند.
**مجلس دهم یک‌دست نیست
با شرایط فعلی کشور، نیاز به 8 ساعت نظارت و 4 ساعت قانونگذاری داریم. برای مثال در قوانین مهمی مانند لایحه مبارزه با تامین مالی تروریسم (FATF) که ضرورت دارد مجلس چنین مواردی را بررسی، در مورد آنها قانونگذاری کرده و بقیه ظرفیتش را صرف نظارت کند اما متأسفانه تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
البته نکته‌ای که وجود دارد این است، زمانی که شما از لفظ نمایندگان به طور جمع استفاده می‌کنید برای یک مجلس یک دست است در حالی که مجلس فعلی یک مجلس یک دست نیست. لذا وقتی شما لفظ نمایندگان را به کار می‌برید باید بگویید که منظورتان کدام نمایندگان؟ و یا کدام فراکسیون (نمایندگان ولایی، امید، مستقلان ولایی) است؟ نظر اعضای فراکسیون نمایندگان ولایی این است که باید بعد نظارتی مجلس را تقویت کنیم و مردم نیز انتظارشان از ما اعلام نظارت بیشتر است اما متأسفانه این اتفاق تاکنون رخ نداده است.
شما در سال 88 جوان‌ترین مدیر در سازمان تبلیغات اسلامی در استان همدان بودید و تنها 4 سال تجربه کار اجرایی داشتید. در فضای سال 88 با توجه به فتنه که در آن سال شکل گرفت مشکلی نداشتید؟
البته بنده تجربه طلبگی فتنه سال 78 را داشتم. در آن زمان در بسیج فیضیه بودم، لذا تجربه آخوندی را داشتم. زمانی که فتنه 88 رخ داد بنده دارای 15 سال تجربه منبر بودم؛ لذا از آمادگی اجتماعی برخوردار بوده اما تجربه مدیریتم بسیار اندک بود. در فتنه آن سال سازمان تبلیغات اسلامی استان در مبارزه با فتنه، شفاف‌سازی می‌کرد. در مصاحبه‌ها و برگزاری سایر برنامه‌ها بسیار فعال بود. در آن زمان آنقدر در مدارس و مراکز آموزشی گفتمان‌های دینی برگزار کردیم که عنوان یکی از استان‌های برتر در حوزه گفتمان‌های دینی با موضوع مسائل سیاسی در سراسر کشور را کسب کردیم.
** دولت مشکل اصلی در ایجاد اولویت‌های غیر ضروری در کشور است
شما گفتید که اولویت‌های غیر ضروری آنقدر زیاد شده که به کار نمایندگی نمی‌رسید. این مسئله ناشی از ضعف دولت است که نمی‌تواند کار اجرایی که بر عهده‌اش است را به درستی انجام دهد؛ چرا که ما شاهد هستیم که مردم به نمایندگان مراجعه می‌کند و مطالباتی دارند که جزء وظایف یک نماینده نیست. آیا به نظرتان این مشکل از سوی دولت است یا مشکل اصلی از جای دیگر نشأت می‌گیرد؟
باید گفت این مشکل 3 ضلع دارد؛ باید نگاه مردم، دولت و نمایندگان تغییر کند. برخی از نمایندگان خودشان تمایل دارند که کارهای غیرضروری انجام دهند که این رویکرد باید ترمیم شود، یعنی نمایندگان هم در این مسئله بی‌تأثیر نیستند.
مردم هم زمانی که به یک نماینده رای می‌دهند، بعضا مطالباتی که در حیطه وظایف یک نماینده نیست را مطالبه می‌کنند که در این زمینه نیاز به فرهنگ‌سازی است تا مردم بداند که کار اجرایی وظیفه دولت است و قانونگذاری و نظارت مهمترین وظیفه نمایندگان مجلس است.
مشکل اصلی در این زمینه از سوی دولت است. زمانی که نمایندگان به حوزه انتخابیه می‌روند مردم از نمایندگان خود شغل می‌خواهند؛ خوب ایجاد اشتغال وظیفه دولت است؛ دولت اگر می‌توانست برای فارغ التحصیلان دانشگاهی فکری کند شاهد این حجم مراجعات به نماینده‌ای که وظیفه‌اش چیز دیگری است، نبودیم.
**نمایندگان بیشتر وکیل‌الدوله‌اند تا وکیل‌المله
متقاضیان تسهیلاتی مانند وام ازدواج بخش عمده مراجعه‌کننده به نمایندگان را تشکیل می‌دهد. به دلیل موانع، محدودیت‌ها و یا سخت‌گیری‌ها از سوی بانک‌ها، مردم مجبور می‌شوند به نماینده خود مراجعه کنند و ما هم موظف هستیم تا جایی که امکان دارد پاسخگو باشیم.
بنابراین اگر تصمیم‌سازی و نظارت دقیق انجام شود و دولت نیز مدیریت سازمان یافته داشته و وظیفه‌اش را درست انجام دهد، چنین مسائلی پیش نمی‌آید اما متأسفانه دولت کار خود را به درستی انجام نمی‌دهد. این ضعف رااز سوی دولت مشاهده می‌کنیم، ما هم این گله را از دولتمردان داریم. شرایط به گونه‌ای شده که ما بیشتر وکیل‌الدوله‌ایم تا وکیل‌المله.
شعار انتخاباتی شما مبارزه با فساد و تبعیض بود، در کسوت نمایندگی مردم نیز این شعار را پیگیری می‌کنید؟
پیگیر این شعار بودم و در حال حاضر هم از طریق ابزارهای مجلس و نمایندگی همچون سوال و تذکر به وزرای مربوطه و هم از طریق طرح تحقیق و تفحص، همواره این موضوع را دنبال کردم و از این پس هم به جد پیگیر خواهم بود.
**تخلفات در صندوق ذخیره فرهنگیان بالاست
اعتقاد بنده بر این است که اگر نماینده‌ای از حق نظارتی‌اش استفاده نکند قطعا خائن به مردم است. عدم استفاده از ابزارهای نظارتی به بهانه کمک به دولت دروغی بزرگ است. نماینده‌ای که نظارت نکند و از وزیر سوال نپرسد، تذکر ندهد و استیضاح نکند، به دولت هم خیانت کرده است. کمک کردن به دولت به این معنی نیست که برخی از همکاران احساس می‌کنند که باید در مقابل دولت سکوت کنند. اگر بخواهیم به دولت کمک کنیم تا راحت وظیفه‌اش را انجام دهد، باید دولت را واکسینه کنیم و آن را از تخلفات و انحرافات دور کنیم.
برای مثال صندوق ذخیره فرهنگیان تخلف داشت ما از روز اول هم به وزیر وقت آقای فانی و به وزیر بعدی هم گفتیم. الان هم می‌گوییم که صندوق باید ترمیم شود اما برخی از نمایندگانی که همسوی دولت بودند، اعتراض کردند که چرا شما چنین تهمتی را به دولت می‌زنید اما گزارش کمیسیون آموزش نشان می‌دهد که تخلف در این صندوق بالاست.
** در کشور با یک شبکه قوی قاچاق کالا و ارز مواجه هستیم
طی دو سال گذشته در مجلس به جز صندوق ذخیره فرهنگیان با تخلف و فساد دیگری برخورد کردید؟
در زمینه قاچاق کالا تا دلتان بخواهد اسناد موجود است. ما در کشور با یک شبکه قوی قاچاق کالا و ارز مواجه هستیم که سر نخ‌هایی از آن پیدا شده که بسیار خطرناک است. این مسئله ضربه مهلکی به تولید داخلی و کالای ایرانی زده.
متن گزارش کارشناسان مرکز پژوهش‌های قوه مقننّه یکی از مقصرین اصلی در حوزه نوسانات بازار ارز را بانک مرکزی اعلام کرد، آیا این تخلف نیست؟
**جای نماینده مدرس‌گونه در مجلس دهم خالی است
بر اثر نوسانات نرخ ارز برای مردم گرفتاری ایجاد شد و در صحن علنی مجلس به رئیس بانک مرکزی خرده گرفتیم. حتی می‌خواستیم اجازه ندهیم که وی در صحن علنی سخنرانی کند. عده‌ای از نمایندگان همسوی دولت متأسفانه اعتراض کردند. این خیانت به مردم است که نگذارید نماینده بر سر متخلف فریاد بکشد. نماینده باید آزاد و نترس باشد و جایی که احساس می‌کند، تخلف مدیریتی صورت می‌گیرد، فریاد بزند. جای خالی این نوع نماینده در مجلس خالی است، نماینده "مدرس‌گونه" باید این‌گونه باشد.
آقای سیف برای آن روز که ما نگذاشتیم در جلسه غیرعلنی مجلس سخنرانی کند از ما به جرم اینکه قصد ضرب و شتم او را داشتیم، شکایت کرد. این یک افتراء است.نکته جالب‌تر اینجاست که وی از برخی نمایندگان شکایت کرده که اصلا در آن جلسه حضور نداشتند.
در آن جلسه به جای مردمی که بیش از یک سال در مقابل مجلس انتقاد شدید به سیف داشتند، گفتیم آقای سیف صحبت نکند و اجازه دهد آقای جهانگیری سخنرانی کند. منظور ما این بود که حل این مسئله در شأن شما (سیف) نیست. اگر شأن شما بود تا حالا این مسئله را حل کرده بودید.
بنده به آقای حسینعلی امیری (معاون پارلمانی رئیس جمهور)گفتم که یکی از کسانی که باعث رفتن حیثیت آقای رئیس‌جمهور شده همین آقای سیف است. متأسفانه دفاع آقای روحانی از آقای سیف باعث شده که مردم به رئیس‌جمهور بدبین شوند.
با توجه به اینکه آمریکا از برجام خارج شده فکر می‌کنید با اروپایی‌ها چه نتیجه‌ای خواهیم داشت. لزومی دارد که در برجام بمانیم؟ نظر نمایندگان و جو مجلس در این‌باره چگونه است؟
اعضای فراکسیون نمایندگان ولایی اعتقادی به این قصه ندارند. ما برجام را زمانی شروع کردیم که قبل از آغاز برجام با اروپایی‌ها مسیرهای طولانی را رفته بودیم. خدمات آقای جلیلی را هیچ فردی فراموش نمی‌کند در آن زمان رفت و آمدها و مذاکراتی انجام شد اما متأسفانه نتیجه‌ای حاصل نشد.
آقای روحانی که رئیس‌جمهور شد صحبتش بر این بود که شما مسیر را اشتباه رفته‌اید، با اروپایی‌ها که نمی‌توان کار را پیش برد، باید به دنبال کدخدا برویم. رئیس جمهور 4 سال به دنبال کدخدا رفت که نتیجه‌اش خروج آمریکا از برجام بود؛ یعنی 5 سال وقت مردم گرفته شد.
اینکه عده‌ای دفاع می‌کنند که ما عوایدی از برجام داشتیم کشتی‌هایمان پهلو گرفتند، روزانه 2 میلیون و 800 هزار بشکه نفت فروختیم و غیره؛ درست است. اما در مقابل باید دید چه چیزی را از دست دادیم که اینها را به دست‌آوردیم؛ به عبارتی آن روی سکه را هم بگویند. بگویند که ما سرعت هسته‌ای خود را، چرخش سانتریفیوژهای‌مان و غنی‌سازی‌مان را که اگر طی 5 سال گذشته ادامه داده بودیم می‌توانستیم به 60 درصد هم برسیم، از دست دادیم. بر اثر مذاکرات عملاً منابع هسته‌ای کشور در مقابل وعده‌های آمریکاییها که هرگز عملی نشد، به حداقل رسید؛ لذا می‌توانیم نتیجه بگیریم که ما بر اثر برجام لطمه دیدیم.
آقای رئیس جمهور عنوان کرد که تحریم‌ها یکی پس از دیگری برداشته شد اما دیدیم که تحریم‌ها برداشته نشدند. آقای رئیس‌جمهور در شعارهای انتخاباتی خود عنوان کرد که ما کاری می‌کنیم که هم چرخ سانتریفیوژها بچرخد و هم چرخ زندگی و اقتصاد مردم، در حال حاضر ما هیچ چیزی را در چرخش نمی‌بینیم. سانتریفیوژها نچرخید، دلار به 7 هزار تومان رسید، وضعیت اشتغال بد و شرایط بحرانی شده است.
آقای رئیس‌جمهور و حامیانش باید واقعیت‌ها را ببینند چرا با حقایق مبارزه می‌کنند. افرادی به تأسی از مقام معظم رهبری عنوان می‌کردند که آمریکا به تعهداتش پایبند نمی‌ماند و می‌گفتند که دیپلماسی لبخند فرجامی ندارد. این افراد از سوی رئیس جمهور متهم به کم سوادی شدند. با خروج آمریکا از برجام حرف آنهایی که رئیس‌جمهور آنها را کم سواد و ترسو خطاب می‌کرد به کرسی نشست. خروج آمریکا از برجام همچنین بیان‌گر این بود که آقای رئیس‌جمهور مسیر را اشتباه رفته است و دیپلماسی لبخند در مقابل آمریکا شکست خورد.
** زمانی که مسیر را اشتباه رفتیم به مردم بگوییم اشتباه کردیم
حالا که کار به اینجا رسیده حامیان رئیس‌جمهور نباید، دفاع خائنانه کنند. زمانی که مسیر را اشتباه رفتیم باید شفاف به مردم بگوییم که اشتباه کردیم و اشتباه را تکرار نکنیم.
اعتقاد ما و همفکران‌مان در مجلس بر این است که ادامه مسیر با اروپایی‌ها هرگز منتج به نتیجه نمی‌شود. چرا که ما سالها مذاکره با اروپایی‌ها را تجربه کردیم. اروپا نگاهش حتماً به دستان آمریکا است؛ ممکن است یک سال ما را سرکار بگذارد اما در نهایت عوایدی نصیب ما نخواهد شد و دست آخر مسیری را ادامه خواهند داد که آمریکاییها رفتند.