به گزارش مشرق، عملیات بیت المقدس۲ با رمز «یا زهرا (سلام الله علیها)» در ساعت۱ و ۱۵ دقیقه ۲۵ دی ماه ۱۳۶۶ برای آزاد سازی ارتفاعات غرب شهر ماووت عراق در منطقه‌ای به وسعت ۱۳۰ کیلومتر مربع آغاز شد و این عملیات در سخت‌ترین وضعیت جوی در میان برف و سرما توسط یگان‌های سپاه ادامه پیدا کرد.
این عملیات در محور ارتفاع قمیش در منطقه عملیاتی سلیمانیه عراق به صورت گسترده به فرماندهی سپاه و با حضور رزمندگان اسلام انجام شد.
این عملیات تا روز دوم بهمن سال ۶۶ در منطقه عمومی ارتفاعات قمیش و سلیمانیه با فرماندهی سپاه ادامه یافت که ازنوع هجوم سپاهیان اسلام علیه دشمن بعثی بود.
فشار به مواضع دشمن
درحالی که تلاش‌های ایران برای یافتن ضمانتی درجهت دستیابی به حقوق خود در مفاد قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت به نتیجه‌ای نرسیده بود رزمندگان سپاه اسلام برآن شدند تا ضمن یک عملیات گسترده درمنطقه‌ای کوهستانی و سرد، دشمن بعثی را در منگنه‌ای جنگی قرار دهند. دراین عملیات رسته‌های پیاده، زرهی وتوپخانه ایران حضور داشتند و عراق نیز رسته‌های پیاده، زرهی، کماندویی و گارد ریاست جمهوری خود را به همراه داشت.
این عملیات از معدود عملیات‌های لشکرهای سپاه (بعد از عملیات والفجر ۴) در طول هشت سال دفاع مقدس در منطقه غرب کشور در فصل زمستان بود، که بعضی روزهای آن دما به ۲۰ درجه زیر صفر هم می‌رسید. قرارگاه تاکتیکی این عملیات در موقعیت صف «پشت ارتفاعات قشن» دایر شد و کارهای شناسایی را آغاز کرد. نیروهای سپاه و بسیج در این عملیات می‌بایست از رودخانه قله چولان عبور می‌کردند و ادامه مسیر تا زیر ارتفاعات قمیش که پوشیده از برف بود را ادامه می‌دادند.
راپِل، وسیله عبور رزمندگان
با کمک تیم راپل پادگان امام علی (ع) تهران، رزمندگان در شرایط بسیار سخت و خطرناک، و بصورت ابتکاری، با سیم بکسل و ابزارهای لازم پلی را بر روی رودخانه خروشان نصب کردند نظر به اینکه احداث پل به صورت ضربتی و با حداقل امکانات صورت گرفته بود (در زیر پای دشمن) و طول آن به بیش از ۲۰۰ متر می‌رسید و ارتفاع تا لبه آب رودخانه بیش از ۴۰ متر بود جهت رعایت احتیاط ظرفیت عبوری را حداکثر ۱۰ نفر مشخص کردند و ۱۰ نفر ۱۰ نفر از پل عبور می‌کردند و همین مسئله باعث طولانی شدن عبور گردانها از پل می‌شد. احداث این پل باعث شد تا یکی از یگان‌های سپاه (لشکر ۳۱ عاشورا) جهت عبور گردان‌هایش از این پل استفاده کند.
عملیات در اوج سرمای زمستان کردستان
یگان‌های خودی علاوه بر مشکلاتی که برای استقرار داشتند، هنگام پیشروی و رسیدن به مواضع دشمن نیز با دشواری‌های بسیاری مواجه بودند، چنان که رزمندگان مسیرهای طولانی را به مدت ۶ تا ۸ ساعت در میان برف و کوهستان طی می‌کردند و تراکم برف در برخی محورها سبب شده بود تا نیروها علاوه بر دشمن، به نوعی با طبیعت و سرمای کشنده منطقه نیز مبارزه کنند.
عملیات بیت المقدس۲ در دو مرحله طرح‌ریزی شده بود. در مرحله اول قرار بود ارتفاعات «یولان»، «دست‌هرمدان»، یال‌های «کوجارو» و «الاغلو» تصرف شده و سپس در مرحله دوم پیشروی به سوی کوه‌های «مرکبه» و «قیوان» ادامه پیدا کند.
نتایج خوب برای مردم و رزمندگان اسلام
در بیت المقدس۲ بیش از ۴۰ ارتفاع از جمله «اورال»، «کلاله»، «هرمدان»، «بین دورا»، «شیخ محمد» و «یولان» و چند روستای منطقه آزاد شد و دهها دستگاه تانک و نفربر، دهها قبضه خمپاره‌انداز و ضدهوایی، دهها دستگاه خودروی نظامی و مهندسی و۲ رادار رازیت (ثبت فاصله توپخانه نیروی خودی تا مواضع شلیک دشمن) منهدم شد.
عراق در این عملیات۵ تیپ و گردان خود را از دست داد و تعداد کشته و زخمی‌ها و اسرای دشمن بالغ بر ۵۴۰۰ نفر بود. غنایم این عملیات عبارت بود از ۱۵ دستگاه تانک و نفربر زرهی ،۷۶ قبضه خمپاره‌انداز و۱۷ قبضه توپ ضدهوایی ،۷۵ دستگاه خودرو، تعداد زیادی انواع دستگاه‌های مخابراتی، مقدار زیادی انواع سلاح سبک و مهمات.
موقعیت منطقه عملیاتی
رزمندگان نیروی زمینی سپاه پاسداران به عبور از موانع طبیعی و مصنوعی بسیار سخت از قبیل کوه‌های صعب‌العبور پوشیده از برف، رودخانه خروشان قلاچولان، میادین متعدد مین، تله‌های انفجاری، سنگرهای کمین و سیم‌های خاردار؛ یورش بی‌امان خود را به موضع دشمن آغاز می‌کنند. عرض رودخانه قلا چولان ۴۰ متر است که رزمندگان در برودت بالای منطقه غرب از میان آبهای خروشان آن عبور می‌کنند. درحالی که براثر بارندگی شدید، رودخانه قلاچولان طغیان کرده بود و یک متر و نیم برف نیز منطقه را سفیدپوش کرده بود.
مرحله اول عملیات
با هجوم رزمندگان اسلام، نیروهای عراقی مستقر در ارتفاعات مشرف بر شهر ماووت، پس از دادن تلفات زیاد و انهدام چندین دستگاه تانک و نفربر، تعداد زیادی دستگاه‌های مهندسی، ۴۰ دستگاه خودرو، ۲۰ قبضه خمپاره‌انداز، راه فرار را در پیش می‌گیرند. یگان مهندسی رزمی با توجه به موقعیت کوهستانی منطقه و به سبب صعب‌العبور بودن آن، در عملیّات نصر ۸ برای تدارک رزمندگان جاده‌ای را احداث کرده بود از نیروهای عمل‌کننده در عملیّات بیت‌المقدس ۲ با استفاده از آن جاده، از توان رزمی بالاتری برخوردار می‌شدند.
قوای اسلام پس از درهم کوبیدن تیپ های ۸۳ و ۶۰۳ پیاده، گردان یکم تیپ ۴۱۲، یک گردان تانک، یکم تیپ ۸۱، کماندویی لشکر ۳۹ و گردان ۵۳ توپخانه عراق، مواضع آنها را تسخیر می‌کنند که تعداد زیادی کشته، زخمی و اسیر از آنها برجای می‌ماند. بدین‌ترتیب، دشمن از ارتفاعات غربی مشرف بر شهر ماووت عقب رانده می‌شود.
رزمندگان اسلام با حمله به نیروهای دشمن در دشت جنوبی ماووت و شکستن خطوط دفاعی آنها، تا عمق سه کیلومتری پیشروی و تعدادی از نیروهای دشمن را کشته و زخمی می‌کنند و نفرات باقیمانده از دشمن به مناطق اطراف می‌گریزند. طی تهاجم رزمندگان اسلام در این دو محور، علاوه بر کشته و زخمی شدن ۱۵۰۰ نفر و اسارت ۵۵۰ تن از جمله ۳۰ افسر و ۱۰۰ درجه‌دار دشمن، ۲۹ ارتفاع، ۵ روستا و ۱۱۰ کیلومتر مربع از سرزمین های عراق آزاد می‌شود.
با روشنایی هوا، اهداف از پیش تعیین شده در این عملیّات، حاصل می‌شود و سربازان شکست‌خورده عراق چشم امید خود را به آسمان می‌دوزند تا با کمک نیروی هوایی مانع پیروزی قوای اسلام شوند، امّا بارش برف مانع پرواز هر هواپیمایی می‌شود. رزمندگان اسلام پس از دفع هر نوع تحرکی از سوی دشمن، به تثبیت موقعیت خود می‌پردازند. با وارد شدن نیروهای کمکی به منطقه، مقدمه هجوم دوباره فراهم می‌آید.
مرحله دوم عملیات
دومین مرحله این عملییات در تاریخ ۲۷ دی ۶۶ و در شرایط سخت سرما و یخبندان منطقه به مرحله اجرا درمی‌آید و در ساعات اولیه، تیپ ۱ کماندویی از سپاه یکم، تیپ ۳ نیروی مخصوص گارد ریاست جمهوری و گردان کماندویی از لشکر ۴۱ عراق مورد تهاجم سخت قرار می‌گیرند و ضربات جبران ناپذیری بر آنها وارد می‌آید. در این مرحله دره مهم قامیش همراه با ارتفاعات ۱۱۰۰، ۱۱۵۵، ۱۲۸۶، ۱۸۳۷ و ۱۷۸۷ آزاد می‌شوند و علاوه بر ۲۰۰۰ کشته و زخمی، ۲۰۰ تن دیگر به اسارت رزمندگان درمی‌آیند که بدین ترتیب از ابتدای عملیّات، تلفات ارتش عراق به ۳۵۰۰ کشته و زخمی و تعداد اسرا به ۷۵۰ تن می‌رسد.
مرحله سوم عملیات
در مرحله سوّم رزمندگان نیروی زمینی سپاه پاسداران پس از پاتک‌های عراق در مرحله دوّم این عملیّات در شرایط سخت سرما و یخبندان منطقه با قلبی مملو از عشق و اراده‌ای پولادین از رودخانه عریض و خروشان «ذاب‌الصغیر» و دیگر موانع می‌گذرند و بر دشمن یورش می‌برند و طی نبردی بی امان بیش از ۵۰۰ تن از نیروهای دشمن را کشته یا زخمی می‌کنند و تعداد ۱۵۰ نفر از آنها را به اسارت درمی‌آورند. طی این حمله، قله ۱۷۷۵ از ارتفاعات ویسی، و یال ارتباطی و قله ارتباطی ویولان به ویسی آزاد می‌شوند. شهر قلعه‌دیزة عراق به همراه روستاهای گناو، عسیاوی و کنگاوی در دید مستقیم رزمندگان و جاده اصلی پاسگاه گناو به قلعه‌دیزه در تیررس آنها واقع می‌شود.
همچنین چند روستا و ارتفاع مهم کرکوک (مرتفع‌ترین قله منطقه) به تصرف رزمندگان در می‌آیند و نیز رزمندگان موفق می‌شوند مقادیر قابل توجهی جنگ‌افزار و وسایل تدارکاتی و نظامی را به غنیمت بگیرند و بخش زیادی از آنها را منهدم سازند. دشمن شکست خورده به خاطر شرایط نامساعد جوّی موفق نمی‌شود از نیروی هوایی خود استفاده کند و تنها امید و اتکایش به نیروهای پیاده است که با جمع‌آوری نیروهای پراکنده، چند پاتک پیاپی را به اجرا در می آورد.
تمام پاتک‌های دشمن با مقابله و عکس‌العمل ضدپاتک رزمندگان دفع شده و دشمن پس از دریافت ضربات سخت، به عقب رانده می‌شود. درحالی که نیروهای عراق به خاطر تحمل تلفات و خسارات متعدد، ناتوان و فرسوده است و فرصت هرگونه تعرض و تصمیم‌گیری از آنها سلب شده است، رادیو بغداد دم از پیروزی می‌زند و به نیروهای عراقی که تا عمق ۴۰ کیلومتری خاک خود عقب نشسته‌اند درود می‌فرستد.این تمجیدها و تحسین‌ها، نمی‌تواند روحیه از دست‌رفته سربازان وحشت‌زده عراق را بازگرداند.
سازمان‌های رزم بسیج و سپاه
وضعیت خاص جغرافیایی منطقه و وجود رودخانه قلعه چولان میان ارتفاع آمدین و ارتفاعات دولبشک، الاغلو و قمیش، عملاً منطقه عملیات را به دو محور جداگانه تقسیم می‌کرد، به همین دلیل، جهت آماده‌سازی و انجام عملیات در منطقه، دو قرارگاه در نظر گرفته شد. علاوه بر این، کثرت یگان‌های عمل‌کننده ایجاد می‌کرد، تا هدایت عملیات به طور جداگانه به عهده دو فرمانده و دو قرارگاه گذاشته شود. بنابراین، قرارگاه‌های نجف و قدس برای آماده‌سازی و انجام عملیات بیت‌المقدس۲ انتخاب شدند.
قرارگاه نجف در محور قمیش و قرارگاه قدس در محور آمدین، اقدامات خود را آغاز کردند.
الف: در محور آمدین، قرارگاه قدس با استعداد ۴۷ گردان و با یگان‌های زیر کار شناسایی و آماده‌سازی منطقه را آغاز کرد:
لشکرهای ۱۰ سیدالشهدا با ۱۵ گردان؛ ۲۷ حضرت رسول (ص) با ۸ گردان؛ ۳۱ عاشورا با ۸ گردان؛ ۳۲ انصارالحسین همدان با ۷ گردان؛ ۵۲ قدس گیلان با ۵ گردان؛ ۵۷ حضرت ابوالفضل (ع) با ۴ گردان و تیپ زرهی ۲۰ رمضان با ۲ گروهان تانک خشایار حضور داشتند.
ب: درمحور قمیش نیز، قرارگاه نجف با استعداد ۵۷ گردان و با ترکیبی از یگان‌های زیر اقدامات شناسایی و آماده‌سازی منطقه را آغاز کرد:
لشکرهای ۵نصر خراسان با ۱۲ گردان؛ ۲۱ امام‌رضا (ع) خراسان با ۱۰ گردان؛ ۵۵ شهدا، با ۶ گردان و تیپ‌های ۱۲ قائم (عج) با ۵ گردان؛ ۱۸ الغدیر یزد با ۵ گردان؛ ۳۵ امام حسن (ع) با ۸ گردان و ۴۸ فتح با ۵ گردان در عملیات حاضر شدند.
در مجموع، استعداد دو قرارگاه با حضور ۱۵ یگان به ۱۰۴ گردان رسید که با توجه به محورهای عملیات، مأموریت هر یک از قرارگاه‌ها و یگان‌ها تعیین شد.همزمان با تعیین مأموریت یگان‌ها و بررسی جزئیات بیشتر طرح مانور، یگان‌ها، کارشناسایی وضعیت دشمن در منطقه و آماده‌سازی منطقه و نیروها را آغاز کردند. اگر چه آماده‌سازی منطقه و حضور نیروها در محورهای عملیات به دلیل شرایط سخت منطقه به آهستگی صورت می‌گرفت و شرایط مطلوب فراهم نشده بود، اما با وجود مشکلات فراوان، یگان‌ها در ۲۵ دی ۱۳۶۶ آماده عملیات شدند.
وضعیت دشمن
تحرک نیروهای خودی در منطقه فاو و اجرای عملیات بزرگ سالانه در منطقه جنوب، سبب گردید تا دشمن توجه ذهنی و تمرکز نیروهای خود را به منطقه جنوب معطوف کند. وضعیت فصلی در منطقه شمال غرب نیز به گونه‌ای بود که دشمن با توجه به سوابق عملیات‌های پیشین رزمندگان اسلام در این منطقه، امکان عملیات جدی و گسترده را پیش‌بینی نمی‌کرد.
در مجموع این عوامل منجر به غافلگیری دشمن شد. حتی پس از اجرای مرحله اول عملیات، دشمن همچنان از انتقال نیروی متناسب با این عملیات به منطقه امتناع کرد. تنها پس از آغاز مرحله دوم عملیات و با پیشروی به سمت محور اصلی عملیات، دشمن در این منطقه حضور پیدا کرد و تدریجاً به انتقال یگان‌های جدید و یگان‌های احتیاط سپاه یکم و سپاه دوم و همچنین دو تیپ ۶۶ و ۶۸ نیروی مخصوص از لشکر گارد، اقدام کرد. نیروهای دشمن که از ابتدا تا انتهای عملیات به منطقه وارد شدند مجموعاً ۸ تیپ و ۴ گردان بودند. در این عملیات شماری از رزمندگان اسلام شهید شدند. یادشان گرامی باشد.