سرویس جهان مشرق- ایالات متحده به عنوان یکی از مذهبی‌ترین جوامع جهان شهرت دارد. اما این بدان معنا نیست که همه کلیساها در آن کشور پررونق است. وجود فرقه‌های مختلف مسیحی از یک سو، انتشار اخباری از فساد کشیش‌ها از سوی دیگر و تغییر آمایش سرزمینی در منطق مختلف موجب شده بسیاری از کلیساها بی‌رونق شده، مجبور به تخریب ساختمان یا فروش آن برای تغییر کاربری شوند، کاربری‌های جدیدی که برخی از آنها با شئون کلیسا همخوانی ندارد.

کاهش مراجعه به کلیسا در آمریکا

کلیساها در ایالات متحده مانند تعدادی دیگر از مراکز عام‌المنفعه از دادن مالیات معاف هستند، با این حال گاهی رونق یک کلیسا تا حدی کاسته می‌شود که حتی مخارج جاری آن نیز دیگر از کمک‌های مردمی قابل تأمین نیست. دلیلِ معاف‌بودن کلیسا علاوه بر آنچه گفته شد، جداماندن نهاد دین از نهاد دولت است تا هیچ‌گونه ارتباط مالی با انگیزه‌ سیاسی صورت نگیرد، ضمن اینکه تجربه دو قرن گذشته (زیرا تا پیش از تصویب معافیت آنها در ۱۸۹۴ میلادی نیز عملاً مالیات نمی‌دادند) نشان داده این معافیت موجب قدرت‌گرفتن کلیسا در برابر نهادهای اقتصادی وسیاسی نشده است.

اما در مورد کاهش مراجعه به کلیسا آمار مؤسسه پیو خواندنی است که پس از نظرسنجی از ۳۵ هزار آمریکایی به دست آمد. در پژوهشی که سال ۲۰۱۵ میلادی منتشر شد، نسبت افرادی که به خدا باور دارند، از ۹۲% در سال ۲۰۰۷ به ۸۹% کاهش یافته و نسبت کسانی که خود را از نظر مذهبی متعهد می‌دانند، از ۸۳% به ۷۷% تنزل پیدا کرده بود. در این میان، نسبت کسانی که دست‌کم ماهانه در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند، ۴% نسبت به ۲۰۰۷ میلادی کاسته شده و به ۵۰% رسیده بود و تقریباً به همین نسبت از کسانی که روزانه نیایش می‌کنند کم شده و تا ۵۵% پایین آمده بود.

در پژوهش دیگری که در سال ۲۰۱۷ میلادی منتشر شد، پیو از دلایل حضور و عدم حضور مردم آمریکا در کلیساها پرسید و به نتایج جالبی رسید. تنها ۲۸% از کسانی که معمولاً به کلیسا مراجعه نمی‌کنند دلیل آن را عدم باورمندی اعلام کرده بودند، در حالی که ۲۳% گفته بودند کلیسای مطلوب خود را نیافته‌اند و ۳۷% گفتند ترجیح می‌دهند به روشی که خود می‌پسندند عبادت کنند. در واقع حتی در میان کسانی که روزانه نیایش می‌کردند، تنها ۷۱% گفته بودند دست‌کم یک بار در ماه به کلیسا مراجعه می‌کنند.

کاهش تعداد کلیساها و تغییر کاربری آنها

هر ساله تعدادی از کلیساها در ایالات متحده (که تا چند هزار هم گفته شده است) کاسته شده و تعدادی دیگر به آنها اضافه می‌شود. در این میان تغییر کلیساها به مساجد مسلمانان و معابد هندوها یا کتابخانه و موزه بهترین اتفاقی است که ممکن است برای آنها بیافتد. بقیه آنها به مراکز تجاری تغییر کاربری داده یا به کسی که می‌خواهد از آن یک منزل مسکونیِ خاص بسازد، فروخته می‌شود.

در ایالات متحده هیچ آمار رسمی در مورد تعداد کلیساها وجود ندارد. طبق آماری که در کتاب «پشت پرده رازهای کلیساهای بزرگ» نوشته اسکات توما و دِیو تراویس منتشر شده است، در سال ۲۰۰۷ میلادی حدود ۳۲۰ هزار کلیسا در آمریکا وجود داشته است. چند سال بعد تحقیق دیگری که در مجله مطالعات علمیِ دین در دسترس قرار گرفت، نشان می‌داد در آن سال حدود ۴۱۴ هزار کلیسا در کل ایالات متحده وجود داشته (تفاوتی نزدیک به ۱۰۰ هزار با آمار قبلی!) و از آن سال تا ۲۰۱۲ میلادی سی هزار کلیسا تعطیل شده است.

احتمالاً یکی از دلایل تفاوت تحقیق دوم با آمار تحقیق اول آن است که دومی هرگونه «گردهم‌آیی مسیحیان» را به شماره آورده، در حالی که اولی به کلیساها محدود شده است.

در تحقیق دوم که نتیجه بررسی‌های سیمون برائر است، آمده در سال‌هایی که سی هزار از تعداد گردهم‌آیی مسیحیان کاسته شده، همزمان تعداد گردهم‌آیی‌های مذهبیِ غیرمسیحی در آمریکا دو برابر شده است، یعنی از ۱۳ هزار به ۲۶ هزار افزایش یافته است. برای مثال تعداد مساجد آمریکا از ۱۲۰۰ در سال ۲۰۰۰ به ۲۰۰۰ مسجد در سال ۲۰۱۱ رسیده است. این روند با کاهش پیروان شاخه‌های اصلی و کلیسای بزرگ در ایالات متحده به ۱۱۳ هزار همراستا بوده، بدین معنا که نه تنها از تعداد کلیساها کاسته شده، بلکه چندین هزار از پیروان شاخه‌های اصلیِ مسیحیت نیز به کلیساهای فرعی پناه برده‌اند.

تغییر کاربری کلیساها در اروپا

روند تبدیل کاربری کلیساهایِ متروک در سایر کشورهای غربی، به ویژه بریتانیا و هلند نیز جریان دارد. گفته می‌شود بیش از ۱۰۰۰ کلیسا طی پنجاه سال اخیر در هلند بسته شده که بخشی از آنها تخریب و بخشی دیگر تغییر کاربری داده شده است، از جمله به منازل مسکونی. اتفاق دیگر در اروپا، اجازه به پناهندگان برای اقامت موقت در کلیساها به ویژه در آلمان است که طبیعتاً اثر تبلیغی برای دین مسیحیت نیز دارد.

بیزینس اینسایدر نوشته است در پنجاه سال اخیر، حدود ۵۰۰ کلیسا در انگلستان تخریب شده و ۱۰۰۰ مورد دیگر تغییر کاربری یافته که برخی از آنها دل مسیحیانِ معتقد را به درد می‌آورد. در توضیح از زبان مدیر تیم تغییر کاربری کلیساهای انگلستان آمده است کلیساهای متروک برای تأسیس قمارخانه و فاحشه‌خانه اجاره داده نمی‌شود با این حال تصاویری که بر دیوار کلیساهای تبدیل شده به رستوران یا باشگاه آویزان می‌کنند و رفتارهایی که از برخی مشتریان سر می‌زند، با شأن کلیسا همخوانی ندارد.

منابع

https://www.christianpost.com/news/church-planting-growth-pastors-evangelicals-ministry-america.html

https://www.christianitytoday.com/news/2017/september/how-many-churches-in-america-us-nones-nondenominational.html

https://www.law.cornell.edu/constitution-conan/amendment-1/tax-exemptions-of-religious-property

http://www.pewforum.org/2015/11/03/u-s-public-becoming-less-religious

http://www.pewforum.org/2018/08/01/why-americans-go-to-religious-services

https://churchrelevance.com/qa-how-many-us-churches-exist

https://www.dezeen.com/2007/12/04/a-shop-in-a-church-by-merkx-girod-architecten

https://mymodernmet.com/converted-church-houses

https://churchpop.com/2016/01/11/8-beautiful-churches-that-have-been-converted-to-secular-uses

https://www.trunews.com/stream/canadian-churches-converted-to-controversial-theater

https://www.wideopencountry.com/converted-church-homes

https://www.boredpanda.com/churches-converted-into-modern-family-homes

https://www.thetablet.co.uk/news/5021/churches-converted-to-house-refugees

https://www.businessinsider.com/churches-in-england-are-being-converted-to-bars-photos-2014-3

https://churchesandtaxes.procon.org