سرویس جهان مشرق - ایالت کالیفرنیای آمریکا بار دیگر شاهد چندین آتش‌سوزی گسترده و مرگ‌بار است و این‌بار ابعاد فاجعه در تاریخ کالیفرنیا بی‌سابقه و در تاریخ آمریکا کم‌سابقه بوده است [۱] . بزرگ‌ترین آتش‌سوزی روزهای اخیر در این ایالت، از خیابان «کمپ‌کریک» در نزدیکی شهر ۲۶ هزار نفری «پارادایس» (اتفاقاً به معنای «بهشت») آغاز شد و به همین خاطر، «آتش‌سوزی کمپ [۲] » نام گرفت [۳] . آتش‌سوزی کمپ تا کنون دست‌کم ۶۱ هزار هکتار از ایالت کالیفرنیا، از جمله تمام شهر پارادایس، را به خاکستر تبدیل کرده و تا این لحظه ۷۹ نفر را به کام مرگ کشیده است. خبر خوب، این‌که اگرچه شمار ناپدیدشده‌ها تا بیش از ۱۲۰۰ نفر هم گزارش شده بود، اما این رقم اکنون با کاهش بیش از ۵۰۰ عددی، به حدود ۷۰۰ نفر رسیده است [۴] . در گزارش پیش رو، هر آن‌چه باید درباره آتش‌سوزی‌های بزرگ کنونی در کالیفرنیا (نه تنها آتش‌سوزی کمپ) بدانید، با جزئیات کامل آمده است.

در همین‌باره بخوانید:

برف و بورانِ «وحشی شرقی» چگونه انگلیسی‌ها را زمین‌گیر کرد؟

«آتش‌سوزی کمپ» چه زمانی آغاز شد و چگونه پیش رفت؟

جرقه آتش‌سوزی کمپ، هم‌زمان با طلوع آفتاب روز پنج‌شنبه ۸ نوامبر ۲۰۱۸ (۱۷ آبان ۹۷)، در منطقه «پولگا» در نزدیکی خیابان کمپ‌کریک در بخش «بیوت» در شمال ایالت کالیفرنیا زده و اولین گزارش از وقوع یک آتش‌سوزی، ساعت ۶:۳۳ صبح مخابره شد. به‌رغم آن‌که آتش‌نشان‌ها ۱۰ دقیقه پس از دریافت گزارش، برای کنترل آتش به منطقه رسیدند، اما آن‌چه مشاهده کردند، اژدهایی رام‌نشدنی بود. آتش با توجه به خشکی هوا و وزش باد شدید به سرعت در حال گسترش بود. دفتر کلانتری بخش «بیوت» به سرعت دستور تخلیه شهر پارادایس را صادر کرد. نقاط دیگر نزدیک به آتش نیز دستور تخلیه یا دست‌کم هشدار تخلیه را دریافت کردند. از همان ساعات ابتدایی، منابع خبری با عناوینی نظیر «جهنم، روی زمین [۵] » و «بهشت از دست رفته» (یا «بهشت گم‌شده» در اشاره به حماسه «جان میلتون») به این واقعیت تراژیک اشاره کردند که تقریباً هیچ اثری از شهر پارادایس باقی نمانده است. برخی از بازماندگان هم فرار از شعله‌های کمپ را یادآور «جنگ آخرالزمان» توصیف کرده‌اند [۶] .

«کمپ» هر ثانیه معادل یک زمین فوتبال را می‌بلعید و سرعت گسترشش آن‌قدر زیاد بود که اکثر مردم در منطقه کوچک «کانکاو» (که تقریباً در کانون آتش‌سوزی قرار داشت) و بسیاری از مردم در پارادایس فرصت کافی برای تخلیه خانه‌های خود را پیدا نکردند. برخی از این افراد سوار بر خودرو قصد فرار از آتش را داشتند، اما بعدها اجساد سوخته دست‌کم ۸ نفر از آن‌ها در خودروهایشان پیدا شد [۷] . به این ترتیب، آتش‌نشان‌هایی که برای کنترل آتش اعزام شده بودند، تصمیم گرفتند شعله‌های آتش را به حال خود رها کنند و به داد مردمی برسند که قصد فرار از مهلکه را دارند. «اسکات مک‌لین» سخن‌گوی سازمان جنگل‌داری و آتش‌نشانی کالیفرنیا، با اشاره به تغییر مأموریت آتش‌نشان‌ها طی دو روز اول، از «اطفاء حریق» به «امداد و نجات»، صراحتاً گفت: «شهر پارادایس نابود شده و همه چیز از بین رفته است. هیچ چیزی در این شهر دیگر روی پای نیست [۸] . بادی که از قبل پیش‌بینی شده بود، وزید و [هرچه از پارادایس باقی‌مانده بود را] با خود برد [۹] .»

مرگ‌بارترین آتش‌سوزی کالیفرنیا، با فاصله

اعضای گارد ملی ارتش در ایالت کالیفرنیا به شوخی می‌گویند این ایالت چهار فصل دارد: سیل، آتش‌سوزی، زلزله و شورش [۱۰] . فصل آتش‌سوزی امسال در این ایالت تا همین لحظه، از جهات مختلفی در تاریخ کالیفرنیا رکوردها را جابه‌جا کرده است. آمارها تا اوایل ماه آگوست (اواسط مردادماه ۹۷) نشان می‌داد در آتش‌سوزی‌های امسال کالیفرنیا، حدود ۲۴۳ هزار هکتار از مساحت این ایالت آتش گرفته است [۱۱] . تا همین‌جا هم رکورد جدیدی در تاریخ کالیفرنیا ثبت شده بود، اما ظاهراً باز هم کافی نبود. فقط در دو آتش‌سوزی بزرگ دیگر (از میان ده‌ها آتش‌سوزی)، یعنی «کمپ» و «وولسی [۱۲] » که هم‌اکنون در جریان هستند، تا این لحظه، به ترتیب ۶۱ و ۳۹ هزار هکتار دیگر از ایالت کالیفرنیا نیز اکنون در آتش سوخته است. ۸ نوامبر احتمالاً برای ساکنان کالیفرنیا و بلکه تمام آمریکا، تاریخی تلخ و فراموش‌نشدنی خواهد بود؛ در این تاریخ، چندین آتش‌سوزی به صورت تقریباً هم‌زمان در این ایالت آغاز شد که کمپ و وولسی تنها دو عدد از آن‌ها بودند.

آتش‌سوزی کمپ اکنون دو رکورد جدید را به نام خود ثبت کرده است: ویرانگرترین [۱۳] و مرگ‌بارترین آتش‌سوزی تاریخ کالیفرنیا. کمپ تا این لحظه هنوز مهار یا متوقف نشده است و درباره موفقیت اقدامات انجام‌شده برای متوقف کردن این آتش‌سوزی، تخمین‌های مختلفی ارائه شده است. بسیاری از منابع می‌گویند کمپ ۷۰ درصد مهار شده است [۱۴] . این در حالی است که سی‌ان‌ان روز دوشنبه، ۱۹ نوامبر (۲۸ آبان ۹۷) به نقل از مقامات ایالت کالیفرنیا نظریه کمرشکنی را منتشر کرد: آتش‌سوزی کمپ، هنوز به نیمه خود هم نرسیده است و مهار آن احتمالاً تا آخرین روز ماه نوامبر طول خواهد کشید [۱۵] . تا این‌جا، این آتش‌سوزی دست‌کم ۱۵,۸۵۰ ساختمان (از جمله ۱۱,۷۱۳ خانه مسکونی) را تخریب کرده و ۱۴,۵۰۰ ساختمان دیگر را نیز تهدید می‌کند. دست‌کم ۵۲ هزار نفر تا ۱۴ نوامبر برای فرار از کمپ، از خانه‌های خود آواره شده بودند [۱۶] . خسارت‌های وارده در اثر آتش‌سوزی کمپ، دست‌کم بین ۷/۵ تا ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده است [۱۷] .

اما کمپ، مرگ‌بارترین آتش‌سوزی تاریخ کالیفرنیا نیز هست؛ با فاصله بسیار زیاد. تا پیش از کمپ، عنوان مرگ‌بارترین آتش‌سوزی کالیفرنیا متعلق به آتش‌سوزی «پارک گریفیت» در لس‌آنجلس با ۲۹ کشته [۱۸] در سال ۱۹۳۳ و پس از آن، آتش‌سوزی «اوکلند هیلز» با ۲۵ کشته در سال ۱۹۹۱ بود. سال گذشته (۲۰۱۷) چندین آتش‌سوزی مجزا در «واین کانتری» در شمال کالیفرنیا مجموعاً جان ۴۴ نفر را گرفتند [۱۹] . اما رکورد جدید؟ کمپ به تنهایی و تا این لحظه، ۷۹ نفر (از جمله ۶۴ نفر در پارادایس و ۹ نفر در کانکاو) را به کام مرگ کشیده است و با توجه به صدها نفری که سرنوشت‌شان هنوز مشخص نیست، این احتمال وجود دارد که این آمار باز هم افزایش پیدا کند. البته آمار کمپ فقط در تاریخ کالیفرنیا هم شاخص نیست. این آتش‌سوزی تا همین الآن مرگ‌بارترین آتش‌سوزی یک قرن اخیر و ششمین آتش‌سوزی مرگ‌بار تاریخ آمریکا محسوب می‌شود.

آتش‌سوزی شهر «کلوکت» ایالت مینه‌سوتا با ۴۵۰ کشته در سال ۱۹۱۸ (دقیقاً یک قرن پیش) مرگ‌بارترین آتش‌سوزی دهه‌های اخیر در آمریکاست [۲۰] ، اما مرگ‌بارترین آتش‌سوزی آمریکا در تاریخِ ثبت‌شده این کشور را باید آتش‌سوزی شهر «پشتیگو» در ایالت ویسکانسین در سال ۱۸۷۱ دانست؛ آتش‌سوزی‌ای که جان دست‌کم ۱۲۰۰ و چه‌بسا حتی ۲۵۰۰ نفر را گرفت [۲۱] . بزرگ‌ترین آتش‌سوزی تاریخ آمریکا از لحاظ وسعت، «آتش‌سوزی بزرگ [۲۲] » سال ۱۹۱۰ در ایالت آیداهو بود که بیش از ۱/۲ میلیون هکتار از این ایالت را فراگرفت، اما تنها ۸۷ نفر در این آتش‌سوزی کشته شدند که عمدتاً آتش‌نشان هم بودند. «آتش‌سوزی بزرگ» دو روز تمام در میان استیصال آمریکایی‌ها و تسلیم آتش‌نشان‌ها شدت گرفت و فقط زمانی متوقف شد که باران شروع به باریدن کرد.

مگر سیل به کمک کالیفرنیا بیاید

کمپ تا این لحظه ثابت کرده که برای عوامل بشری غیرقابل‌مهار است، اما کالیفرنیایی‌ها هنوز هم امیدوار هستند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد روز از روز چهارشنبه (۳۰ آبان ۹۷) تا روز جمعه، چیزی بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر باران در شمال کالیفرنیا خواهد بارید [۲۳] ؛ اتفاقی که طی حدود شش ماه اخیر رخ نداده و اکنون می‌تواند علاوه بر کمک به خاموش کردن یا دست‌کم مهار پیش‌روی آتش، قدری از آلودگی کابوس‌بار هوا در مناطق اطراف آتش‌سوزی را نیز کاهش دهد [۲۴] . بر اثر آتش‌سوزی‌های گسترده و هم‌زمان، مانند کمپ و وولسی، برخی شهرهای کالیفرنیا اکنون آلوده‌ترین هوا در میان کل شهرهای جهان را دارند. با این وجود، بسیاری از مردم کالیفرنیا (دست‌کم آن‌هایی که هنوز دست‌رسی به اخبار دارند) می‌دانند بارانی که قرار است بر سرشان ببارد، فقط حامل خبرهای خود نخواهد بود.

باران آخر هفته می‌تواند خطرات زیادی هم با خود به دنبال داشته باشد. اولین و بزرگ‌ترین خطری که با بارش باران می‌تواند شهرهای سوخته در آتش را تهدید کند، جاری شدن مقادیر زیادی آب باران در مسیرها و حتی وقوع سیل است. علاوه بر هشدارهای هواشناسی مبنی بر احتمال جاری شدن سیل، عامل مهم دیگری هم این احتمال را تقویت می‌کند. آتشی که در مناطق کوهستانی اطراف پارادایس، میلیون‌ها درخت را خاکستر کرد، عملاً یکی از سدهای محکم مقابل جاری شدن سیل را هم از میان برد و اکنون بارش باران در این مناطق، خطر جاری شدن سیل را بیش از هر زمان دیگری به وجود آورده است [۲۵] . این سیل، بیش از هر کس دیگری، اولاً آتش‌نشان‌هایی را تهدید می‌کند که در مناطق جنگلی مشغول مبارزه با آتش هستند، و دوماً آوارگانی که اکنون در دامنه‌های ارتفاعات شهر پارادایس در پارکینگ یکی از شعبه‌های فروشگاه «والمارت» برای خودشان یک شهرک چادری بنا کرده‌اند [۲۶] .

در همین‌باره بخوانید:

انتقال شبانه کودکان مهاجر در آمریکا از پرورشگاه به بیابان‌های تگزاس

بارانی که مردم کالیفرنیا به شدت به آن نیاز دارند، مشکلات دیگری را هم با خود خواهد آورد. طی ساعات گذشته، صدها مأمور امداد و نجات، علاوه بر مردم عادی و فعالان اجتماعی‌ راهی پارادایس و دیگر مناطق مسکونی سوخته در آتش شده‌اند تا هرچه زودتر عملیات جست‌وجو و شناسایی، و امداد و نجات احتمالی، را به سرانجام برسانند [۲۷] . بارش باران در مناطق سوخته در آتش به معنای شسته شدن خاکسترها و بقایای احتمالی از اجساد است و این یعنی امید به شناسایی برخی قربانیان شاید برای همیشه ناامید شود. به علاوه، اگر افرادی هم‌چنان در مناطق تحت محاصره آتش، گرفتار و منتظر رسیدن گروه‌های امداد و نجات باشند، ممکن است این‌بار بر اثر جاری شدن سیل و یا هجوم گِل‌ولای، جان خود را از دست بدهند [۲۸] .

«من کالیفرنیا نیستم»

علاوه بر آتش‌سوزی کمپ، آتش‌سوزی وولسی نیز (که از خیابان «وولسی کنیون» آغاز شد) در جنوب کالیفرنیا مشکلات زیادی را برای مردم به وجود آورده است [۲۹] . این آتش‌سوزی اگرچه وسعت کم‌تری داشت و اکنون تقریباً (۹۶ درصد) مهار هم شده است، اما از برخی جهات شانه‌به‌شانه آتش‌سوزی کمپ در اخبار مورد توجه قرار گرفت. وولسی جان دست‌کم ۳ نفر را گرفت [۳۰] ، اما دلیل خبری شدن این آتش‌سوزی، نزدیکی‌اش به لس‌آنجلس بود. در این آتش‌سوزی عده‌ای از سلبریتی‌های آمریکا، از جمله «کانیی وست» (خواننده) و همسرش «کیم کارداشیان»، و «مایلی سایرس» (بازیگر و خواننده) و نامزدش «لیام همزورت» (بازیگر)، مجبور به ترک خانه‌های خود شدند یا شاهد سوختن خانه‌هایشان در آتش بودند. به علاوه، بخشی از لوکیشین‌های مشهور و تاریخی فیلم‌ها و سریال‌های هالیوودی نیز در این آتش سوختند.

در این میان، برخی سؤال‌ها هنوز بی‌پاسخ هستند: جرقه آتش کمپ چگونه زده شد؟ چرا کالیفرنیا شاهد این همه آتش‌سوزی است؟ و چرا واکنش ترامپ به آتش‌سوزی‌های وحشتناک کالیفرنیا، مردم آمریکا را شوکه کرده است؟ مشرق در گزارش بعدی خود پاسخ این سؤالات را خواهد داد. در این‌جا فقط به بیان همین نکته بسنده می‌کنیم که هر رئیس‌جمهور دیگری جای ترامپ بود، قطعاً پلاکارد «من هم کالیفرنیا هستم» دست می‌گرفت و در اولین فرصت، خود را به محل حادثه می‌رساند، اما ترامپ نه تنها عجله‌ای برای سفر به این ایالت پس از وقوع آتش‌سوزی‌ها نداشت [۳۱] ، بلکه با ورود به کالیفرنیا [۳۲] نام شهر پارادایس را هم دو بار به اشتباه «پلژر» گفت [۳۳] و سپس تهدید کرد کمک‌های فدرال به ایالت کالیفرنیا را هم قطع خواهد کرد. برای اطلاع از جزئیات این مسئله، گزارش بعدی مشرق را بخوانید.