به گزارش مشرق، میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین منبع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد و اصلی‌ترین منبع انرژی ایران و قطر محسوب می‌شود.
این میدان دارای حدود ۱۸۰۰ تریلیون فوت‌مکعب (۵۱ تریلیون مترمکعب) گاز طبیعی درجا و ۵۰ میلیارد بشکه (۷.۹ میلیارد مترمکعب) میعانات گازی است. این میدان گازی، مساحتی حدود ۹۷۰۰ کیلومترمربع (۳۷۰۰ مایل‌مربع) را پوشش می‌دهد که از این مساحت، ۳۷۰۰ کیلومترمربع (۱۴۰۰ مایل‌مربع) آن واقع در آب‌های ایران است و ۶۰۰۰ کیلومترمربع (۲۳۰۰ مایل‌مربع) واقع در آب‌های قطر است.
بیشتر بخوانید:
ایران در برداشت گاز پارس جنوبی از قطر پیشی گرفت
برآوردهای وزارت نفت ایران حاکی از این است که ذخیره گاز در بخش ایرانی این میدان مشترک ۱۴ تریلیون مترمکعب به‌همراه ۱۸ میلیارد بشکه میعانات گازی است که حدود ۷.۵ درصد از کل گاز دنیا و نزدیک به نیمی از ذخایر گاز کشور را شامل می‌شود، اما برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نشان می‌دهد که از ۱۴ تریلیون مترمکعب گاز درجا در بخش ایرانی این میدان، فقط حدود ۱۰ تریلیون مترمکعب گاز قابل برداشت است که این میزان معادل ۳۶ درصد از کل ذخایر گازی موجود در ایران و معادل ۵.۶ درصد از کل ذخایر گازی جهان را در بر می‌گیرد.
بخش قطری میدان مشترک پارس جنوبی با نام "گنبد شمالی" شناخته می‌شود. قطر تمامی نیاز داخلی و صادراتی گاز خود را از "گنبد شمالی" تأمین می‌کند. طبق برآوردهای صورت‌گرفته میزان ذخایر گازی بخش قطری این میدان مشترک، ۳۶ تریلیون مترمکعب است که IEA میزان قابل استحصال گاز در بخش قطری را حدود ۲۶ تریلیون مترمکعب تخمین زده است.
موقعیت مهمترین پروژه‌های قطر در میدان "گنبد شمالی" را در شکل زیر می‌بینید.
با وجود این، مخزن گازی پارس جنوبی بین دو کشور مشترک است و قسمت عمیق‌تر آن در بخش قطری قرار دارد و ساختار این مخزن نشان می‌دهد که شیب آن به‌سمت قطر است و هرچه قطر برداشت بیشتری داشته باشد، سیر حرکت منابع گازی و میعانات به‌سمت قطر بیشتر می‌شود.
قطر توسعه "گنبد شمالی" را از سال ۱۹۹۱ آغاز کرده اما ایران توسعه "پارس جنوبی" را از سال ۲۰۰۱ آغاز کرده است که در شروع به کار ۱۰ سال از قطر عقب مانده‌ایم. در فاصله سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۱، قطر حدود ۲۱۰ میلیارد مترمکعب گاز از این میدان استخراج کرد که به‌ارزش آن زمان، حدود ۶۰ میلیارد دلار برای قطر درآمد به‌دنبال داشته است.
قطر پروژه‌های متعددی در میدان گنبد شمالی تعریف کرده و اکنون با ۱۶ فاز تولیدی به‌میزان حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز از بخش قطری میدان مشترک پارس جنوبی برداشت گاز دارد.
برداشت گاز ایران از میدان گازی پارس جنوبی در سال ۱۳۸۱ شمسی (۲۰۰۳) با بهره‌برداری از فازهای ۲ و ۳، به ۵۶ میلیون مترمکعب در روز رسید. این رقم با به بهره‌برداری رسیدن فازهای یک، ۴ و ۵، ۶ و ۷ و ۸ و ۹ و ۱۰ در سال ۱۳۸۸ به ۲۸۵ میلیون مترمکعب در روز رسید. از سال ۱۳۸۸ تا سال ۱۳۹۲ با توسعه همزمان فازهای پارس جنوبی و عدم اولویت‌بندی پروژه‌ها، شاهد افزایش ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک در سمت ایران نبودیم اما در سال ۹۲ با اولویت‌بندی فازها و تمرکزدهی به بهره‌برداری سریعتر از فازهای با پیشرفت فیزیکی بالاتر، رفته رفته فازهای ۱۲ و ۱۵ و ۱۶ به مدار بهره‌برداری وارد شدند و در سال ۱۳۹۵ ظرفیت تولید گاز ایران از میدان مشترک پارس جنوبی به ۴۵۳ میلیون مترمکعب رسید.
توسعه در پارس جنوبی با سرعت ادامه یافت و با بهره‌برداری از فازهای ۱۷ و ۱۸، ۱۹ و ۲۰ و ۲۱ در سال ۹۶ به رکورد تولید ۵۷۰ میلیون مترمکعب در روز و با بهره‌برداری از سکوهای A و C فاز ۱۴ در سال جاری به ظرفیت تولید ۶۱۰ میلیون مترمکعب در روز رسیدیم.
طبق آخرین اعلام وزارت نفت، هم‌اکنون ایران با تولید ۶۱۰ میلیون مترمکعب در روز و قطر با تولید روزانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز، برداشت سایه به سایه‌ای از مخزن مشترک گازی پارس جنوبی دارند و هر دو طرف با اجرای پروژه‌های توسعه‌ای به‌دنبال افزایش این ظرفیت هستند.
در ایران، سکوهای 13B ،13D ،22 و 24، A ،14B ،13C ،22 و 24 B ،14D و 13A در یک سال آینده وارد مدار بهره‌برداری می‌شوند و ظرفیت تولید گاز ایران از این مخزن مشترک به بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
تعداد چاههای حفرشده توسط قطر در بخش‌های مختلف "گنبد شمالی" نشان‌دهنده بی‌توجهی به اصول برداشت صیانتی از مخزن توسط این کشور شریک و رقیب در مخزن مشترک پارس جنوبی است.
علاوه بر این، همکاری نزدیک قطر با شرکت‌های اروپایی، جذاب کردن روش‌های قراردادی و گنجاندن ردیف مشارکت در تولید، استفاده از تکنولوژی‌های نوین همچون حفاری‌های مایل و افقی در مخزن، آزاد بودن شرایط تجاری این کشور در مقایسه با شرایط تحریمی علیه کشورمان و همچنین پیش بودن ۱۰ ساله این کشور در آغاز توسعه مخزن مشترک پارس جنوبی، شرایطی را به‌وجود آورده که هرچه ایران در توسعه این مخزن مشترک تأخیر داشته باشد، به‌صورت تصاعدی منافع ملی در برداشت گاز را از دست می‌دهد.
از سوی دیگر آغاز مرحله کم‌فشارشدن بخش‌هایی از مخزن گازی پارس جنوبی به‌دنبال برداشت بی‌رویه و غیرصیانتی شریک قطری و همچنین مسئله طبیعی شیب میدان و فرار گاز به‌سمت دیگر مخزن در طرف قطر، زنگ خطری بزرگ برای ایران بوده که اگر امروز در برداشت روزانه گاز از پارس جنوبی به قطر نمی‌رسیدیم، قطعاً در آینده برای رسیدن به مقدار فعلی تولید روزانه گاز (۶۱۰ میلیون مترمکعب) دیگر با هزینه‌های کنونی نمی‌توانستیم پروژه‌ها را به سامان برسانیم و چه‌بسا کنار افزایش هزینه‌های تأمین تجهیزات و توسعه میدان، با نیاز پیدا کردن به تأسیسات فشار افزایشی، میلیون‌ها دلار به هزینه‌های توسعه و ماهها تأخیر به زمان بهره‌برداری پروژه‌ها تحمیل می‌شد.