به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، برای زمانی طولانی در جنگها، راکت‌ها به عنوان یک سلاح خاص و مهم مورد استفاده قرار می‌گرفتند و گفته می شود چینی‌ها در زمان حمله لشکر مغول‌ها به سرزمینشان، از جمله اولین کاربران راکت در نقش نظامی بودند. پیش از آن چینی‌ها بیشتر از این وسایل برای ایجاد نور و صدا در جشن‌ها استفاده می‌کردند.
این استفاده کم و بیش ادامه داشت تا اینکه در دوره جنگ سرد، شاهد توسعه گسترده تقریباً همه سامانه‌های جنگ افزاری در غرب و شرق بودیم. روس‌ها برای ارتقا سامانه مشهور کاتیوشا سراغ سامانه ۱۲۲ میلی متری گراد رفتند که تبدیل به یک چهره ثابت در جنگها از اواسط جنگ سرد تا به همین امروز بوده و آمریکا با سری MLRS پاسخی متوازن به شوروی سابق داد و حتی با استفاده از آن، در جریان عملیات طوفان صحرا ضرباتی را به ارتش عراق وارد کرد. روسیه نیز به دنبال توسعه راکت‌های سنگین‌تر رفته و برای نمونه سری اسمرچ با کالیبر ۳۳۳ میلی متر را وارد خدمت کرد.
بیشتر بخوانیم:
ایران و ۸ سال جنگ برای آموختن درس‌های بسیار
در جریان جنگ ۸ ساله از جمله یگانهای ارتش بعث که شدیداً نیروهای مسلح ما را آزار داد، واحدهای توپخانه ای و راکت انداز گراد ارتش عراق بود. توان توپخانه ای کشور ما از لحاظ نیروی انسانی مناسب بود ولی کمبودهای آن زمان و تحریم‌های تسلیحاتی پاسخ ما را محدود کرده بود. درس‌های تلخ و سخت آن سال‌ها مردانی مثل حسن طهرانی مقدم را وارد تلاشی بزرگ برای توسعه توان راکتی و موشکی کشور کرد. ما باید راکت می‌ساختیم و شروع کردیم. در وهله اول از کالیبر ۱۰۷ میلی متری تا ۱۲۲ میلی متری در کشور ما تولید شد اما مرحله بعد، توسعه یک سری از راکت‌ها و راکت اندازهای جدید بود.
سری جدید توپخانه راکتی ایران با عنوان "فجر" وارد میدان شد. دو سری از راکت فجر از جمله معروف ترین این راکت‌ها هستند که فجر ۳ و فجر ۵ نام دارند. راکت فجر ۳ یک پرتابه تک مرحله با کالیبر ۲۴۰ میلیمتر، طول ۵.۲ متر و جرم ۴۰۷ کیلوگرم بوده و به برد ۴۳ کیلومتر می‌رسد. سرجنگی ۹۰ کیلوگرمی این سلاح که ۴۵ کیلوگرم آن ماده منفجره است قدرت تخریبی خوبی برای انهدام اهدافی چون مراکز فرماندهی و پشتیبانی، مراکز تجمع، پادگان‌ها، فرودگاه‌های نزدیک خطوط رزمی و سایر اهداف دارد.
پرتابگرهای این راکت با تحرک بالا برای اجرای حجم آتش بالا و نسبتاً دقیق روی مواضع دشمن نقش مفیدی ایفا می‌کنند. تجهیز یگانهای توپخانه ای به این راکت اندازها امکان پوشش منطقه‌ای نسبتاً وسیع را در مدت کوتاهی بوجود آورده و با توجه به سرعت مناسب خودروی حامل قدرت تحرک یگانهای عملیاتی را به میزان زیادی افزایش داده و در عین حال آسیب پذیری واحدها در برابر آتش متقابل دشمن را کاهش می‌دهند.
روی سقف کابین این پرتابگرها آنتن‌های مخابراتی دیده می‌شود که نشان دهنده وجود امکان عملکرد شبکه ای این یگان‌ها است که به نوبه خود دقت آتش کلی را افزایش داده و می‌تواند برای توزیع بهتر اهداف در منطقه بین آتشبارهای موجود به کار رود. فجر ۵ نوع دوربردتر و مؤثرتری از خانواده فجر بوده که دارای کالیبر ۳۳۳ میلیمتر، جرم ۹۱۵ کیلوگرم که ۱۷۵ آن مربوط به سرجنگی و ۹۰ کیلوگرم آن ماده منفجره است. این راکت ۶۴۸۵ میلیمتری در بیشترین برد، به ۷۵ کیلومتر می‌رسد. خودروی پرتابگر این راکت از همان نوع مربوط به راکت فجر ۳ است ولی با پرتابگر ۴ لوله‌ای است.
نوع دو مرحله‌ای از فجر ۵ نیز تاکنون در چند نمایشگاه عمومی معرفی شده است که بیشتر از ۹ متر طول داشته، به صورت تک فروندی شلیک شده و پس از شتاب گرفتن توسط پیشران مرحله اول، این بخش جدا شده و پیشران مرحله دوم روشن می‌شود. پیشران مرحله اول این راکت قطر بیشتری نسبت به خود موشک دارد و سرعت موشک را تا حد زیادی افزایش می‌دهد بطوری که این موشک به برد نهایی حدوداً ۱۹۰ کیلومتر رسیده و شعاع مرگباری سرجنگی از انوع انفجاری شدید آن بالغ بر ۱۰۰ متر است. این راکت نیز از روی پرتابگری مستقر بر کامیون‌های مشابه موارد قبلی شلیک می‌شود.
جهان پسا ۱۱ سپتامبر و بحران سوریه؛ راکت‌ها باید نقطه زن شوند
آنچه بعد از ۱۱ سپتامبر در منطقه ما رخ داد و دو کشور در همسایگی ایران مورد تهاجم نظامی قرار گرفتند، باعث شد تا فرماندهان ایرانی با آنالیز دقیق تحرکات و تاکتیک های دشمن، تحول مناسبی در شیوه مقابله با آن و سلاح های مورد نیاز بدهند. البته این همه داستان نبود و با شروع بحران در سوریه و باز شدن پای تقریباً انواع و اقسام تروریست‌ها از نقاط مختلف جهان، مستشاران ایرانی در این کشور با شکل جدیدتری از جنگ در قرن ۲۱ نیز مقابله کردند.
یکی از مهم‌ترین درس‌ها در این بخش لزوم توسعه مهمات هوشمند خصوصاً در بخش توپخانه و راکتی بود. ایران پیش از این با داشتن گلوله‌های بصیر با هدایت لیزری در بخش توپخانه گلوله زنی به مهمات هوشمند رسیده بود. در بخش راکتی اما در جریان بازدید فرماندهی معظم کل قوا از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوا فضای سپاه در سال ۱۳۹۳، نمونه‌ای از راکت فجر ۵ دیده شد که به عنوان موشک فجر ۵ معرفی شده و در بخش سر جنگی آن بالک هایی دیده می‌شود.
در بهمن ۹۵ نیز شاهد رونمایی از راکت‌های هدایت شونده فجر ۵ سی بودیم که این راکت هم دارای بالک هایی در سر جنگی خود بود و البته بالک هایی نیز در بخش انتهایی آن نصب شده بود. هنوز اطلاعات دقیقی درباره نوع سیستم هدایتی این راکت منتشر نشده ولی می‌تواند نوعی از هدایت ایرنسیایی به همراه ژیرسکوپ های پیشرفته مثل نمونه فیبر نوری را که در کشور ما سالهاست که ساخته می‌شود به عنوان سامانه کنترل در نظر گرفت.
یک راکت جدید با هدایت ترکیبی در ایران
اما در ادامه این روند جهشی، در جریان نمایشگاه دستاوردهای ۴۰ ساله انقلاب اسلامی در مصلای تهران نوع جدیدی از راکت‌ها مشاهده شد که به عنوان راکت هدایت ترکیبی F۴CL شناخته می شود. طبق معمول اطلاعات خاصی درباره این راکت منتشر نشده اما بررسی فیزیکی آن نشان می دهد در مقایسه با راکت فجر ۵ که در کنار آن قرار گرفته، به وضوح قطر آن بیشتر نشده و در عین حال طول آن نیز به نسبت فجر کاهش یافته است. در بخش جلویی این راکت نیز شاهد نصب نوعی جستجو گر هستیم که می‌تواند نوعی سیستم هدف گیری لیزری (با توجه به درج حرف L در نام این راکت، این موضوع منطقی تر به نظر می رسد) یا اپتیکی باشد. این مسئله باعث افزایش شدید دقت راکت مورد نظر می‌شود و توان نقطه زنی آن را تقریباً قطعی می‌کند.
راکت جدید هدایت ترکیبی F۴CL
سر جنگی این راکت با نوعی سیستم هدایت لیزری یا اپتیکی
با داشتن راکت‌های قبلی هدایت شونده از سری فجر، به همراه عضو جدید خانواده راکتی ایران یعنی F۴CL می‌توان گفت که زنجیره راکت‌های هدایت شونده برای یگانهای توپخانه کشور کامل شده و به غیر از مدلهای هدایت ماهواره‌ای، باقی مدلهای هدایت موجود در ارتش های مهم دنیا، در زرادخانه کشور ما وجود دارد.
با عملیاتی شدن چنین راکت های جدیدی، ترکیب یک پهپاد با سامانه های مربوط به نشانه گذاری هدف به صورت تابش نور لیزر و سپس شلیک این راکت به سمت محل مذکور، باعث خواهد شد بدون آنکه نیاز به اقدامات شناسایی یا حضور نیروی انسانی باشد، تمامی مراحل مربوط به انهدام اهداف، به کمک سامانه های کنترل از راه دور انجام شده و مدلهای مختلف از حمله به اهداف، در دسترس نیروهای مسلح کشورمان باشد. با این روند، خانواده راکت های فجر نیز همچون موشک های خانواده فاتح، به سلاحی کاملاً مطمئن و دقیق برای شلیک های متعدد به سمت دشمن تبدیل شده اند.