سرویس جهان مشرق - اعتراضات مردمی عراقی‌ها بابت فساد و سوء خدمت رسانی در مناطق مختلف عراق، چند روزی است که اخبار این کشور را پر رنگ‌تر کرده است. این اخبار با تصرف چند ساعته فرودگاه نجف و منتفی شدن پروازهای این فرودگاه اهمیت بیشتری‌ به خود گرفت.

این درحالیست که عراق در شرایط حساسی قرار دارد. پارلمان این کشور به کار خود پایان داده است و آرای انتخابات در برخی حوزه‌ها با بازشماری روبروست و همچنین به دلیل آرای نزدیک احزاب سیاسی، ائتلاف برای تشکیل دولت با اما و اگرهای فراوانی روبروست. به تمام این موارد باید نفوذ و دخالت کشورهایی مانند عربستان، آمریکا و ترکیه را هم اضافه کرد که اوضاع آرام عراق به نفع شان نیست.

نتایج انتخابات پارلمانی عراق و حاشیه‌های این انتخابات و همچنین اعتراضات اخیر عراقی‌ها بهانه‌ای شد تا با «سید رضا قزوینی غرابی» تحلیل گر عراقی گفتگو کنیم و درباره اتفاقات عراق سوالاتی را مطرح کنیم.

در ابتدا توضیحاتی درباره وضعیت عراق در دوره پس از انتخابات بفرمایید.

فضای سیاسی حاکم پس از همه دوره های انتخاباتی در عراق را تقریبا باید مشابه یکدیگر دانست. رد و بدل شدن اتهام تقلب توسط احزاب و ائتلاف ها به یکدیگر و طولانی شدن فرآیند شمارش آرا و در نتیجه طولانی شدن روند تشکیل دولت. این دوره نیز شاهد همین مسأله هستیم با این تفاوت که موضوع تقلب و مسأله بازشماری آرای مردم بسیار قابل توجه بود.

در حال حاضر نیز وضعیت بازشماری آرا که چندان نمی توان به ظهور تغییرات جدی در آن خوش بین و امیدوار بود تحت الشعاع اعتراضات یک هفته اخیر در استان های جنوب عراق قرار گرفته است. ظهور بحران های متعدد پس از انتخابات 22 اردیبهشت، از ادعای وجود تقلب و آتش سوزی صندوق های رأی گرفته تا اعلان توافقات و ائتلاف های انتخاباتی و برهم خوردن آنها و اکنون اعتراضات بی سابقه مردمی، برآیند وضعیت ناپایدار عراق پس از انتخابات است.

تحلیل شما از دولت آینده عراق چیست و شانس احزاب عراقی برای تصدی پست نخست وزیری را چگونه ارزیابی می کنید.

با توجه به نتایج به شدت نزدیک به هم ائتلاف ها و احزاب به یکدیگر و ضرورت ائتلاف های چندگانه و بی برنامه بودن ائتلاف ها، و همینطور حضور شخصیت ها و احزاب فعلی، نمی توان اعتقاد داشت که دولت آینده دولت متمایز و قدرتمندی باشد. به خصوص آنکه دولت جدید، دولت پس از داعش است که بیش از 100 میلیارد دلار به اقتصاد کشور ضرر وارد کرد و این دولت با چالش بازسازی کشور و همینطور اعتماد از دست رفته مردم به نظام سیاسی و احزاب مواجه است.

علاوه بر اینکه هنوز فضای پس از انتخابات غبارآلود است و نمی توان از این موضوع که شانس کدام ائتلاف یا جریان برای تصدی پست نخست وزیری بیشتر است سخن گفت.

اما به اعتقاد بنده، سخنان اخیر شیخ عبدالمهدی الکربلایی سخنگوی آیت الله سیستانی در خطبه های نماز جمعه و انتقاد تند وی به دولت، ضربه سختی بر حیدر العبادی وارد کرده است. هچنانکه مخالفان حزب الدعوه و العبادی تلاش دارند تا از اعتراضات اخیر به عنوان ضربه ای به العبادی استفاده کنند.

قطعا هنوز راه زیادی برای یک توافق همگانی داخلی، منطقه ای و بین المللی بر سر شخصیت نخست وزیر آینده در پیش است.

پشت پرده اعتراضات اخیر عراق چیست؟ آیا مطالبات مردمی است یا مقاصد سیاسی (باتوجه به تشکیل پارلمان و دولت) دنبال می‌شود؟

ببینید. 15 سال از سقوط نظام سیاسی سابق عراق می گذرد و مردم کشور بهبودی در وضعیت اصلاحات و خدمات عمومی و موضوع بیکاری احساس نمی‌کنند. بر عکس، هر روز ابعاد جدیدی از فساد سیاسی و اقتصادی سیاستمداران این کشور توسط رسانه ها منتشر می شود.

یکی از بازخوردهای این موضوع کاهش چشمگیر مشارکت مردم در انتخابات اخیر بوده است که به ادعای منابع رسمی 44 درصد و به گفته منابع غیر رسمی حدود 20 درصد بوده است. علاوه بر اینکه هیچ کدام از دولت های سابق پس از 2003 تاکنون نیز نتوانسته اند مشکل لاینحل کمبود برق در این کشور گرم را حل کنند.

تراکم همه این مشکلات، باعث خشم و نارضایتی مردم از سیاستمداران و اوضاع شده است بنابراین طبیعی است که به دنبال نشان دادن اعتراض خود باشند. البته طبیعی است که با شرایطی که عراق دارد این اعتراضات با سوء استفاده برخی جریان های داخلی و مخالف و حتی کشورهای خارجی همراه شود. حزب بعث نیز از هیچ اقدامی برای بازگشت مستقیم یا غیر مستقیم خود به عرصه قدرت فروگذار نمی کند.

طبق تصاویری که منتشر شده است تظاهرات مردمی به اغتشاش کشیده شده و از طرفی می بینیم اشخاصی مانند آیت الله سیستانی از این تظاهرات حمایت می‌کنند و همچنین در طرفی دیگر دختر صدام نیز حمایت می کند. چگونه این اعتراضات را می‌شود کنترل کرد تا به سمت آشوب و فتنه نرود؟

بر خلاف ادعای برخی از رسانه ها، شهروندان عادی تنها به دنبال به ثمر نشستن اعتراضات خود و دیده شدن آن به طور مسالمت آمیز هستند. حضور مستقیم در میان مردم، به خوبی این موضوع را نشان می دهد.

اما طبیعتا به دلیل عدم وجود اپوزیسیون قوی و واقعی داخلی یا جریان های مدنی فعال و قدرتمند که بتوانند اعتراضات را رهبری و مدیریت کنند، جریان های قدرتمند سیاسی که دارای اهداف خاص هستند در نهایت می توانند مسیر اعترضات را با خلل مواجه کنند.

توجه مردم به اعتراض مسالمت آمیز بدون توسل به خشونت و تخریب و استمرار آن می‌تواند از کشیده شدن آن به آشوب و فتنه جلوگیری کند یا آن را به حداقل برساند. در میان مدت نیز توجه به تشکیل نهادهای مدنی و اجتماعی قدرتمند که بتوانند اعتراضات یا مخالفت با دولت را مدیریت کنند می تواند به موضوع کمک کند.

دولت عراق برای برق و همچنین مشکلات معیشتی مردم برنامه جدیدی دارد؟ تا این موج اعتراضات را کنترل کند.

شاید در کوتاه مدت دولت بتواند معالجه مقطعی و ناچیزی برای مشکل برق ارائه دهد اما معضل برق در عراق معضلی 15 ساله است و به رغم میلیاردها دلار هزینه، هنوز ریشه های این مشکل که برخی آن را تعمدی می دانند مشخص نیست.

علاوه بر اینکه عراق به تازگی از عرصه نبرد با تروریسم داعش رهایی یافته و نیازمند 100 میلیارد دلار برای بازسازی مناطق جنگ زده است و همین موضوع مسأله می تواند توجه دولت به مشکلات معیشتی مردم را کمرنگ کند.

افزون بر اینها دولت فعلی در حال حاضر یک دولت موقت است و انتظار جدی نمی توان از آن داشت. حداقل تا زمان به قدرت رسیدن دولت جدید نباید روی حل و فصل اساسی مشکلات حساب کرد.