به گزارش سرویس جامعه مشرق، وزارت بهداشت، آنقدر گرد و غبار و حرف و رفتارهای غیربهداشتی در سالهای اخیر به خود دیده که نه نای انتقاد برای اهالی رسانه مانده و نه جان اعتراض برای مردم که پاسخ یکی "به تو مربوط نیست" و جواب دیگری "خودت بمال" می شد. نه پیگیری جدی از پرداختی های نجومی و کارانه های دهها میلیونی در سالهای قبل شد و نه پیگرد جدی که با این همه بودجه و پرداختی، چرا همچنان حال این بخش، ناخوش است؟

این آخری ها هم که کسی جرات نداشت سخنی بگوید که نکند قهر و خداحافظی در روزهای حساس بودجه رخ بدهد که آخر سر هم رخ داد و رسالت اصلی وزارتخانه ای که با بهداشت و سلامت جامعه و مردم در ارتباط بود، شده بود ناز کشیدن از رییس متمولش. اما دغدغه های مردم چیز دیگری بود و حال که ناگهان، معاون نوبخت که یک سر دعواها بر سر عملکرد سازمان او بود، در راس مجموعه ای قرار گرفته که نگاههای "مریض" فراوانی - اما نه از نوع بدش- به آن است و توقع این است که پاسخ و عملکردها، بر خلاف گذشته مهربانانه تر باشد و شفیقانه تر.

نمکی سرپرست باحاشیه وزارتخانه پرحاشیه

پس از بارها قهر و آشتی، خداحافظی به یکباره قاضی زاده هاشمی و انتخاب نمکی در نیمه دی ماه به عنوان سرپرست وزارت بهداشت از سوی رئیس جمهور، از جمله اتفاقاتی بود که بار دیگر این وزارتخانه را تا حدودی به جنجال کشاند چراکه وی از خارج این مجموعه، به عنوان سرپرست انتخاب شده بود و در دولتی که به نام تدبیر و امید نامیده می شود بیش از آنکه فعالیت در حوزه بهداشت و درمان داشته باشد، در سازمان حفاظت از محیط زیست مشغول بوده و فعالیت و سخنانش جنجال های متعددی بوجود آورده بود.

از جمله این موارد، مشاوره های عجیب و غریب وی در فروش مجوز شکار به خارجیان و ترویج شکار و همچنین سوء مدیریت در اداره زیستگاه ها و پارک های طبیعی مانند پارک ملی گلستان بود که داد کارشناسان و پیشکسوتان حوزه حیات وحش و سمن های محیط زیستی را درآورد. هنوز این جمله از نمکی که در توجیه صدور پروانه شکار گفته بود «کَل‌های پیر زیاد آب می‌خورند و حذفشان به حفظ منابع آبی برای افراد جوان گله کمک می‌کند» از ذهن کارشناسان و طبیعت دوستان پاک نشده است.

در آن زمان اسماعیل کهرم کارشناس مشهور «بوم شناسی» پرده از یک تصویر هولناک و برنامه‌ریزی‌شده به نام «قرق‌های اختصاصی» برداشته و تاکید کرده بود: " در این قرق‌ها، قرقبان استخدام کرده‌اند تا قرق کاملاً امن و آرام باشد، آبشخور ساخته‌اند و زمین را سبز کرده‌اند، اما هدفشان نه حفظ محیط زیست و اکوسیستم است نه پرورش وحوش. آن‌ها تله بزرگی درست کرده‌اند تا حیات وحش را به سوی آن جذب کنند. سپس مدعی تکثیر و پرورش موفقیت‌آمیز در قرق شده و پروانه شکار می‌فروشند. پروانه‌هایی که به شکارچیان خارجی دستکم به مبلغ ۷۰ میلیون تومان فروخته می‌شود و این هدف نهایی آنهاست: فریب تربیت باغبان مخور ای گل / که آب می‌دهد، اما گلاب می‌گیرد."

اولین انتصاب، بازهم حاشیه!

انگار سعید نمکی نیز مانند گذشتگان علاقه ای به خارج کردن وزارت بهداشت از حاشیه ندارد. او که با خود حاشیه ها را به وزارتخانه ای آورد که حاشیه کم نداشت، تنها سه روز پس از حضور در این وزارتخانه، مهدی پیرصالحی را به عنوان معاون وزیر و رییس سازمان غذا و دارو منصوب کرد.

پیرصالحی نیز مانند مسئول مستقیمش کم حاشیه نداشته و حضور وی در جایگاه مدیریت شرکت داروپخش طی سال های گذشته حواشی بسیاری را برای این شرکت باسابقه ایجاد کرد. البته توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که چطور فردی تنها پس از سه روز حضور در محل کار برای معاونت خود در چنین بخش حساسی احساس نیاز می کند؟ اما شاید مهمتر از آن توجه به این موضوع است یک تغییر و تحول با چه هدفی انجام می شود و آیا تغییر صورت گرفته حرکت و پیشرفت به سمت جلو است؟ پس بهتر است قدری با معاون جدید غذا و داروی وزارت بهداشت آشنا شویم.

هرچند که ماجراهای مربوط به ذرت دامی و استفاده آن در تولید پفک های مشهور، حاشیه های زیادی را برای سازمان غذا و دارو ایجاد کرده بود اما سرعت عمل سرپرست جدید وزارت بهداشت در تغییر ریاست سازمان غذا و دارو نیز جای تامل داشت. البته نمکی در این حکم، حتی فرد جدید را به عنوان سرپرست منصوب نکرده و مستقیماً وی را به عنوان ریاست سازمان، انتخاب نموده است.

پیرصالحی کیست؟

مهدی پیرصالحی از سال ۹۵ به عنوان مدیرعامل شرکت کارخانجات داروپخش فعالیت می کرده و سوابقی چون معاون طرح و برنامه سازمان غذا و دارو، مدیرکل نظارت و ارزیابی دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو، عضو هیات مدیره شرکت ایران دارو، عضو هیات مدیره و مدیرعامل شرکت البرز دارو، عضو هیات مدیره گسترش بازرگانی داروپخش، قائم مقام مدیرعامل شرکت البرز دارو، مدیر بازاریابی و فروش شرکت البرز دارو، مدیر صادرات شرکت البرز دارو، مدیر دارویی تامین اجتماعی استان تهران، عضو هیات مدیره شرکت پارس ایزوتوپ، عضو هیات مدیره انجمن داروسازان تهران، عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی، عضو هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان مکمل های رژیمی غذایی ایران، عضو شورای سیاستگذاری دارویی کشور، عضو شورای فن آوری سلامت و عضو هیات مدیره شرکت تعاونی کارکنان سازمان غذا و دارو را در کارنامه کاری خود دارد.

بررسی اخبار ماههای گذشته نشان می دهد مهدی پیرصالحی و شرکت زیر نظرش یعنی شرکت کارخانجات داروپخش، باعث شدند رییس فراکسیون غذا و داروی مجلس نیز با درخواست تحقیق و تفحص از عملکرد این شرکت خواستار روشن شدن نحوه فعالیت آن در سال های اخیر شود.

مجلس چرا به داروپخش حساس شد؟

همایون هاشمی رییس فراکسیون غذا و دارو مجلس پیشتر در خصوص علت حساسیت این فراکسیون به شرکت داروپخش تاکید کرده بود: با توجه به گزارشات و اطلاعاتی که از وضعیت عملکرد شرکت دارویی سرمایه گذاری تامین (تی پی کو) که یکی از هلدینگ های وابسته به شستا است و شرکت های دارویی به ویژه دارو پخش در آنجا فعالیت می کنند به دست ما رسیده است احتمال تحقیق و تفحص وجود دارد.

نماینده مردم میاندوآب، شاهین دژ و تکاب در مجلس شورای اسلامی، محورهای تحقیق و تفحص را زیان ده بودن شرکت ها، مدیریت سیاسی و غیرعلمی شرکت ها و از همه مهمتر برگزاری مجامع صوری و ارائه گزارشات غیرواقعی به مسئولان را از محورهای تحقیق و تفحص دانست و افزود: بروز تمامی این تخلفات سبب شد عده زیادی از نمایندگان از اینجانب به عنوان رییس فراکسیون غذا و دارو درخواست تفحص از شرکت تی پی کو و به ویژه کارخانجات دارو پخش (استان تهران) و شرکت های وابسته به تی پی کو را داشته باشند.

رییس فراکسیون غذا و دارو مجلس شورای اسلامی ادامه داد: این اقدام در راستای ارزش افزایی و سالم سازی محیط کاری هلدینگ تی پی کو است که البته به زودی اطلاعات تکمیلی در این مورد ارائه می شود.

وای به روزی که بگندد نمک...

به نظر می رسد تاکید و تذکر رئیس فراکسیون غذا و داروی مجلس به مدیریت سیاسی و غیر علمی چندان بی راه هم نبوده است. به عنوان مثال اینکه شرکت بزرگی مانند داروپخش، به کیفیت یک داروی تولیدی توجه نکند نشان دهنده آن است که نگاه مدیران آن به موضوعات دیگری معطوف است.

بررسی ها نشان می دهد در تیرماه امسال مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو طی نامه ای از تعدادی از شرکت های تولید دارو از جمله شرکت کارخانجات داروپخش درخواست می کند که نسبت به جمع آوری نوعی دارو به نام والسارتان به دلیل عدم کیفیت اقدام کند.

در متن این نامه آمده است: با احترام نظر به گزارش جمع آوری داروی والسارتان از بازار دارویی ۲۳ کشور اتحادیه اروپا و بررسی انجام گرفته در سطوح آژانس ها و دستگاه های نظارتی بین المللی از جمله EMA و احراز مشکل کیفی (وجود ناخالصی پیش بینی نشده) در ماده اولیه تولیدی والسارتان شرکت Zhejiang Huahai کشور چین در مقرر فرمائید در اسرع وقت کلیه سریهای ساخت از تمامی محصولات حاوی ماده موثر والسارتان تولیدی از آن منبع جمع آوری و نتیجه ابتدایی و نهایی ریکال به ترتیب ظرف مدت ۲ و ۴ هفته از تاریخ نامه به این اداره کل ارسال گردد.

اینکه در تولید دارویی تا این اندازه مهم (درمان فشار خون) به کیفیت های لازم بی توجهی می شود آن هم در کارخانه ای که یکی از مهمترین کارخانه های تولید دارو در کشور است موضوعی است که به راحتی نمی توان از کنار آن گذشت. کارخانجاتی که اولویت اصلی آنها سلامت است و وای از آن روزی که بگندد نمک… این اتفاق در حالی رخ می دهد که چندی بعد شاهد حضور مدیرعامل داروپخش به عنوان رئیس سازمان غذا و دارو هستیم؛ سازمانی که در شرح وظایف آن آمده است:

"شیوه‌های حمایت از سلامت مردم در مواجهه با فراورده‌های آرایشی، بهداشتی و مواد غذایی، از مهمترین ماموریت‌های سازمان غذا و دارو است. وظیفه اصلی این اداره، نظارت بر تولید، کنترل، صدور مجوزهای بهداشتی محصولات غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی تولید داخل و وارداتی به‌منظور اطمینان از کیفیت، ایمنی و سلامت محصول مطابق با معیارهای ملی مصوب و ضوابط جاری وزارت بهداشت، است."

حال باید دید چطور این "حمایت از سلامت مردم" شکل خواهد گرفت؟!

مشکل مهم سازمان غذا و دارو و سهامداری مسئولان

البته در گذشته نیز سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت کم حاشیه نداشته است. سازمان غذا و دارو به عنوان مهم ترین و استراتژیک ترین زیرمجموعه وزارت بهداشت، از اهمیت ویژه ای در نظام سلامت کشور برخوردار است. از همین رو، ریاست بر این سازمان پر حاشیه همواره از حساسیت های ویژه ای در تمامی ادوار برخوردار بوده است موضوعی که البته مسئولان این وزارتخانه کمتر به آن توجه کرده اند. در زمان ریاست رسول دیناروند نیز که از سال ۹۲ تا ۹۶ و در زمان وزارت قاضی زاده هاشمی در این سازمان حضور داشت حاشیه های دارویی بر متن کاملاً می چربید.

حضور دیناروند در هیئت مدیره شرکت دارو سازی دکتر عبیدی باعث شده بود تا توجهات به این سازمان یک بار دیگر جلب شود. سهامدار بودن وی در عبیدی و حضور همزمان فرزند و همسر وی در این شرکت داروسازی باعث شد این سوال برای افکار عمومی بوجود بیاید که چرا داروهای این شرکت گران تر از سایر شرکت های تولید کننده دارو است؟ و اینکه چرا این شرکت علیرغم آنکه تنها به تولید دارو و نه محصولات آرایشی و بهداشتی مشغول است بیش از ۲۰ میلیارد تومان برای تبلیغات خود هزینه کرده بود؟

اینکه مسئولان اعلام می کنند باید مصرف بی رویه داروی کاهش یابد و پزشکان نباید بی محابا اقدام به نسخه نویسی برای بیمار کنند از یکسو و اینکه یک مسئول در سازمان غذا و دارو در شرکت های داروسازی سهام داشته باشد حرف و حدیث های زیادی را در خصوص ارتباط میان مسئولان این سازمان و تولید دارو بوجود آورده که اکنون نیز با این انتصاب، چنین ابهاماتی مجدداً مطرح است.

یک حکم و چند نکته

سرپرست وزارت بهداشت در حکم خود خطاب به رییس جدید سازمان غذا و دارو تاکید کرده است: " صنعت دارویی داخلی که متاسفانه لگدمال واردات بی‌رویه و نامناسب شده است، به نحو مقتضی احیا شود." پس با این تاکید، نگاهی به تولیدات کارخانجات داروپخش به عنوان آخرین مسئولیت رییس جدید سازمان غذا و دارو خالی از لطف نخواهد بود. گزارش مربوط به ۶ ماهه اول سال ۹۷ حاکی از آن است که بیش از یک چهارم مواد اولیه مورد استفاده در کارخانجات مذکور، از کشور چین وارد شده است و خود، نوعی وابستگی به خارج و واردات را نشان می دهد.

واردات مواد اولیه از چین

آمار فروش داخلی داروپخش در سال ۹۶ و ۹۵- ارقام به "هزار عدد" درج شده است

از سوی دیگر، آمار مربوط به سال ۹۶ این شرکت نیز حاکی از این است که مجموعاً ۲ میلیارد عدد قرص، ۶۸ میلیون عدد آمپول، ۱۴۱ میلیون عدد کپسول و ۲۹ میلیون عدد شربت تولید شده که بر این اساس، جمعاً ۴۰۲ میلیارد تومان محصول توسط داروپخش به فروش رسیده که این رقم نسبت به سال قبل، با افزایش ۴۰ میلیارد تومانی و ۳۰۰ میلیون عددی مواجه شده است. پس این سوال دور از ذهن نخواهد بود که چگونه مدیرعامل یک شرکت که تا دیروز ۲ میلیارد قرص تولید و به بازار عرضه کرده، امروز باید مدیریت داروی کشور را بر مبنای رفتار صحیح که قطعاً پیشگیری است تا درمان، بر عهده بگیرد؟ حمایت از تولید داخل، تا دیروز چگونه بوده که امروز بتوان از آن توقع بهبود داشت؟

علی رغم این آمارها و اتفاقات، باید امیدوار بود یک فرد با مدرک دکتری داروسازی بتواند به درک واقعی تر و بهتر از ضرورت تحول و ارتقاء در سازمان غذا و دارو برسد و همچون برخی گذشتگان، در تضاد میان بازار آزاد و اعمال حاکمیت، سردرگم و گرفتار نشود.