به گزارش مشرق، بر اساس برآوردها در ۶۰۰ مرکز نگهداری کودکان بهزیستی، حدود ۹ هزار کودک از بدو تولد تا سن حدود ۱۸سالگی نگهداری می‌شوند که تعداد قابل توجهی از آنها را کودکان بی‌سرپرست تشکیل می‌دهند.
به طور متوسط نیز سالانه ۹۰۰ کودک به فرزندان بهزیستی اضافه می شود که این کودکان به دلایل مختلفی مانند بدسرپرستی والدین، زندان رفتن آنها، طلاق، اعتیاد و همچنین بی‌سرپرستی تحت پوشش بهزیستی قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید:
از خرید و فروش نوزاد زیر پوست شهر تا مهدهای غیرمجاز
البته تعداد زیادی نیز کودکان سر راهی هستند که به آمارها اضافه می‌شوند. این در حالی است که همین تعداد یعنی ۹۰۰ کودک سالانه از مراکز بهزیستی ترخیص می‌شوند. در ضمن تعداد فرزندان بهزیستی بسیار بیشتر از متقاضیان است که آن نیز به دلیل بدسرپرست بودن فرزندان و شرایط سخت واگذاری آنها به خانواده هاست.
طرحی عجیب برای کودکان «بی هویت»
به تازگی سازمان بهزیستی با همکاری سازمان ثبت احوال طرحی را دنبال می کند تا کودکان تحت پوشش مراکز نگهداری این سازمان مانند دیگر همسالان خود صاحب شناسنامه واقعی شوند.
در همین زمینه انوشیروان محسنی بندپی رئیس سازمان بهزیستی می گوید: دو گروه از کودکان تحت پوشش مراکز نگهداری بهزیستی هستند گروه اول کودکان بی‌سرپرستی به شمار می‌آیند که به دلایل مختلف در بدو تولد توسط والدین خود رها می‌شوند و هویت ندارند و گروه دیگر هم کودکان بدسرپرستی هستند که به دلایل مختلف از جمله کودک آزاری از طریق قوه قضائیه سرپرستی آنها به بهزیستی سپرده شده است.
وی ادامه می‌دهد: معمولا کودکان بدسرپرست دارای شناسنامه‌اند و می‌توان برای آنها دفترچه بیمه گرفت، اما برای کودکان «بی هویت»، یک اسم فرضی انتخاب می‌کنیم، نام پدر و مادر نمی‌گذاریم و شناسنامه فرضی (غیررسمی) می‌گیریم.
رئیس سازمان بهزیستی می گوید: براین اساس توافقی با سازمان ثبت احوال در حال انجام است تا مدتی را برای کودکان بی‌هویت تعیین کنیم که اگر آن مدت سپری شد برای آنها با نام مشخصی از پدر و مادر، شناسنامه بگیریم.
محسنی بندپی معتقد است: چون کودکانی که هویت آنها مشخص نیست، شناسنامه ندارند، برای اخذ دفترچه بیمه آنها مشکل داریم؛ بنابراین هم برای هویت آنها و هم برای اخذ بیمه آنها می‌خواهیم شناسنامه واقعی بگیریم.
وی می گوید: کودکانی که الان شناسنامه ندارند، بیمه نیستند، اما ما با بیمارستان‌ها قرارداد داریم که آنها به صورت رایگان این کودکان را درمان کنند.
از طرفی در نخستین کارگروه تخصصی زنان و خانواده با محوریت ساماندهی کودکان بی‌هویت در بدو تولد بود که نماینده سازمان ثبت احوال در این کارگروه با بیان اینکه هیچ محدودیتی برای صدور شناسنامه برای اطفال بدون هویت معرفی شده توسط بهزیستی نداریم،گفته بود که چون برخی از این کودکان از اتباع خارجی هستند نمی توانیم برای آنها شناسنامه صادر کنیم و مشکل ما اینجا است.
درج پدر ومادر «فرضی» در شناسنامه کودکان بی هویت
سیف اله ابوترابی سخنگوی سازمان ثبت احوال در این باره می گوید: این سازمان برای نوزادان بی‌هویت «پدر و مادر فرضی» یعنی پدر و مادری فاقد مشخصات ثبت شده، در نظر می‌گیرد و برای آنها شناسنامه صادر می‌کند.
وی در این‌باره که در آینده ممکن است مشکلات حقوقی برای این نوزادان به وجود بیاید گفته که چاره‌ای جز این ندارند.
صدور شناسنامه پدر ومادر فرضی برای ۲۱۰ نوزاد
در حالی که آمارها از تولد ماهانه ۱۰۰ کودک بی‌هویت فقط در بیمارستان‌های علوم پزشکی تهران خبر می‌دهند، این مقام مسئول در ثبت احوال می گوید: فقط در شش ماهه نخست امسال برای ۲۱۰ نوزاد با «پدر و مادر فرضی» شناسنامه صادر شده است.
ابوترابی تصریح می کند: کودکان بدون شناسنامه قطعا ایرانی نیستند و باید بین فردی که ایرانی است و فرد دیگری که متولد ایران است، تفاوت قائل شویم چراکه با تولد در ایران کسی ایرانی نمی‌شود.
آنگونه که ابوترابی می گوید: بیش از ۱۱۰۰ اداره و نمایندگی ایران در خارج کشور، برای کودکان ایرانی شناسنامه صادر می‌کنند که برای کودکان دارای پدر و مادر با مراجعه والدین شناسنامه می‌گیرند و برای کودکان «سرراهی» توسط سازمان بهزیستی یک نماینده معرفی و در نهایت شناسنامه صادر می‌شود.
سخنگوی سازمان ثبت احوال ادامه می دهد : بنابراین برای نوزادی که پدر و مادرش نامشخص است و نمی‌توان گفت که نامشروع متولد شده، هنگام صدور شناسنامه نام پدر و مادر فرضی انتخاب می‌شود؛ یعنی پدر و مادری که برای او در شناسنامه ثبت می‌شود، فاقد مشخصات است و صرفا نامشان در شناسنامه کودک وجود دارد.
ابوترابی در پاسخ به اینکه آیا در آینده برای این افراد مشکل قانونی پیش نمی‌آید،می گوید:راه دیگری جز این راه برای تعیین هویت نوزادان فاقد والدین وجود ندارد.
سخنگوی ثبت احوال می گوید: اما برای نوزادان غیرایرانی که در ایران متولد شده باشند، گواهی ولادت اتباع ایرانی صادر می‌شود و بعد از پایان ۱۸ سالگی به مدت یک سال از کشور خارج نشود به خودی خود تابع دولت ایران می‌شود و شناسنامه ایرانی دریافت می‌کند.
براساس برآوردها در ۶۰۰ مرکز نگهداری کودکان بهزیستی، حدود ۹هزار کودک از بدو تولد تا سن حدود ۱۸ سالگی نگهداری می‌شوند که تعداد قابل توجهی از آنها را کودکان بی‌سرپرست تشکیل می‌دهند. این کودکان هویتی ندارند؛ ضمن اینکه به گفته مسئولان بهزیستی بیشترین هزینه بهزیستی صرف امور درمانی این کودکان بی هویت می‌شود.
اولویت های واگذاری کودکان بی‌سرپرست
محمدنفریه مدیرکل دفترامور کودک و نوجوان سازمان بهزیستی نیز در این باره می گوید: این روش فقط نباید به فرزندخواندگی کودکان لطمه بزند چراکه هدف اصلی بهزیستی، زندگی کودکان در کانون خانواده ای واقعی است.
وی ادامه می دهد: قانون واگذاری کودکان به خانواده ها در سال ۹۲ در ۳۷ ماده و ۱۷ تبصره با عنوان حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست به تصویب مجلس و آیین نامه اجرایی آن نیز دو سال بعد به تایید دولت رسید.
وی می گوید: در حال حاضر ملاک واگذاری فرزند همین قانون است و اولویت‌های واگذاری بدین گونه است که باید پنج سال از ازدواج متقاضیانی که فرزند ندارند گذشته باشد و مدارکی مبنی بر بچه‌دار نشدنشان از سوی پزشک قانونی به سازمان بهزیستی ارائه کنند و دوم اینکه اولویت با دختران و زنانی است که بیش از ۳۰ سال سن دارند و هنوز مجرد هستند یا زنانی که ازدواج کرده‌اند و در حال حاضر تنها زندگی کنند نیز جزو اولویت‌ها محسوب می‌شوند. مرحله سوم نیز اولویت با والدینی است که فرزند دارند، اما متقاضی فرزند خواندگی دیگری هستند که البته در این میان اولویت با زوجینی است که بچه‌دار نمی‌شوند.
درج عنوان پدر و مادر فرضی در قسمت «توضیحات» شناسنامه/جلوگیری از ازدواج با محارم
وی در رابطه با درج پدر و مادر فرضی در شناسنامه کودکان بی‌هویت می گوید: درج این عناوین در شناسنامه کودکان نیست بلکه در اسناد سه جلدی آنهادرج می‌شود. ما انواع اوراق شناسایی داریم که شناسنامه یکی از آنهاست.
نفریه ادامه می دهد: در قسمت توضیحات شناسنامه این کودکان فقط آورده می‌شود که بر طبق شماره قانون ... و حکم دادگاه ... این شناسنامه صادر شده است بنابراین به طور صریح در توضیحات نمی‌آید که این کودکان بی‌هویت هستند.
مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور توضیح می دهد: در واقع هدف از بهزیستی امکان زندگی بهتر این کودکان است و از لحاظ شرعی نمی‌خواهیم در آینده امکان ازدواج آنها با محارم ایجاد شود بنابراین فقط در اسناد سه جلدی آنها وضعیت‌شان ثبت می‌شود.
نفریه می گوید: بر اساس قوانین حقوق کودکان باید مشخصات والدین خود را این کودکان بدانند و نباید اسامی والدین گم یا فراموش شود اما بر اساس شرع در بزرگسالی چون امکان ازدواجشان با محارم وجود دارد ما این وضعیت را در اسناد سه جلدی آنها فراهم کردیم تا از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری شود.
به گفته این مقام مسئول در بهزیستی بنابراین در شناسنامه این کودکان چیزی به عنوان اینکه بی‌هویت بوده یا نام پدر و مادر فرضی‌شان قید شود، وجود ندارد فقط حکم قاضی قید می‌شود مانند زمانی که کودکان به فرزند خواندگی می‌روند و در شناسنامه‌شان کد و حکم دادگاه ثبت می‌شود و این طرح چندان ربطی به پرداخت هزینه‌های بالای درمانی این کودکان در بیمارستان‌ها ندارد.
به طور حتم تبعات نبود اسناد هویتی برای برخی گروه ها و افراد بسیار بیشتر از داشتن شناسنامه است چراکه ممکن است آنها را دچار فقر مضاعف کند، یعنی کودکان بی هویت در قدم اول به دلیل عدم ورود به سیستم آموزشی دچار مشکلات بسیاری می شوند.
البته شاید اغلب سازمان های مردم نهاد و سمن ها کودکان بی هویت را به لحاظ آموزشی مورد حمایت قرار دهند،اما نباید فراموش کرد این افراد از بسیاری از امکانات بهداشتی و حقوق اولیه محرومند و در عین حال که می دانیم اختصاص شناسنامه به این افراد کار سختی است،اما انتظار می رود که سازمان ثبت احوال در ارایه مدرک هویتی به این کودکان تمام تلاش خود را انجام دهد تا کمتر برخی مشکلات و معضلات را تجربه کنند.