سرویس بین‌الملل مشرق- عاصمه جهانگیر در فوریه سال جاری میلادی بر اثر سکته قلبی درگذشت و حالا پس از بررسی نامزدهای متعدد برای گزارش وضعیت ایران، شورای حقوق بشر سازمان ملل در پایان ۳۸ اُمین نشست خود یک حقوق‌دان پاکستانیِ دیگر را برای این جایگاه انتخاب کرد.
جاوید رحمان کیست؟
دکتر جاوید رحمان، ۵۱ سال پیش در فیصل‌آباد پاکستان به دنیا آمد اما اکنون تابعیت بریتانیایی هم دارد (Javaid Rehman) و به جز زبان مادری، تنها به انگلیسی مسلط است. او کارشناسی، ارشد و دکترای حقوق خود را در بریتانیا گذرانده، بیش از ۲۰ سال تجربه کار آکادمیک در حقوق بین‌المللیِ بشر دارد و از سال ۲۰۰۵ میلادی در دانشگاه برونل واقع در لندن مشغول به کار و تدریس است. برخی آثار وی به آلمانی، ژاپنی، فرانسوی، عربی و فارسی ترجمه شده است.
وی در مجامع حقوقی بین‌المللی، دادگاه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری فعالیت کرده و از جمله، همکار احمد شهید و عاصمه جهانگیر، گزارشگران قبلیِ شورای حقوق بشر در امور ایران بوده است. مخالفت با شکنجه، تروریسم و نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی و جنسی از دغدغه‌های اصلی وی عنوان شده و مهمترین تجربیاتش نیز در همین راستا است:
* همکاری با گروه ویژه سازمان ملل در امور اقلیت‌ها (۱۹۹۵-۲۰۰۴)
* همکاری با کمیسیون اروپایی تبادل پژوهش‌های اروپا و جنوب آسیا
* گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد آزادی مذهب و اعتقاد (۲۰۱۶ تا کنون)
* مشاور نمایندگان مجلس بریتانیا و سازمان‌های غیردولتی از جمله گروه حقوق اقلیت‌ها، همبستگی جهانی مسیحیان و عفو بین‌الملل
* همکاری با شورای اروپا، سازمان همکاری اسلامی و انجمن همکاری منطقه‌ای جنوب آسیا
در سفر پاپ بندکیت شانزدهم به بریتانیا (۲۰۱۰) از رحمان بخاطر فعالیتش در تقویت گفتگو بین ادیان تقدیر شد. وی از سوی کانون بین‌المللی وکلا در سال ۲۰۱۳ به عنوان وکیل مشهور و در سال ۲۰۱۴ به عنوان استاد برجسته حقوق بین‌الملل انتخاب شده است. جاوید به دلیل تجربه‌اش در دو موضوع قوانین اسلامی و تروریسم بین‌الملل به همراه ۳۲ نفر دیگر در سال ۲۰۱۵ میلادی برای همکاری از سوی آکادمی انگلیسی علوم اجتماعی دعوت شد.
مهمترین آثار و سخنرانی‌ها
دکتر جاوید رحمان در نگارش همه یا بخشی از هر یک از کتاب‌های زیر نقش داشته است:
* حکومت قانون، آزادی بیان و قوانین اسلامی (۲۰۱۷)
* اعمال دولت اسلامی، قانون بین‌الملل و تهدید تروریسم: نقدی بر «برخورد تمدن‌ها» در نظم نوین جهانی (۲۰۰۵)
* نقاط ضعف در حمایت بین‌المللی از حقوق اقلیت‌ها (۲۰۰۰)
همچنین سخنرانی‌های مهم او در ۱۰ سال اخیر نشان‌دهنده موضوعاتی است که اخیراً بر آن متمرکز شده است:
* حقوق بشر و سیاستِ ایدئولوژی‌ها: مطالعه موردی پاکستان (مدرسه حقوق شیخ احمد حسن در پاکستان)
* بازنمایی شریعت: اسلام، قانون اسلامی و مسأله همجنس‌بازی در جهان اسلام (دانشگاه ناتینگهام)
* توسعه حکومت قانون و حقوق بشر (استانبول)
* جایگاه اسلام و آزادی مذهب در اروپا (مالزی)
فعالیت‌های اخیر این مؤسسه بر استقلال قضائی، حکومت قانون و اصلاح قوانین اساسی تمرکز دارد.
برنامه رحمان برای ایران
جاوید رحمان تعهد کرده دست‌کم سه ماه در سال را به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران اختصاص دهد و پس از بررسی منابع، سفرهای لازم و دیدار با افراد مسئول و مرتبط، گزارش خود را ارائه نماید. وی حقوق زنان را نیز از جمله دغدغه‌هایش برای ایران عنوان کرده و تأکید کرده می‌داند که در «جوامع سنتی» باید به دنبال «راهبردهای کاربردی و قابل اجرا» برای تطبیق با اصول حقوق بشر بود. به نظر جاوید، باید قوانینِ نهادینه‌شده‌ای را برای حمایت پایدار از حقوق بشر در سطح ملی و بین‌المللی ایجاد کرد.
دکتر رحمان می‌نویسد باور دارد «ایران هم‌اکنون در مقطع حساسی در حال ادغامِ بیشتر در جامعه بین‌المللی» است. به نظر او تجربه‌اش در «دادگاه‌های اسلامی» او را در «گفتگوی سالم و مثبت» و «همکاری سازنده با حکومت و مردم ایران» برای کاهش اختلاف میان رویه‌های فعلی در آن کشور و «تعهدات بین‌المللی حقوق بشر» کمک خواهد کرد، اگر چه در این مسیر از سازمان‌های مردمی و بین‌المللی نیز بهره خواهد گرفت.
جمع‌بندی
با توجه به سابقه و دغدغه‌های دکتر جاوید رحمان از هم اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد گزارش‌های وی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران با گزارشگران قبلی تفاوت چندانی نخواهد داشت. با این حال اگر در تأکیدش بر «گفتگوی سالم و مثبت» صادق باشد، ممکن است روش او در همکاری با دولت ایران در اولین تجربه‌اش از گزارشگریِ وضعیت کشورها، متفاوت باشد. مقامات ایران گزارشِ گزارشگران قبلی سازمان ملل به ویژه احمد شهید را به دلیل استناد به مدارکی که مخالفان سیاسی حکومت در اختیارش قرار می‌دادند، سوگیرانه اعلام کرده‌اند.
منبع
http://webtv.un.org/en/ga/watch/decisions-and-conclusions-closing-40th-meeting-38th-regular-session-human-rights-council-/5806201816001/?term=?lanchinese&sort=date
https://www.ohchr.org
https://twitter.com