گروه فرهنگ و هنر مشرق - از ابتدای جدی شدن فیلترینگ تلگرام و اقبال مردمی به سمت پیام‌رسان‌های داخلی اعلام شد که به پیام‌رسان‌های داخلی وام اعطا خواهد شد. اما این مسأله تا امروز فراز و نشیب‌های زیاد و حرف و حدیث‌های بسیاری را به‌دنبال داشته است.
اواخر دی‌ماه سال گذشته همزمان با قطعی شدن فیلترینگ تلگرام آقای ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی اعلام کرد که برای تقویت زیرساخت پیام‌رسان‌های داخلی به هرکدام از آن‌ها پنج میلیارد تومان وام بدون بهره و بی‌نیاز از ضمانت‌نامه سخت داده می‌شود. وامی که در ادامه خبر از بازپرداخت همراه با سود آن داده شد. چند روز قبل آقای صادق عباسی شاهکوه، معاون وزارت ارتباطات و مدیرعامل شرکت زیرساخت در حاشیه نمایشگاه الکامپ اعلام کرد: «به ۹پیام‌رسان داخلی از جمله ویسپی، بیسفون پلاس، سروش، آی‌گپ، لنزور، جیک و پیک، گپ، بله و بی‌تالک امکانات زیر ساختی رایگان و پنج میلیارد تومان وجه نقد کمک شده است.» اما دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در واکنش به این اظهار نظر اعلام کرد که وام پنج میلیاردی تنها به سه پیام‌رسان داخلی پرداخت شده است.
یکی از عواقب این اظهار نظر آقای «صادق عباسی‌شاهکوه» این بود که به دلیل اعلام اسامی پیام‌رسان‌هایی که کمتر نامی از آن‌ها شنیده شده بود واکنش‌های متعددی به وجود آمد. به‌عنوان مثال نامی همچون «جیک و پیک» که مجموعاً ۲۰۰کاربر فعال دارد منجر شد این تصور و اظهار نظر پیش آید که راه انداختن چنین پیام‌رسان ضعیفی چندان سخت نیست و اگر می‌توان از این راه پنج میلیارد تومان وام گرفت باید هرچه سریع‌تر دست جنباند. یا نام‌هایی همچون بی‌تالک و ویسپی که اساساً داخلی بودن آن‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. همزمان با اعلام تعجب عده‌ای برای اعطای وام میلیاردی به چنین اپلیکیشن هایی، مدیر پیام‌رسان آی‌گپ با انتشار یک رشته توییت کل موضوع را زیر سؤال برد.
محمد رسول کاظمی نوشت: « فقط سه اپلیکیشن آی گپ، سروش و بیسفون توانسته‌اند از تسهیلات وزارت ارتباطات استفاده کنند و هنوز به بقیه پولی داده نشده است.»
آقای ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی که خبر تصویب اعطای وام به پیام‌رسان‌های داخلی را به رسانه‌ها داده بود نیز به «شهروند» گفت: «تا جایی که ما خبر داریم فقط به سه پیام‌رسان وام تعلق گرفته است.»
فیروزآبادی همچنین در جواب اینکه دریافت این وام چه مقدماتی می‌خواهد گفت: «صاحبان پیام‌رسان‌های داخلی درخواست وام می‌کنند و این درخواست بررسی می‌شود. اگر از نظر فنی شرایط و امکان دریافت آن را داشتند و مجوزهای لازم را هم دارا بودند به آن‌ها وام تعلق می‌گیرد. البته شرایط بازپرداخت وام هم به گونه‌ای است که هرکسی نمی‌تواند آن را دریافت کند.»
آقای محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات نیز در صفحه توییتر خود نوشت: «تا کنون از پیام‌رسان‌های معرفی‌شده توسط مرکز ملی فضای مجازی، پنج پیام‌رسان درخواست وام داده‌اند.
پیام‌رسان «جیک و پیک» تاکنون درخواست وام نداده و امکاناتی نیز دریافت نکرده است. اظهارنظر مدیرعامل شرکت زیرساخت دقیق نبوده است.» معلوم نیست مدیرعامل شرکت زیرساخت چرا چنین ادعایی را مطرح نمود که منجر به تکذیب پیاپی سایر مسوولان شود. ظاهراً قرار است این مقام مسوول طی نشستی خبری در روزهای آتی این ابهامات را پاسخ دهند.
لنزور
اما نام‌هایی در اظهار نظر مدیرعامل شرکت زیرساخت به چشم می‌خورد که کمتر شنیده شده و بررسی آن‌ها خالی از لطف نیست. یکی از این پیام رسان‌ها لنزور است.
این شبکه اجتماعی که چند سالی است فعالیت می‌کند متعلق به شرکت صبا ایده است مشابه اینستاگرام بوده و تاکنون با استقبال نسبتاً خوبی از سوی کاربران مواجه شده است. برخی نهادهای و شخصیت‌ها در آن آلبوم و صفحه رسمی دارند. شرکت صبا ایده که با راه‌اندازی کلوب، آپارات و میهن‌بلاگ پیش از این نیز فعالیت در این حوزه داشته است در اقدامی دیگر پیام‌رسان لنزور را ارائه کرده است.
لنزور نمونه ایرانی اینستاگرام است و سعی کرده امکاناتی را قرار دهد که در اینستاگرام وجود ندارد.
به طور مثال، می‌توان به یافتن دوستان حاضر در لنزور از طریق مخاطبان تلفن، ذخیره مستقیم عکس‌ها در گالری، اشتراک‌گذاری عکس‌ها، فهرست دسته بندی تصاویر و ساخت آلبوم‌های جداگانه برای دسته‌بندی تصاویر اشاره نمود. در واقع لنزور نوع دیگری از شبکه اجتماعی کلوب محسوب می‌شود که مختص اشتراک تصاویر طراحی شده است. درست مثل کلوب، آلبوم‌های رسمی و تأیید شده سیاست‌مداران و هنرمندان را نیز در لنزور مشاهده می‌کنید. لنزور تاکنون 10هزار نصب فعال داشته است و کاربران مختلفی آن را تجربه کرده‌اند. اگرچه کاربران گلایه‌هایی هم از این پیام‌رسان دارند. گلایه از نقص‌هایی همچون وقفه‌های برنامه، سرعت پایین، اخلال در بارگذاری عکس‌ها و ... که نشان می‌دهد این پیام‌رسان که می‌تواند جایگزینی برای اینستاگرام باشد نیازمند حمایت‌های مختلف از سوی دولت می‌باشد. به هر روی حمایت از این شبکه اجتماعی معقول به نظر می‌رسد اما این مسأله در مورد شبکه‌هایی همچون ویسپی و جیک و پیک دچار ابهام است.
جیک و پیک
جیک (سخنی کوتاه) و پیک (تصویری زیبا) شبکه اجتماعی دیگری‌است که تقریباً برای همه بعد از اظهارنظر مدیرعامل شرکت زیرساخت مبنی بر اعطای وام به این شرکت نام آن شنیده شد. این شبکه اجتماعی متعلق به شرکت مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات ویرا صدر لیان (وصل) است و خود را نخستین شبکه اجتماعی کاملاً هوشمند داخلی می‌داند.
امکانات این پیام‌رسان عبارتند از: اشتراک‌گذاری تصویر، ویدئو، صدا و متن، امکان پسندیدن و ارسال نظر، امکان مشاهده پست‌های پربازدید، امکان خرید محصولات و ارسال پست‌های پولی برای کاربران تأیید شده و همچنین جست‌وجوی کاربران. جیک و پیک درحال‌حاضر چیزی حدود 500نصب فعال دارد. اگرچه این پیام‌رسان به تازگی راه افتاده و با ظاهری ساده و امکاناتی ابتدایی در حال فعالیت است، در همین ابتدای امر نیز نتوانسته نظر کاربران را به خود جلب کند. برخی از کاربران آن را ضعیف و بد تلقی کرده‌اند و از پشتیبانی ضعیف و عمل نکردن برخی از قابلیت‌های آن گلایه کرده‌اند.
*صبح نو