به گزارش مشرق، نمایش «خاتون» به نویسندگی و کارگردانی حسین عالم‌بخش سومین سال است که اجرای خود را تجربه می‌کند و امسال به تئاترشهر آمده است.
این نمایش روایتی از وقایع خرابه شام و شهادت حضرت رقیه(س) را به صحنه آورده است. نمایش قهرمان خاصی ندارد و هر کدام از شخصیت‌ها قهرمان تأثیرگذار کار محسوب می‌شوند و به نوعی در عین سادگی و بی‌آلایشی، مفاهیمی تأثیرگذار را به مخاطب منتقل می‌کند. خاتون درکنار «شبی درکهکشان‌ها» و «شب آفتابی» یکی دیگر از نمایش‌های فاخر آئینی است که درسال‌های اخیر برگزار می‌شود.
کارستان‌بهزادپور
نمایش «شبی در کهکشان‌ها» برنامه‌ای ترکیبی بود که از جلوه‌های مختلف نمایشی و حتی سینمایی بهره گرفته بود. امکانات نورپردازی، صوتی و جلوه‌های بصری از جمله المان‌های به کار گرفته شده در این پروژه است. «شبی در کهکشان‌ها» روایتی است از مهم‌ترین داستان‌های تاریخ انبیاء و زندگی بشر از ابتدای خلق آدم تا رانده شدن او از بهشت و تا داستان‌های پیامبران اولوالعزم و غدیر و ... و در نهایت به دوران معاصر و دفاع مقدس و ظهور می‌رسد. این داستان‌ها برای مخاطب به سادگی بیان می‌شود و نمایش تنها به گوشه‌های مهمی از زندگی آن‌ها اشاره می‌کند. این سادگی در روایت پیچیدگی‌های هنری را کمتر به‌کار می‌گیرد و مخاطب بیشتر از آنکه بتواند تخیل کند، پیام را به تمامه و به شکلی مستقیم دریافت می‌کند. بهزادبهزادپور، کارگردان این کار درباره شبی درکهکشان‌ها به مشرق گفته بود: « اتفاقاً مخاطب خاص برای این سبک گویش ارزش قائل می‌شود چون می‌بیند که من مردم عام را هم در نظر گرفته‌ام. حدود دو سال پیش که من نمایش «شب آفتابی» را اجرا می‌کردم از هالیوود هم برای دیدن این نمایش آمده بودند. این‌ها هم خاص بودند. من حرکات این‌ها را می‌دیدم گیج شده بودند و بریده بودند و تند تند عکس می‌گرفتند.
البته من این را نمی‌گویم که عنوان کنم کار ما عالی است اما سؤال من این است که چرا ما با انرژی مثبت با همه چیز برخورد نمی‌کنیم.»
«شب آفتابی» منشوری از نور، صدا و تصویر است که با تکیه بر تکنیک‌های سینمایی همچون جلوه‌های ویژه، بازی با نور، صحنه و دکور، پخش صدا و افکت‌های مختلف و با حضور بیش از 400هنرور، بازیگر و با مشارکت حدود 200نفر از عوامل تخصصی در گروه‌های مختلف در مدت زمانی حدوداً سه‌ساعته قصه‌ای را برای مخاطبانش روایت می‌کرد که از خلقت آدم آغاز و به مقطع ظهور امام زمان؟عج؟ ختم می‌شد. شب آفتابی در چهار فصل: «قصه انبیاء»، «حوادث صدر اسلام»، «تاریخ معاصر» و «ظهور امام زمان؟عج؟» طراحی شده و در هر پرده نمایش، برخی از تاریخ مرور می‌شود.
نمایش واقعه عاشورای حسینی در وسعت میدانی بسیار عظیم و همچنین اجرای مانور نظامی با همراهی حرکت تانک و ادوات نظامی و انفجارها، برخی از ویژگی‌های نمایش عظیم «شب آفتابی» است.
در تمام طول مدت اجرای این نمایش مخاطبان روی زمین نشسته و سِن این نمایش به وسعت چند صدمتر در سه سمت (مقابل و طرفین) آن‌ها قرار گرفته بود که در طول نمایش برحسب ضرورت در مقابل و یا اطراف مخاطبان رویدادهای «شب آفتابی» شکل می‌گرفت.
روایتی‌ازسه‌ساله‌کربلا
«خاتون» در این روزها، برای سومین سال متوالی درحال اجراست. نمایش «خاتون» رویکرد تاریخی درباره وقایع مهم دوران شهادت امام حسین (ع) دارد و در واقع کنکاش تاریخی در باب اثبات وجود یکی از فرزندان نازنین ایشان یعنی حضرت رقیه(س) دارد. در این نمایش تلاش کردیم برخی وقایع پس از عاشورا را تبیین و تشریح کنیم.
در آیین و مذهب خود داریم که کسی که اجازه دهد به او ظلمی شود، خود مقصر و خطاکار است و باید دید چرا حادثه کربلا ایجاد می‌شود و نیاز به بررسی و کنکاش دارد. اینکه چرا این دختربچه در خرابه‌ای سکنی داده شده و چه اتفاقی افتاده و آیا دیدن سر پدر باعث شهادت ایشان شده است و حکمت گریه‌هایشان چه بوده، موضوعاتی است که در این نمایش به بحث و گفت‌وگو گذاشته می‌شود.
در این نمایش تشریح می‌شود که یزید سربازان رومی را بر سر خرابه فرستاده بود تا زبان اهل بیت امام حسین (ع) را متوجه نشوند و دیوار را بر سرشان خراب کنند و همانجا مدفن بنی‌هاشم بشود اما گریه‌های حضرت رقیه (س)باعث شد، بقای اهل بیت (ع) رقم بخورد. آقای حسین عالم‌بخش، کارگردان این نمایش درباره این سؤال که آیا امکان دارد به نمایشش برچسب سفارشی بزنند به «فارس» گفت: «نمایشنامه ما مبتنی بر اصول اصلی تئاتر است، ما هم موازین و قوانین اصلی تئاتر را در اجرا رعایت کرده‌ایم، همین باعث شده بیننده یک تئاتر خوب ببیند که البته چون در خیلی از نمایش‌های مذهبی مشکلات زیادی وجود دارد و برچسب مذهبی و سفارشی می‌خورد، ما از آن موارد پرهیز کرده و تلاش کردیم یک کار شسته‌ورفته و تئاتری مردمی و هنرمندپسند ارائه دهیم.» این کارگردان با اشاره به نحوه استقبال مخاطبان از نمایش‌های مذهبی بیان کرد: « همه نوع تئاتر باید گیشه داشته باشد و این دغدغه من برای نمایش «خاتون» هم بوده است. خاتون سه سال است خلاف جریان بیست و چند ساله بسیاری از نمایش‌های دینی دیگر-که شاخصه‌شان شخصیت‌های دینی و اتفاقات اسلام است-عمل می‌کند. معتقدم که مخاطب می‌بایست برای دیدن تئاتر هزینه کند نه اینکه گروه فقط کارت مهمان بدهد و کارها وابسته مالی به نهادها یا سازمان‌ها در ایام خاصی از سال باشند، از سوی دیگر هم این کارها هیچ گیشه‌ای ندارند و در این صورت ما مخاطب خود را عادت داده و فرهنگی غلط ساخته‌ایم که نمایش‌های رایگان ببینند.» عالم‌بخش درباره بازخورد این نمایش گفت: « شعار نمی‌دهم اما صادقانه خانواده شهدا برکت کار ما هستند. همه هنرمندان گروه ما منتظر هستند که یکی از خانواده شهدا شبی حضور پیدا کنند تا بوسه به جای پایشان بزنیم. مسوولان زیادی هم که برای تماشای کارمان حضور پیدا کردند، بازخوردهای خوبی دادند و نکاتی را هم به ما یاد دادند، همه اتفاق نظر داشتند که «خاتون» حرفی در خود دارد و مشخص است که نمایشنامه براساس پژوهش و تحقیق انجام شده و تأثیرگذاری زیادی دارد و تنها به‌دنبال این نیست که با احساسات مردم را تحت تأثیر قرار دهد بلکه به دنبال اندیشه‌ورزی و ارتقای سطح فکر جامعه است.» لازم به ذکر است که مجموعه تئاترشهر میزبان این نمایش آیینی خواهد بود.
*صبح نو