سرویس فرهنگ و هنر مشرق -چهارمین نشست تخصصی عصر طنز  با موضوع نقدی بر فراگیری کمدی جنسی در سینمای ایران و با حضور علی ملاقلی پور و صادق فرامرزی در حسینیه هنر برگزار شد.

علی ملاقلی پور کارگردان سینما در ابتدای این نشست در سخنانی گفت: سینما کاملا مرتبط با ادبیات است و ادبیات هم به صورت غیر مستقیم تحت تاثیر فلسفه است. اصل ماجرا این است وقتی تولید فکر که کار متفکر، ایدئولوگ و فیلسوف است، مشکل پیدا کند، ادبیات بد و ضعیف می شود و هنرهایی که باید از آن استفاده می‌کنند، ضعیف می شوند.

وی با اشاره به فیلم «اجاره نشین ها» افزود: این اثر، فیلمی است که در حوزه طنز به سطح نمی زند بلکه از عمق هم برخوردار است. فیلمنامه این اثر در واقع محصول فکر است. مشکلی که در ادبیات و سینما داریم، عبور سینما از فکر و رسیدن آن به سطح و ابتذال است.

ملاقلی پور با اشاره به تغییر ذائقه ها از فیلمهای فکری و فلسفی به سمت آثار کمدی با شوخی های جنسی گفت: جامعه دهه 60 تحت تاثیر فکر بوده و کل دعواهای کف خیابان، دعواهای ایدئولوژیک بوده است، در آن زمان، جریان فکری در سطح جامعه به شدت رشد داشته است. رشد این جریان، موجب شده بود که ساخت فیلم مبتذل در این فضا و شرایط جایی ندارد.

ملاقلی پور خاطرنشان کرد: در آن زمان به دلیل اینکه جامعه، آرمانی داشت و فرهنگ غالب، به جایی رسیده بود که مردم با هر ایدئولوژی به دنبال آرمانی خاص بودند. در حالی که الان مخالف نظام فردی چون مجری فراری، حسینی است و این یک وضعیت کمدی تراژیک است.

این کارگردان یادآور شد: سینمایی که به سمت شوخی های جنسی می رود سینما نیست بلکه در حال از بین بردن فرهنگ جامعه است. این قبیل فیلمها البته از جنبه صنعتی توجیه اقتصادی دارند. اما مسئله اینجاست که آیا تقاضای جامعه چنین فیلم هایی است؟ یا ما در حال نازل کردن تقاضای جامعه هستیم؟ جواب این سوال که چرا فرهنگ در این حوزه از هنر نازل می شود، در سینما نیست بلکه برای یافتن پاسخ این سوال باید گلوی متفکران جامعه را بگیریم.

حزب الهی‌ها باید مبلغ فیلم های خوب باشند

وی  با اشاره به فیلم «خجالت نکش» به عنوان یک کمدی سالم تصریح کرد: ماجرا در سینمای امروز کشور برعکس شده و این پخش کننده است که به کارگردان و فیلمساز می گوید چه جیزی بسازد.ملاقلی یادآور شد: مدیریت فرهنگی این است که چند متفکر درست و حسابی پیدا کنیم، نیازهای جامعه را به همراه آنها بررسی کنیم و این موارد را با چند هنرمند مرتبط کنیم تا با هم تعامل کنند، در این صورت است که محصول خوبی از جمله کمدی بیرون می آید.

این کارگردان خاطرنشان کرد: مسئله بعدی این است آنهایی که دغدغه خانواده، اخلاق، انسانیت و شرافت دارند اگر در عرصه سینما با فیلم خوبی روبرو شدند باید مبلغ آن باشند.

صادق فرامزی در ادامه این نشست در سخنانی گفت: اگر بخواهیم یک تعریف کاربردی از ابتذال ارائه بدهیم این است که یک جزئی از یک کل را که می توان با آن خیلی سر و صدا درست کرد و می توان با آن مخاطبان زیادی و حتی رای خرید را انتخاب کنیم و آنقدر به آن پر و بال بدهیم که این جزء حاکم بر کل قضیه شود.

این روزنامه نگار ادامه داد: سینمایی که برپایه کلیشه های جنسی استوار است در واقع یک بخشی را که دیده می تواند با آن مخاطبان را همراه کند آنقدر بال و پر می دهد که اصالت فیلم به مسائل و شوخی های جنسی داخل فیلم برمی گردد.

فرامرزی خاطرنشان کرد: تا حدی باید بپذیریم که جامعه در سطوح مختلف خود از ابتذال استقبال کرده است. به عبارتی اگر ابتذال، آن فریب عمومی را به همراه خود نداشت اهمیت خاصی پیدا نمی کرد. در این چارچوب ما دو نوع نگاه به سینما می توانیم داشته باشیم. نخستین نگاه که دیدی تجاری به سینما دارد و نگاه دوم که تعهدی پشت آن وجود دارد.

وی اضافه کرد: سینما هم از جامعه تاثیر می پذیرد و هم تاثیر می گذارد. جامعه فعلی را اگر از بعد اجتماعی نگاه کنیم کاملا در بعد تجاری سازی جلو رفته است. بر همین اساس هم اگر به وضعیت سینماهای کشور نگاه کنیم می بینیم که اخیرا و در سال های اخیر در محیط های تجاری احداث می شوند.

سینمای امروز با بحران اندیشه مواجه است

فرامرزی با بیان اینکه متاسفانه با روندی که در حال طی کردن آن هستیم شاهدیم که فضای نخبگانی ما ارتباط خود را با فضای فرهنگ و هنر کشور قطع کرده اند، عنوان کرد: از طرفی فیلم های خوبی هم که تولید می شوند محدود و اندک هستند و نمی توانند جریان سازی کنند. سینمای امروز با بحران فراوانی در حوزه های محتوا، معرفت و اندیشه مواجه است.

ملاقلی پور نیز در سخنانی گفت: سینمای اول انقلاب محصول فکر امام خمینی (ره) بود. سینماگران کشور در ابتدای انقلاب چه بخواهند و چه نخواهند تحت تاثیر اندیشه های ایشان قرار داشتند. اما در دهه 70 این جایگاه ایدئولوژیک بسیار کمرنگ می شود.

وی افزود: بچه های حزب الهی این دغدغه را دارند که چه عاملی موجب می شود که فیلمسازان متعهد راجع به موضوعات کمدی فیلم نمی سازند؟ گویی ما برای آنها سینمای طنز متعهدانه تعریف نکرده ایم. یکی از سوالات این است که آیا تا امروز جشنواره فیلم فجر به بهترین فیلم کمدی جوایزی اهداکرده است؟ پاسخ خیر است.

این کارگردان ادامه داد: حتی اگر کارگردانی کمدی خوب و سالمی بسازد و متعهدانه هم باشد در نهایت به او می گویند که تو که پول این فیلم را می گیری. در واقع نگاه صرفا هنری و هنر زدگی باعث شده است که بعد از انقلاب هیچ فیلمی نداشته باشیم که بتوانیم به آن سینمای طنز متعهدانه بگوییم.

ملاقلی پور خاطرنشان کرد: مشکل امروز سینما، همان بچه های دهه 60 هستند و از اینجا هم نمی روند.  مدیران و سینماگران ما هم اینگونه هستند. متاسفانه مدیران جوان ما در سینما به جوانان اعتماد نمی کنند زیرا آن مدیران جوان را بر اساس اینکه آن تفکرات قدیمی را باور کرده در این سمتهای سینمایی گذاشته شدند. از این روی با آمدن مدیران جدید هم هیچ اتفاق جدیدی روی نمی دهد.

وی اضافه کرد: سینمای متعهد نه متولی، نه دلسوز و نه متفکر دارد. در حقیقت این نوع از سینما هیچی ندارد. فقط در یک صورت ممکن است که در این سینما تغییری ایجاد شود و آن اینکه جامعه نه از ساختار بلکه از درون اصلاح شود.

این کارگردان یادآور شد: زمانی که فرد متعهد بوجود بیاید به دنبال آن نویسنده و فیلمساز متعهد هم پدید می آید. به دنبال آن نیز کمدین اخلاق مدار، کاریکاتوریست، سیاستمدار و صنعتگر متعهد بوجود می آید. مشکل امروز ما این است که گویی معلم نداریم.  

فرامرزی در بخش بعد این نشست با بیان اینکه طبقه متوسط جامعه بیشتر وقت و هزینه برای سینما می گذارند، گفت: برای تغییر ذائقه مردم باید به سمت و سویی برویم که یک تیپ کمدی خاص را تعریف کنیم.

وی افزود: ما آمدیم و دوگانه سینمای خود را دوگانه تجاری و متعهد را به دوگانه سیاسی کشور تقلیل دادیم. دو طرف فیلم های خوبی که حرفهای حسابی برای گفتن دارند و از تفکر سیاسی و اجتماعی دیگری نمایندگی می کنند را با قدرت نقد می کنند و در یک توافق نانوشته ای دو طرف در برابر این سینمای اجتماعی یک سکوتی هم کرده اند.

این روزنامه نگار ادامه داد: بنابر این سینمای متعهد برای ما سینمایی شده است که یا تاریخ انقلاب را روایت می کند و یا مربوط به دفاع مقدس است یا به مباحث دینی می پردازد. اما هیچ وقت نیامدیم  فیلمی کمدی بسازیم که یک خانواده در کنار هم آن را تماشا کنند و ارزش های انسانی هم داشته باشد، مبلغ چنین آثار سینمایی هم نبودیم.

فرامرزی خاطرنشان کرد: ما باید یک هنر سینمای طنز متعهد و سالم را تعریف کنیم و از فیلم هایی که آن را نمایندگی می کنند حمایت کنیم. البته چنین فیلم هایی کم هم نیستند و در چند سال اخیر حدود 5 تا 6 فیلم کمدی خوب و سالم داشتیم. اما برخورد خوبی تا امروز با این فیلم ها نداشتیم و مبلغ خوبی برای آن نبودیم.

وی اضافه کرد: یک زمانی می گفتند اگر کسی فیلم های انقلابی بسازد آن فیلم فروش نمی رود و خیلی هم فیلم ساخته می شد و فروش هم نمی رفت. اما از یک جایی که این بدنه تصمیم گرفت خودش را در این سینما تثبیت کند آنقدر پای فیلم ها خودشان ماندند که الان آن اتفاق های گذشته رخ نمی دهد.

این منتقد در پایان تصریح کرد: اگر حزب الهی ها بخواهند با جشنواره فیلم فجر روبرو شوند الان دیگر، به عنوان یک اقلیتی که تازه می خواهند خودشان را به رسمیت بشناسند نیستند.