به گزارش مشرق، عمر صنعت تولید لوازم صوتی و تصویری به‌ویژه تولید تلویزیون در ایران به حدود نیم‌قرن می‌رسد. براساس آمار موجود، از سال ۱۳۴۱ این صنعت در کشور فعال بوده است و با توسعه تکنولوژی و ورود فناوری‌های روز دنیا، تولید تلویزیون نیز به‌روزسانی شده و همگام با تولیدکنندگان مطرح در جهان، ایران نیز توانست در این صنعت حرفی برای گفتن داشته باشد.
البته بخش قابل‌توجهی از این تولیدات این صنعت، وابسته به مواد اولیه و تجهیزات وارداتی بوده که همواره از کشورهایی مانند کره، ژاپن و برخی کشورهای اروپایی تامین شده است. مضاف بر این، در یک دهه اخیر و به‌واسطه رشد جمعیت و در نتیجه افزایش تقاضا در بازار تلویزیون، تولید داخل توان تامین کل نیاز کشور را نداشته و در نتیجه بخشی از نیاز داخل از طریق واردات تامین شده است.
آمارها نشان می‌دهد ایران در حوزه واردات تلویزیون رتبه ۲۳ و در زمینه صادرات انواع تلویزیون در رتبه ۱۴۷ جهان قرار گرفته است.
بیشتر بخوانید:
سایه سنگین اموال مازاد بانک‌ها بر سر اقتصاد کشور
به‌عبارت دیگر، ۱۴۶ کشور جهان در حوزه تولید و صادرات تلویزیون از ایران پیش‌تر هستند. با نوسانات نرخ ارز از یک‌سال گذشته تاکنون، صنعت تولید تلویزیون نیز همانند بسیاری از صنایع دیگر تحت‌الشعاع افزایش نرخ ارز قرار گرفت و با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از مواد اولیه و تجهیزات تولید تلویزیون از طریق واردات تامین می‌شد، با افزایش نرخ ارز و عدم تخصیص ارز دولتی به واردات ملزومات تلویزیون، تولیدات این صنعت از یک‌سو به‌شدت کاهش یافت و از سوی دیگر با افزایش قیمت قابل‌توجهی مواجه شد.
همسو با کاهش تولید تلویزیون در ایران، قیمت تلویزیون‌های خارجی با کاهش واردات و افزایش قیمت، تعادل بازار این کالا را به‌هم ریخت. همچنین در تیرماه سال ۹۷، محمد شریعتمداری، وزیر صنعت وقت، طی نامه‌ای به رئیس سازمان توسعه تجارت ممنوعیت واردات ۱۳۳۹ قلم کالا را اعلام و ابلاغ کرد. در میان کالاهای مذکور در این فهرست، واردات وسایل صوتی و تصویری ازجمله سینمای خانوادگی و انواع گیرنده تلویزیون دیجیتال نیز ممنوع اعلام شد.
نکته قابل‌تامل اینکه در سال ۱۳۹۰ شرکت‌های تولید تلویزیون در ایران با ۶۰ درصد ظرفیت اسمی خود فعالیت می‌کردند که این میزان به ۲۲ درصد در سال ۱۳۹۷ رسید. به‌نظر می‌رسد اگر شرکت‌های تولید تلویزیون داخلی پس از برجام بدون فراهم‌سازی زمینه‌های تولید قطعات و لوازم در داخل کشور، همه نیازهای خط تولید خود را به برندهای خارجی واگذار نمی‌کردند، امروز شاهد کاهش شدید تولید در این بخش نبودیم.
نگاهی به آمار تولید و تجارت تلویزیون
گزارش عملکرد سالانه وزارت صنعت، معدن و تجارت از تولید تلویزیون در کشور نشان می‌دهد در سال ۹۰، یک‌میلیون و ۷۳۵ هزار دستگاه انواع تلویزیون در کشور تولید شده است. این در حالی است که تولید تلویزیون در سال ۹۷ با کاهش ۵۸ درصدی به ۷۲۰ هزار و ۷۰۰ دستگاه رسیده است. طبق همین آمار، ۱۸ واحد دارای خط تولید تلویزیون رنگی در ۶ استان اردبیل، اصفهان، البرز، تهران، قزوین و کرمان در سال ۹۴ فعال بوده‌اند که ظرفیت تولید سالانه هرکدام به ترتیب، ۲۵ هزار، ۵۳۳ هزار، ۶۸ هزار، دومیلیون و ۷۰۰ هزار، ۶۲ هزار و ۷۰۰ هزار دستگاه تلویزیون رنگی بوده است. به‌عبارت دیگر، ظرفیت سالانه تولید تلویزیون در کشور حدود چهارمیلیون دستگاه برآورد شده است.
براساس آمار ارائه‌شده از سوی انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری، نیاز کشور به تلویزیون در سال حدود دومیلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه است که از این میان حدود یک‌میلیون دستگاه به‌صورت قاچاق وارد بازار مصرف می‌شود. این در حالی است که تا پیش از سال ۹۴، هشت تولیدکننده لوازم صوتی و تصویری در کشور فعال بود اما دو شرکت به‌دلیل کاهش میزان تولید غیرفعال شد. برآورد آمار وزارت صمت و انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری، گویای این نکته است که اگر از ظرفیت تولید تلویزیون در کشور به‌طور کامل استفاده شود، سالانه بخش قابل‌توجهی از تولیدات این صنعت می‌تواند به کشورهای دیگر صادر شود. به‌عبارت دیگر، این صنعت قابلیت صادرات سالانه یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه تلویزیون را دارد.
شرکت‌های تولیدکننده تلویزیون
شرکت اسنوا این شرکت در سال ۱۳۸۴ در کارخانه‌ای به مساحت ۲۵ هزار مترمربع در مورچه‌خورت اصفهان، با تولید انواع اجاق‌گاز و کولر آبی آغاز به‌کار و نخستین خط تولید تلویزیون ال‌ای‌دی ۷۵ اینچ را راه‌اندازی کرد.
شرکت شهاب اولین تولیدکننده لوازم صوتی و تصویری در ایران است که در سال ۱۳۴۴ با دو برند «تلفنکن» و «هیتاچی» اقدام به تولید تلویزیون کرد. این شرکت در حال حاضر در عرصه تولید تلویزیون‌های ال‌سی‌دی، ال‌ای‌دی و سی‌آرتی فعالیت می‌کند.
شرکت پارس کارخانه‌های پارس‌الکتریک در اسفندماه ۱۳۴۱ تحت شماره با سرمایه پنج‌میلیون ریال فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت در سال ۹۵ موفق به تولید تنها ۱۵۰ دستگاه تلویزیون شد در حالی که ظرفیت تولید این شرکت، بیش از ۱۰ هزار دستگاه برآورد شده است.
شرکت صنام این شرکت تولید تلویزیون رنگی را از سال ۱۳۷۲ آغاز کرده است. شرایط خاص حاکم بر بازار ایران در سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ که عموماً با کمبود عرضه مواجه بود، باعث شد تفکر ادامه فعالیت به‌صورت گسترده برای مدیران این شرکت شکل بگیرد.
شرکت ایکس‌ویژن در سال ۱۳۸۵ شرکت مادیران با راه‌اندازی خط تولید تلویزیون‌های ایکس‌ویژن، وارد بازار تجهیزات صوتی و تصویری شد.
کاهش معنادار تولید تلویزیون
همزمان با کاهش معنادار تولید و فروش تلویزیون‌های کره‌ای در ایران، شرکت‌های چینی با راهبرد قیمت‌گذاری همسو با قدرت خرید مصرف‌کننده ایرانی در حال تصاحب بازار این محصول پرمصرف در ایران هستند. بازار تلویزیون این روزها با دو چالش گرانی و کاهش عرضه مواجه شده است به‌گونه‌ای که قیمت هر دستگاه تلویزیون در مقایسه با سال گذشته اختلاف حداقل چهارمیلیون تومانی دارد. این اختلاف قیمت محدود به تلویزیون خارجی نیست، بلکه تولیدات داخلی هم با فاصله قیمتی زیادی نسبت به ماه‌های پیش به فروش می‌رسد.
رشد قیمت تلویزیون داخلی نشان از وابستگی به قطعات خارجی در تولید تلویزیون دارد. یک مقام مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت میزان وابستگی کشور در تولید تلویزیون را ۸۹ درصد می‌داند و می‌گوید: «بین محصولات لوازم خانگی اولین کالایی که با کاهش تولید مواجه شد، تلویزیون بود. هنوز آمار تولید توسط تولیدکنندگان داده نشده اما پیش‌بینی ما افت تولید در حدود ۶۳ درصد است. هرساله از تولیدکنندگان خواستیم در زمینه داخلی‌سازی تولید تلویزیون برنامه‌ریزی کنند، ولی تنها واردکننده بودیم و اکنون تحریم‌ها نشان داد که تولیدکنندگان در تولیدات مشترک خود به خودکفایی نرسیده‌اند.»
مواد اولیه مورد نیاز تولید و ساخت تلویزیون را ماژول، انواع بوردها، قاب، سیم و کابل، قاب یا کابینت تلویزیون، قطعات الکترونیکی و بلندگوها تشکیل می‌دهد. بدیهی است که وابستگی ۸۹ درصدی به واردات مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز تولید تلویزیون که شامل ماژول، انواع بورد و قطعات الکترونیکی تلویزیون می‌شود، مهم‌ترین قطعات را تشکیل می‌دهند که تنها چند کشور محدود در جهان تولیدکننده این قطعات هستند. درواقع وضعیت تولید تلویزیون در کشور به‌گونه‌ای است که صفحه نمایش که در سال‌های گذشته به‌عنوان لامپ تصویر از آن نام برده می‌شد، عمدتاً وارداتی است. البته صفحات نمایش در دنیا تولیدکننده محدودی دارند به‌گونه‌ای که شرکت‌های متعدد تولیدکننده تلویزیون صفحه نمایش تولید نمی‌کنند و بیشتر وارداتی هستند. حتی دو شرکت سونی و پاناسونیک نیز سرمایه‌گذاری جدی و قابل‌توجهی در بخش تولید این قطعات ندارند. صفحه نمایش برای تولید تلویزیون در ایران از طریق واردات تامین می‌شود و معمولاً این قسمت تلویزیون‌ها میانگین ۵۰ تا ۷۰ قیمت نهایی محصول را تعیین می‌کند. پس از این، تمامی قطعات الکترونیک همانند خازن و مقاومت روی بردها روی دستگاه قرار می‌گیرند. دستگاه‌های مونتاژ این بردها در داخل کشور تولید می‌شوند. آنچه در داخل کشور تولید می‌شود شامل قطعات پلاستیکی همانند فریم دور تلویزیون‌ها و پوشش پشت دستگاه که نیاز به قالب تزریق دارد، است. البته قالب مورد نیاز برای ساخت فریم دور تلویزیون و پوشش پشت دستگاه از شرکت خارجی خریداری و در ایران تنها قالب‌بندی می‌شود. علاوه‌بر این پس از مونتاژ قطعات، مراحل تست و تنظیمات دستگاه تولیدشده نیز در داخل کشور انجام می‌شود. همچنین بسته‌بندی و انتشار دفترچه‌های راهنما و تمامی مدارک فارسی برای کاربر به‌همراه ضمانتنامه در داخل صورت می‌گیرد. به هر حال آنچه مسلم است، وابستگی به واردات مواد اولیه و قطعات اصلی تولید تلویزیون، موجب شده این صنعت تحت‌تاثیر نوسان نرخ ارز، با کاهش تولید مواجه شود. رئیس انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری معتقد است با توجه به مشکلات ارزی، چشم‌انداز خوبی برای آینده صنعت تولید تلویزیون وجود ندارد.
تولید یا مونتاژ؟
با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان، تلویزیون‌هایی را که با برندهایی مانند ال‌جی و سامسونگ در کشور تولید می‌شود در زمره تولیدات داخلی به‌شمار نمی‌آورند و آن را تنها مونتاژ می‌دانند، اما رئیس اتحادیه کشوری لوازم خانگی گفته است تلویزیون‌های ال‌جی، سامسونگ و سونی ایرانی هستند و مردم هر تلویزیونی که بخرند، ایرانی است. حتی بعضی کارشناسان می‌گویند این برندهای خارجی که نام بردید در ایران فقط مونتاژ می‌شود. اما این‌گونه نیست، چراکه فناوری محصولات ایرانی بالاست. فقط سایزهای بزرگ تلویزیون مثل ۸۴ اینچ در داخل تولید نمی‌شود و وارداتی است. صحبت‌های رئیس اتحادیه لوازم خانگی در حالی مطرح می‌شود که درصورت صحت تولید کامل تلویزیون در ایران، اکنون باید تولید این کالا نه‌تنها روند کاهشی پیدا نمی‌کرد، بلکه در شرایطی که صحبت از کاهش درآمدهای نفتی به میان می‌آید، صادرات و استفاده از ظرفیت تولید تلویزیون می‌توانست خلأ درآمدهای ارزی کشور را پر کند. آنچه مسلم است، ظرفیت تولید تلویزیون در ایران بیش از نیاز داخل است، اما وابستگی به واردات مواد اولیه و قطعات، توان افزایش تولید و صادرات این کالا را از کشور سلب کرده است.
منبع: فرهیختگان