به گزارش مشرق، بر اساس آخرین شیوع شناسی اعتیاد، بیش از ۱.۵ میلیون نفر در کشور، مصرف کننده انواع مختلف مواد مخدر هستند که ۱۰ درصد از این میزان شامل معتادین زن، یک درصد شامل دانش‌آموزان، ۲.۶ درصد شامل دانشجویان، ۲۰ درصد شامل کارگران واحدهای تولیدی و صنعتی و ...می‌شود.
در این بین، بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده و مصوبات موجود، باید هر سال، میزان مصرف مواد مخدر پنج درصد کاهش یابد که این مهم گویا بدون حضور، مشارکت و آگاهی مردم امکان پذیر نیست.
به گفته مسئولان و کارشناسان، یکی از روشهای رسیدن به این هدف، جمع آوری و درمان معتادان است؛ روشی که البته با اما و اگرهایی همواره همراه است و باعث می شود چرخه درمان این معتادان تکمیل نشده و مجدد آنها به دام اعتیاد برگردند. دامی که سخت تر و تنگ تر از قبل، عرصه را برای معتادان تنگ کرده تاجایی که انها را به ورطه نابودی می کشاند.
طبق این برنامه ریزی‌ها در حال حاضر ۳۱ هزار معتاد در قالب تبصره ۲ ماده ۱۶ تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند و در مجموع بیش از ۴۴ هزار معتاد در مراکز ماده ۱۶ و مراکز تبصره ۲ در استان های مختلف ساماندهی شده و از خدمات درمان اعتیاد بهره‌مند شده اند.
سازمان‌هایی که از نگهداری معتادان شانه خالی می‌کنند
اما فرید براتی سده معاون دفتر اعتیاد درمان و پیشگیری سازمان بهزیستی معتقد است که در امر نگهداری از معتادان، سازمانهای دیگر، بهزیستی را تنها گذاشته اند. قرار بود همه دستگاه ها وظایف محول شده را اجرایی کنند؛ اما بعد از مدتی از اجرای این طرح اقداماتی که هم اکنون دستگاه هایی مانند وزارت بهداشت و نیروی انتظامی انجام می دهد نشان می دهد که تمام آنها کار را به بهزیستی محول کرده اند که این موضوع نگران کننده است.
وی می گوید: علیرغم تفاهم نامه با دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر که تمام وظایف در آن عنوان شده اما به نظر می رسد، دستگاهها نظر دیگری دارند و با ورود بهزیستی به تعهداتشان عمل نمی کنند و حتی هزینه های طرح را نیز بر دوش بهزیستی می گذارند.
به گفته معاون درمان اعتیاد بهزیستی، وزارت بهداشت براساس تفاهم نامه مذکور قرار بود معتادان متجاهری که دارای بیماری ای غیر از اعتیاد هستند را درمان و هزینه های آنها را تقبل کند اما در حال حاضر وزارت بهداشت عنوان می کند که اجرای این طرح مصوبه هیئت دولت می خواهد و هزینه های درمان را به بهزیستی نمی دهد در حالی که این اعتبار برای سازمان در هیچ جای بودجه دیده نشده است.
خانه «وحشت» با «پلاک هایی قرمز»
این در حالی است که براساس قانون باید این معتادان در کمپ‌های ترک اعتیاد با شرایط ویژه‌ای از جمله غربالگری های پزشکی نگهداری شوند و با سایر معتادان دیگر در یکجا نباشند اما مشخص نبودن مصادیق قانونی باعث شده است تا بسیاری از افرادی که تحویل سازمان بهزیستی می‌شوند، معتاد نبوده و تنها متکدی باشند. همچنین برخی از آنها نیز اگرچه معتاد هستند اما وضعیت تجاهر ندارند و نظارتی هم بر روی آنها نمی شود.
از طرفی معیوب بودن چرخه درمان موجب شده تا بسیاری از این معتادان بی‌خانمان در پاتوق‌ها و خانه‌هایی روی بیاورند که به «پلاک قرمز» مشهور شده اند، خانه هایی که به خانه ارواح بیشتر شبیه شده‌اند و نیازمند پاکسازی هستند.
شناسایی ۹۸ خانه با «پلاک قرمز»
سرهنگ محمد بخشنده رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ می گوید: ۹۸ منزل «پلاک قرمز» که به عنوان پاتوق مصرف‌کنندگان و محل خرید و فروش مواد مخدر بود، در شوش، هرندی، مولوی و معابر اطراف شناسایی شده و پرونده‌های آنها در اختیار مقامات قضایی قرار گرفته است. دو منزل از این تعداد پلمپ و منتظر دستور قضایی برای پلمپ دیگر خانه‌ها نیز هستیم.
وی درباره پاکسازی این مناطق از حضور معتادان متجاهر می گوید: با توجه به استقرار نیروهای پلیس در این مناطق، یکهزار و ۷۰۰ نفر از معتادان از این مناطق جمع‌آوری و به مراکز بازپروری منتقل شدند. همچنین در این جریان ۴۲۲ خرده‌فروش مواد مخدر دستگیر شده است.
جلوگیری از حضور دستفروشان و دله‌دزدان در اطراف پلاک‌قرمزها
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ادامه می دهد: پلیس به صورت شبانه‌روزی در این مناطق حضور دارد و نمی‌گذاریم این مناطق مانند گذشته به پاتوق معتادان تبدیل شود. همچنین از حضور دستفروشان و دله‌دزدان نیز در این مناطق جلوگیری می‌کنیم و با هماهنگی دیگر رده‌های پلیسی اجازه فعالیت به آنها نمی‌دهیم.
وی با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد این مناطق پاکسازی شده است، ادامه می‌دهد: برای پاکسازی کامل این مناطق نیاز به اقدامات برون‌سازمانی و هماهنگی با دستگاه‌های دیگر از جمله شهرداری است. کار عملیاتی در این مناطق انجام شده و پرونده‌های آنها تشکیل و به دادستانی ارائه شده است.
سرهنگ بخشنده می گوید: در حال حاضر از مالکان این منازل نیز خواسته شده تا برای مشخص شدن تلکیف این منازل مراجعه کنند تا یا به شهرداری بفروشند یا اینکه تجمیع کرده و نوسازی شود.
شوش، هرندی و مولوی؛ پاتوق پلاک قرمزها
سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس پایتخت نیز درباره پلمب خانه‌های پلاک قرمز در محلات جنوبی پایتخت که محل زندگی معتادان شده می‌گوید: میدان شوش، منطقه هرندی، خیابان مولوی و معابر اطراف جزو برنامه‌های ویژه پلیس هستند تا این مناطق را از لوث وجود معتادان پاکسازی شود و پلیس تا موفقیت کامل آن را رها نخواهد کرد.
خلازیر، بهشت‌زهرا و اطراف حرم مطهر زیر ذره‌بین پلیس
وی با بیان اینکه این مناطق از وجود معتادان پاک شده ادامه می‌دهد: خلازیر، بهشت‌زهرا و اطراف حرم مطهر هم اماکن دیگری بودند که پلیس برای پاکسازی معتادان از این مناطق اقدام کرده است. این نوع عملیات‌ها تا پاکسازی تمامی نقاط آلوده پایتخت ادامه خواهد داشت.
رئیس پلیس پایتخت در مورد اینکه معتادان جمع‌آوری شده از این اماکن به کجا منتقل می‌شوند، توضیح می دهد: یکسری از آنها معتاد، گروهی دیگر اتباع بیگانه و یکسری دیگر سارقان و مجرمین ولگردی هستند که در مناطق یاد شده سکونت دارند. بنابراین به تناسب ترکیب جمعیتی آنها را به جاهای مختلف تحویل می‌دهیم.
مقام مسئول در شهرداری:نباید انتظار معجزه داشته باشیم
سال گذشته بود که رضا قدیمی مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران نیز در جریان اجرای طرح انضباط شهری در محله هرندی و جمع آوری ۶۰۰ معتاد، از شناسایی پلاک به پلاک خانه‌ها خبر داده و گفته بود که ۷۰ خانه «پلاک قرمز» شناسایی شده که ۲۵ خانه تخریب و مابقی پلمب شده‌اند که گردانندگان آنها نیز در زندان به سر می‌برند.
قدیمی همان موقع هم گفته بود که نباید انتظار معجزه داشته باشیم که در تهران کارتن خوابی نباشد و هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که در تهران کارتن خوابی نیست اما نظارت‌های دقیق بر روی این محلات انجام می‌گیرد و حتی دادیار ناحیه قضایی نیز هر دو سه شب از محله بازدید می‌کند.
وی از ایجاد پاتوق‌های جدید برای معتادان در پی توزیع غذا و لباس خبر داده و گفته بود: چندین پلاک در تهران شناسایی شده که حتی یک وعده غذا برای خوردن ندارند، چرا باید در یک شب ۳۰۰ کارتن خواب در یک محله جمع شوند که برای آنها لباس و غذا آورده شود، لباسی که همانجا معتاد برای دریافت پول، آنها را می‌فروشد؟.
ظرفیت مراکز نگهداری معتادان محدود است
فاطمه عباسی رئیس اداره اعتیاد سازمان بهزیستی در رابطه با ظرفیت مراکز نگهداری معتادان می گوید: متأسفانه اکنون ظرفیت نگهداری از حدود ۸ هزار معتاد را داریم که این ظرفیت را در سال قبل افزایش داده‌ایم اما هنوز کافی نیست.
وی ادامه می‌دهد: برای افزایش ظرفیت نگهداری معتادان قدم‌هایی را برداشته‌ایم اما معمولاً طرح‌های جمع‌آوری این افراد بدون هماهنگی با بهزیستی انجام می‌شود و بهتر است مداخلات این چنینی با هماهنگی بهزیستی باشد. چرا که اگر مداخله تخصصی به هنگام نداشته باشیم منابع ما هدر می‌رود.
رئیس اداره اعتیاد سازمان بهزیستی می گوید: جمع‌آوری معتادان معمولاً از سوی نیروی انتظامی انجام می‌شود اما در بسیاری از موارد تمام اقدامات این چنینی بر عهده بهزیستی گذاشته شده و وزارت بهداشت هم در بحث اقدامات درمانی شانه خالی می‌کند.
معتادان رهاشده از روی ناچاری به چرخه اعتیاد برمی‌گردند
عباسی می افزاید: متأسفانه معمولاً معتادان پس از درمان رها می‌شوند و اگر هم رها نشوند در مراکز نگهداری در مدت شش ماه آموزش‌های حرفه‌آموزی و مهارتی می‌بینند اما اشتغال آنها تأمین نمی‌شود. شاید درمان شوند اما حمایت اجتماعی از آنها صورت نمی‌گیرد و آنها ناچاراً به چرخه اعتیاد برمی‌گردند.
وجود ۸۴ شلتر و سرپناه شبانه برای معتادان
بنابراین بهزیستی به دنبال افزایش شیوع اعتیاد، تعداد شلتر و سرپناههای مخصوص این افراد را بیشتر خواهد کرد به طوری که هم اکنون ۸۴ شلتر و سرپناه شبانه در سطح استانهای مختلف و مناطق آسیب خیز فعالیت می کنند که ۲۴ مورد آن مخصوص زنان است و همچنین ۱۵ مرکز کاهش آسیب برای این افراد نیز وجود دارد.
تیم های سیار درمان اعتیاد نیز وجود دارند، موبایل سنتر فعال است که با حضور کارشناسان و متخصصین درمان اعتیاد در محل و مناطق مختلف که تعداد افراد معتاد در آن جا زیاد است، به معتادان خدمات مورد نیازشان را ارائه می دهند اما باید دید تا کجا این چنین خدمات کارساز است.
معتادانی که از روی ناچاری و بی‌خانمانی در پاتوق های شبانه جمع می شوند و چندمصرفی را تجربه می کنند نیازمند فقط طرح های ضربتی و پلیسی نیستند بلکه پس از جمع آوری و نگهداری در مراکز ترک اعتیاد، شغل و خانواده می خواهند. جامعه ای می خواهند که پذیرای آنها باشد و آنها را طرد نکند.
دیروز؛ معتادان در پارک ها و پاتوق ها جمع می شدند و امروز در خانه هایی با «پلاک های قرمز!»
و باید برای فردای آنها فکری کرد چراکه صرف نظر از این موضوع که این محلات و پاتوق‌ها به خودی خود می توانند آسیب رسان باشند؛ آنها پدران، مادران و فرزندانی هستند که باید به فکر خانواده‌های آنان بود چراکه به دلیل اعتیاد عزیزانشان، در معرض بسیاری از آسیبهای روحی و جسمی قرار دارند.