گروه فرهنگ و هنر مشرق - خیلی‌های‌شان حاضر به مصاحبه نیستند، تا می‌گویم خبرنگارم تلفن را قطع می‌کنند و نمی‌خواهند حرف بزنند. اوضاع کاغذ در این یک ماهه آنقدر خراب بوده که هیچ کسی برایش جوابی ندارد.
بالاخره بعد از زنگ زدن‌های بسیار، موفق می‌شوم با یکی از فروشندگان کاغذ صحبت کنم. وقتی از اوضاع فروش می‌پرسم اول می‌خندد و بعد می‌گوید: «خانم چه فروشی؟ اصلا کاسبی نداریم، همه چیز را تعطیل کرده‌ایم و نشسته‌ایم روند صعودی کاغذ را نگاه می‌کنیم.» می‌گویم: «توانسته‌اید کاغذ هم بخرید؟» می‌گوید: «نه. ما کاغذ موردنیازمان را همیشه وارد می‌کنیم اما در این چند ماه اصلا نتوانسته‌ایم کاغذی وارد کنیم. ارز 4200 تومان که اصلا وجود ندارد. شما فکر کنید ما بخواهیم با ارز آزاد کاغذ وارد کنیم. کاغذی که بخواهد با ارز آزاد وارد شود، قیمتش مشخص است که چقدر می‌شود. ما نمی‌توانیم آن کاغذ را بخریم. حتی اگر بخریم هم مشتری برایش وجود ندارد.»
کاغذ 160هزار تومانی
اوایل مردادماه، قیمت کاغذ به بیشترین حد خود رسید، قیمت هر بند کاغذ تحریر 70 گرمی در بازار که تا پیش از این 125 تا 130 هزار تومان به‌فروش می‌رسید، به 150 تا 160 هزار تومان افزایش یافته است. همچنین کاغذ گلاسه و مقوای پشت طوسی نیز با افزایش قیمت نسبی مواجه بوده است، بسیاری از کارشناسان بازار کاغذ حباب ایجاد شده را ناشی از تاخیر در ارسال محموله‌های خریداری شده به ایران دانسته‌اند اما این حبابی که همیشه از آن حرف می‌زنند باعث می‌شود تا قیمت کتاب تا اندازه زیادی بالا برود.
وقتی می‌گویند این قیمت واقعی نیست!
سیدحسن میرباقری، رئیس انجمن واردکنندگان کاغذ و مقوا اما معتقد است که افزایش قیمت اخیر در بازار کاغذ واقعی نیست و حباب است. او می‌گوید: «این افزایش قیمت به دلیل تاخیری است که در اختصاص ارز 4200 تومانی پیش آمده است، تصور می‌کنم به محض رسیدن کاغذهای خریداری شده با دلار 4200 تومانی به ایران این افزایش قیمت از بین برود.»
میرباقری ضمن اظهار امیدواری نسبت به پایین آمدن قیمت کاغذ در بازار با ترخیص کالاهای وارد شده از گمرک گفت: «نوسانات بازار دلار خواه ناخواه تاثیر خود را روی بازار کاغذ نیز نشان می‌دهد.»
میرباقری همچنین گفته است: «حجم قابل توجهی از کاغذهایی که با ارز 4200 تومانی خریداری شده‌اند، هنوز وارد کشور نشده است، به هر حال فردی که ارز را گرفته و برای طرف خارجی حواله کرده است، به هدف خود رسیده اما هنوز بارها نیامده است. بالاخره باید مشخص شود محموله‌ها کجاست؟ بانک‌ها برای پرداخت ارز 4200 تومانی مدارک لازم را جمع‌آوری کرده‌اند. با همین مدارک می‌توان پیگیر ورود کالاها به کشور بود. ورود این کالاها به بازار می‌تواند آرامش نسبی را برگرداند.»
فروشندگان کاغذ در حال ورشکستگی
اینکه ارز 4200 تومانی برای واردات کاغذ کجاست، سوال اکثر فروشندگان و واردت‌کنندگان کاغذ است. محمدی که سال‌هاست در خیابان ظهیرالاسلام کاغذ می‌فروشد درباره اتفاقات اخیر کاغذ می‌گوید: «دیگر به این باور رسیده‌ایم که هیچ‌کس فکری به حال مردم نمی‌کند. از آن روزی که کاغذ گران شد و گفتند حتما ارز 4200 تومانی به واردکننده‌ها می‌دهند هنوز منتظریم که این ارز را به ما بدهند اما تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است. خیلی‌ها در همین خیابانی که به خیابان کاغذ معروف است، درحال ورشکستگی هستند و کسی به دادشان نمی‌رسد. شما فکر کنید که شب می‌خوابید و صبح بیدار می‌شوید و قیمت کاغذ 100 هزار تومان بیشتر شده و هر روز ناامیدتر از روز قبل که هیچ کاری نمی‌توانی انجام بدهی.»
می‌پرسم: الان که کاغذ بندی 160 هزار تومان است، فروشی هم دارید؟
می‌گوید: «واقعا دل خوشی دارید. اولا که همین 160 هزارتومان هم اصلا برای فروشنده صرف نمی‌کند که بخواهد بفروشد. اما نکته دیگر این است که کاغذ به روزنامه یا کتاب مربوط می‌شود. حالا از کاغذهایی که در صنعت استفاده می‌شود بگذریم اما همان کاغذ تحریر و روزنامه برای عده‌ای خاص است، منظورم ناشران و روزنامه‌هاست. مردم الان برای نیازهای اولیه‌شان مشکل دارند چه برسد به کتاب و روزنامه. برای همین آن ناشر هم ترجیح می‌دهد در این اوضاع کاغذی نخرد. چون ضرر زیادی خواهد کرد. کاغذ که نخرد کتابی هم چاپ نمی‌شود. این بند 160 هزار تومان مطمئنا تا 200 هزار تومان هم خواهد رفت.»
از طرفی دیگر محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران می‌گوید: «ما اطلاع داریم که تعدادی از ناشران، فعالیت‌شان را متوقف کرده‌اند و باید نسبت به نوسانات قیمتی در بازار کاغذ بسیار نگران باشیم. حرفه نشر کتاب در تمام دنیا حتی در کشورهای پیشرفته، به‌عنوان شغلی که نیازمند حمایت‌های مالی است، شناخته می‌شود.
در این زمینه نهادهای صنفی اقتصادی و تعاونی‌های حوزه نشر، در صورتی که نقدینگی لازم برای آنها فراهم شود، می‌توانند کمک خوبی برای برون رفت از این وضعیت بکنند.»
متخلفان بازار کاغذ شناسایی شوند
غلامرضا شجاع، نماینده مصرف‌کنندگان کاغذ و عضو کارگروه تعیین قیمت کاغذ وزارت ارشاد نیز درباره این اتفاقات می‌گوید: «تعزیرات در قبال کسانی که ارز 4200 تومانی را برای کاغذ گرفته‌اند و کاغذ وارد کرده‌اند اما آن را وارد بازار نکرده‌اند مسئول است و با همکاری سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و دفتر اقتصاد و بازرگانی وزارت صنعت و بخش خصوصی که مصرف‌کننده کاغذ است،باید محموله‌ها را شناسایی و واردکنندگان را وادار به فروش کند. ما از واردکنندگان اصیل می‌خواهیم جلوی این بی‌انضباطی را بگیرند، تا افراد غیرحرفه‌ای وسوسه ورود به بازار را نداشته باشند.»
او همچنین می‌گوید: «کارگروه تعیین قیمت کاغذ وزارت ارشاد مشکلات افرادی را که ثبت سفارش کردند و موفق به گرفتن ارز نشدند بررسی کرده و قرار شده وزارت صنایع اقدامات لازم را انجام بدهد و به بانک مرکزی هم توصیه کند که برای تخصیص ارز تعجیل کند. متاسفانه برخی تجار کاغذ گویی بوی کباب به مشام‌شان خورده است، با وجود گذشته پنج ماه از سال ثبت سفارش 380 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر را تا پایان سال انجام داده‌اند، در حالی که کل نیاز یک‌سال ما در حوزه تحریر و روزنامه به 400 هزار تن هم نمی‌رسد.»
کاغذ گران‌تر خواهد شد؟
این صحبت‌های غلامرضا شجاع ما را به آنجا می‌رساند که همیشه در اوضاع آشفته بازار عده‌ای همیشه هستند که به نفع خودشان کار کنند و از آب گل‌آلود ماهی خودشان را بگیرند. فکر کنید که کل نیاز ما به کاغذ تحریر و روزنامه در کل سال 400 هزار تن است اما بیش از آن ثبت سفارش شده است. باید دید برای این اوضاع آشفته کاغذ که ناشران را برای چاپ کتاب دچار مشکل کرده است دولت راهکاری دارد یا بند کاغذ تا 200 هزار تومان هم خواهد رسید.
*فرهیختگان