سرویس اقتصاد مشرق - سال ۹۷ در حالی آغاز شد که از همان روزهای ابتدایی، قیمت کالاهای مصرفی همراه با نرخ ارز و مظنه زمین و مسکن و بهای طلا وسکه روند افزایش به خود گرفت و بطور ساعتی محصولات مردم نیاز مردم گران می‌شدند.
همزمان با این روند افسارگسخته افزایش قیمت ها، انتقادات به بی‌تحرکی مسئولان در مقابله با چالش‌های اقتصادی کشور نیز قوت می‌گرفت و نمایش همراهی مسئولان با افزایش قیمت‌ها و عدم مبارزه با عاملان اصلی بهم‌ریختگی بازار بر آتش اعتراضات مردم دمیده میشد.
بر همین اساس، طی تقریبا دو ماه اخیر، بارها دلسوزان کشور نسبت به لزوم برکناری مدیران ناکارآمد دولتی و همچنین تیم اقتصادی کابینه به رئیس‌جمهور هشدار دادند و از ایشان درخواست تغییر مدیران اصلی که مسبب اوضاع فعلی هستند را خواستار شدند.
بیشتر بخوانید
آیا روحانی با وزرای «میلیاردی» به نتیجه خواهد رسید؟
در ادامه به بخش کوچکی از این درخواست‌ها اشاره می‌کنیم.
* مردم و رسانه‌ها درباره تغییر کابینه چه نظری دارند؟
از اولین گروه‌هایی که برای تغییر تیم اقتصادی کابینه و جایگزینی مدیران فعلی با افراد کارآمد از رئیس جمهور مطالبه کردند مردم و رسانه‌ها بودند. در این مدت تقریبا تمامی رسانه‌ها اعم از مکتوب و مجازی از طیف‌های مختلف سیاسی خواستار ترمیم کابینه شدند و علاوه بر اعلام دلایلی که باید یک وزیر از دولت برود جایگزینان پیشنهادی را نیز معرفی کردند.
پرونده ترمیم کابینه مشرق نیز از اینجا قابل مشاهده است.
در سمت دیگر نیز، مردم بارها به طرق مختلف صدای خود را به گوش مسئولان برای ضرورت و لزوم تغییر کابینه رساندند که برای نمونه می‌توان به نتایج نظرسنجی برنامه تلویزیونی پایش اشاره کرد که براساس آن تغییر در رییس بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه سه اولویت تغییر مسئولان اقتصادی کابینه بود.
همچنین در نظرسنجی توئیتری آشنا مشاور رئیس‌جمهور نیز عمده مخاطبان خواستار تغییر کابینه بر خلاف آنچه تاکنون تیم روحانی بوده شدند.
* نظر کارشناسان درباره تغییر کابینه
دیگر گروهی که بارها خواستار تغییر تیم اقتصادی فشل کابینه روحانی شده بودند کارشناسان اقتصادی و شخصیت‌های سیاسی هستند. این گروه با بررسی و نظارت بر تئوری‌های اقتصادی کابینه و همچنین نحوه عملکرد آنها در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور که می‌توان آن را به جنگ اقتصادی تعبیر نمود، از رخوت مدیران انتقاد می‌کنند.
در این میان می‌توان به اظهارنظر اکبرترکان از نزدیکان روحانی اشاره کرد که گفته بود: «اَرِنج» تیم روحانی باید تغییر کند ویا احمدتوکلی کارشناس اقتصادی و نماینده ادوار مجلس که گفته بود: روحانی باید چند نفر را عزل کند نه اینکه تغییر بدهد.
در میان شخصیت‌های سیاسی نیز می‌توان به اظهارات حسن کنعانی مقدم دبیرکل حزب سبز اشاره کرد که گفته بود: ما اکنون نیازمند تغییر در سه سطح هسیم؛ یعنی هم تغییر در وزرا را باید داشته باشیم، هم تغییر در برخی سیاست‌ها، که غلط بودن آنها اثبات شده است، و هم تغییر در برخی انگاره‌ها و باورها.
باهنر دیگر چهره سیاسی و نماینده ادوار مجلس نیز در خصوص تغییر کابینه گفته بود: دولت به شدت محافظه کار است و به این سادگی حرکت نمی کند، بعضی از اعضای دولت هم که سن بالایی دارند و توان کار ندارند، رئیس جمهور باید یک خانه تکانی در هیئت دولت انجام دهد.
* درخواست نمایندگان مجلس از روحانی
اما در میان همه درخواست‌ها برای ترمیم کابینه، دفعات درخواست نمایندگان مجلس به عنوان نمایندگان مردم و ناظران عملکرد دولت از سایر گروه‌ها بیشتر است.
۶ تیرماه سال جاری رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از ارسال نامه روسای کمیسیون های تخصصی مجلس با امضای ۱۸۵ نماینده به رئیس‌جمهور برای ضرورت و تسریع در روند تغییر کابینه خبر داد. پورابراهیمی با استناد به گزارش های بخش های مختلف کشور در حوزه اقتصادی، گفت: این بررسی ها حاکی از آن است که تیم اقتصادی دولت به دلایل مختلف، تیمی چابک، هماهنگ و تخصصی برای حل مشکلات و مسائل اقتصادی کنونی کشور نیست.
پیش از این و در تاریخ ۲ تیرماه نیز نماینده دیگری از ارسال نامه به رئیس‌جمهور و ضرورت تغییر برخی وزرا گفته بود که با این حساب نامه ۱۸۵ نماینده مجلس دومین نامه نمایندگان به روحانی میشود.
طبق گفته حسین مقصودی در این نامه از رئیس‌جمهور درخواست کرده بودند وزرای تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی، جهاد کشاورزی و اقتصاد را برکنار و افراد دیگری جایگزین آنها در کابینه شوند.
سومین نامه‌ای که نمایندگان برای لزوم تغییر کابینه به روحانی نوشتند و بیش از ۲۰۰ امضا نیز وجه تضمین آن بود، ۱۰ مرداد به دفتر روحانی ارسال شد که در این نامه نیز از وی خواسته شده بود هرچه سریعتر نسبت به تغییر تیم اقتصادی اقدام کند. در این نامه نمایندگان مجلس خواستار تغییر حداکثری کابینه دولت شدند و تاکید کردند که این مسئله به صلاح کشور خواهد بود.
آنچه از برآیند این سه نامه مشخص است اینکه رئیس‌جمهور تاکنون کوچکترین توجهی به درخواست‌های کارشناسی نمایندگان نداشته است.
* از ائمه جمعه تا خبرگان
علاوه بر گروههای یاد شده که خواستار بهبود اوضاع اقتصادی کشور و روی کار آمدن افراد باانگیزه داشتند، مراجع تقلید، ائمه جمعه، گروههای سیاسی و تشکل‌ها نیز خواستار تغییرات در دولت شدند.
به عنوان نمونه ابوترابی فرد امام جمعه تهران و علم‌الهدی امام جمعه مشهد از جمله شخصیت‌هایی بودند که در این مدت به روحانی توصیه کردند نسبت به تغییر تیم اقتصادی کابینه اقدام کند. همچنین نمایندگان مجلس خبرگان رهبری نیز در بیانیه‌ای که منتشر کردند در این زمینه از رئیس‌جمهور درخواست اقدام فوری داشتند.
در این بیانیه آمده بود: از آقای رئیس جمهور انتظار می‌رود بدون ملاحظه، با ایجاد تحول و تغییرات در بخش وسیعی از کابینه و مدیران ارشد اقتصادی و مالی و استفاده از نیروهای بانشاط، با انگیزه، دارای برنامه، کارآمد و توانا، به بهبود اوضاع اقتصادی کمک نماید.
همچنین باید نسبت به حل معضلات معیشتی، بیکاری، گرانی و تورم سرسام آور که اقشار گوناگون جامعه را به ستوه آورده است، پاسخ شفاف و روشنی به ملت بدهند. ملت همچنان در انتظار اقدام عملی و تقویت کننده اعتماد و رضایت عمومی توسط رئیس جمهور محترم و ایجاد تغییر و تحول انقلابی و امیدبخش در حل معضلات هستند.
همه موافق، روحانی مخالف؟
براین اساس می‌توان گفت تقریبا تمام کشور، از رسانه‌ها گرفته تا نمایندگان و کارشناسان همگی بر این موضوع اتفاق نظر دارند که نیاز جدی به تغییر مدیران ناکارآمد احساس میشود اما چرا رئیس‌جمهور اقدامی نمی‌کند؟
به عبارت دیگر در این مدتی که همه دلسوزان کشور و مردم بر تغییر کابینه اصرار داشتند روحانی حتی حاضر به برکناری رئیس‌بانک مرکزی هم نبود و منتظر ماند وی علی‌رغم ضعیف ترین نحوه مدیریت منابع کشور که رهبری انقلاب آن را خطای بزرگ نامیدند تا آخرین روزهای مسئولیت در سمت خود باقی بماند.
از این رو، تا پیش از این اگر میشد به این مسئله اشاره کرد که ممکن است رئیس‌جمهور هنوز گزینه های مدنظر برای تصدی سمت‌ها را انتخاب نکرده باشد اما حال که بیش از دو ماه گذشته و تقریبا اوضاع کشور و معیشت مردم به بدترین شرایط سالیان اخیر رسیده است، تداوم بی توجهی به لزوم روی کارآمدن وزرا و مدیران دلسوز و انقلابی که بتوانند مشکلات را حل کنند تنها می‌تواند یک دلیل به ذهن بیاورد و آن اینکه روحانی همچنان ریشه مشکلات و راه حل آنها را خارج از کشور می‌داند و امیدوار است با مذاکره و گفتگو با اروپایی‌ها مشکلات حل شود.
به بیان دیگر تیم دولت علی‌رغم وعده‌های افسانه‌ای که برای دوران پسابرجام به مردم داده و در عمل از انجام آن ناموفق بودند، هنوز فکر می‌کنند میشود با توافق خارجی مشکلات داخلی را حل کرد و همین نیز سبب شده در تغییر تیم اقتصادی تعلل صورت پذیرد.
اما در مقابل آنچه مهم است و راهگشای وضعیت امروز کشور، توجه به ظرفیت‌های داخلی اقتصاد ایران است که می‌ـتواند در برون رفت کشور از شرایط پیش امده موثر باشد. رهبرانقلاب در دیداری که اخیرا با اقشار مردم داشتند نیز به این مسئله اشاره کردند وفرمودند:
کارشناسان اقتصادی کشور و بسیاری از مسئولین، متّفقند بر اینکه عامل این حوادث، تحریمهای خارجی نیست، عامل این حوادث، درونی است، مشکلات داخلی است. بسیاری از مسئولین هم این را بر زبان آورده‌اند، گفته‌اند. کارشناس‌ها هم تقریباً -تا آنجایی که بنده مطّلع شده‌ام- متّفق بر این معنا هستند. نه اینکه تحریمها اثر ندارد؛ چرا، تحریمها هم اثر دارد؛ امّا عمده‌ی تأثیر، مربوط به عملکرد ماها است. اگر چنانچه این عملکردها بهتر از این باشد، با تدبیرتر از این باشد، بهنگام‌تر از این باشد، قوی‌تر از این باشد که امروز هست، تحریمها اثر زیادی نمیگذارند؛ میشود علاج کرد و در مقابل تحریمها میشود ایستاد. بیشترِ مشکل، ناشی از مسائل درونی و داخلی خود ما است.