به گزارش مشرق، امروز که ایران وارد جنگ تمام عیار اقتصادی شده است این موضوع برای اقشار مختلف جامعه چه کارشناسان اقتصادی و چه مردم عادی محل سوال است که اکنون و در شرایط تحریم صادرات نفت ایران به چه رقمی رسیده است؟ به خصوص با توجه به این نکته که اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی متکی است و پیش از تحریم نیز مسئولان دولت برای فروش نفت مسابقه گذاشته بودند درآمدها را افزایش دهند.
برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم با چند تن از مسئولان صنعت نفت ایران از جمله مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران تماس گرفتیم که پاسخگو نبودند. البته این موضوع در شرایط فعلی چندان دور از انتظار نیست چنانکه حتی منابعی که مسئولیت مستقیم در این زمینه ندارند هم ترجیح می‌دهند در این شرایط آمارهای دقیقی از میزان صادرات نفت اعلام نشود.
بیشتر بخوانید:
خسارت برجام به صنعت نفت و گاز به روایت اعداد
اما منابع خارجی در این باره چه می‌گویند؟
به صورت طبیعی رسانه‌های ایرانی در این باره اطلاعاتی را منتشر نکرده‌اند و اطلاعاتی که در مورد صادرات نفت ایران در فضای اینترنت منتشر شده است مربوط به رسانه های خارجی و رسانه‌های فارسی زبان بیگانه است. رسانه هایی همچون الشرق الاوسط، رادیو فردا، بی بی سی، رویترز و غیره.
العربیه در دو گزارش ادعا کرده است صادرات نفت ایران به میزان ۶۵ درصد کاهش پیدا کرده و در یک گزارش نیز اعلام کرده است صادرات نفت ایران ۴۰۰ هزار بشکه نسبت به ماه قبل میلادی با کاهش روبه رو شده است.
بررسی های صورت گرفته از این رسانه وابسته به عربستان سعودی نشان می دهد آمار واطلاعاتی که این رسانه از صادرات نفت ایران منتشرکرده است مربوط به منابع آگاه است و یا مبتنی بر اطلاعاتی است که از رهگیری نفتکش ها بدست آمده است.
اخباری که دیگر رسانه ها منتشر کرده اند نیز مبتنی بر پیش بینی کارشناسان از میزان صادرات نفت ایران، یا از طریق منابع آگاه و یا از طریق اطلاعاتی است که مسئولان آمریکایی در اختیار این رسانه‌ها قرار داده‌اند.
در این شرایط تا چه اندازه می‌توان به آمار و اطلاعات این گونه رسانه‌ها تکیه کرد و آنها را درست و صحیح پنداشت؟
برای پاسخ به این سوال به بررسی عملکرد خبرگزاری رویترز پرداختیم. رویترز یکی از دو یا سه رسانه‌ای است که در جهت‌دهی به بازارهای نفت و تحولات نفتی در جهان نقش فعالی بازی میکند.
این رسانه در یک خبر از افزایش صادرات نفت ایران به ۱ میلیون و ۶۵۰ هزار بشکه در ماه آوریل اشاره می کند و در خبری دیگر از کاهش صادرات نفت ایران در همان ماه آوریل سخن می گوید.
* رسانه‌های بین‌المللی یا ابزارهای تهدید علیه تحریم‌شکنان؟
اما این تنها کارکرد این رسانه‌ها نیست. بعضی از این رسانه‌ها نقش مشخصی را به عنوان ابزار تهدید و عامل ایجاد وحشت در بازار نفت و به خصوص بین خریداران نفت ایران بازی می‌کنند. چنانکه چندی پیش بعضی از این رسانه‌ها فرآیند دور زدن تحریم‌های نفتی ایران از طریق یک نفتکش خارجی را با اعلام مشخصات کامل این کشتی و محل بارگیری و تخلیه آن اعلام کردند و با تکرار تهدیدهای شدید وزارت خزانه‌داری آمریکا درباره نقض‌کنندگان تحریم‌های نفتی ایران، این اقدام را نقض آشکار تحریم‌های ایران خواندند.
این رسانه‌ها نوشتند که در شانزدهم می یک کشتی با نام «مارشال زد» حدود ۱۳۰ هزار تن نفت ایران را در شهر ژوسان تخلیه و تحریم‌ها را نقض کرده است.
ناظران و کارشناسان این نوع خبر رسانی درباره جزئیات انتقال نفت توسط «مارشال زد» را نوعی از تلاش برای اثبات تسلط کامل تحریم‌کنندگان بر فرایندهای دور زدن تحریم و تهدید ضمنی شرکت‌های فعال در این فرآیند ارزیابی می‌کنند.
* سیاستی که به ضد خود بدل می‌شود
به تازگی نیز خبر دیگری درباره نفتکش چینی «پسیفیک براوو» که به ادعای آنها حامل اولین محموله بارگیری شده نفت ایران پس از پایان موعد اتمام معافیت‌های تحریمی آمریکا است در این رسانه‌ها منتشر شده است.
پسیفیک براوو اخیراً توسط بانک کانلون که تحت مالکیت شرکت ملی نفت چین است، خریداری شده است. این بانک از نزدیک برای تسهیل تجارت بین ایران و چین کار می کند.
بعضی کارشناسان معتقدند احتمالاً اعلام خبرهای مشابه با محتوای شبه تهدیدآمیز در رسانه‌های غربی برای مدت زیادی ادامه نداشته باشد. چراکه این سیاست خبری با تکرار زیاد معنای خبری معکوسی خواهد داشت و پیام واضحی به طرف‌های مختلف بین‌المللی و شرکای تجاری و نفتی ایران منتقل خواهد کرد: «تجارت نفت با ایران علیرغم تهدید آمریکا به صفر کردن آن ادامه دارد»
چنانکه جان کیلداف، تحلیلگر اگین کپیتال در این باره به اشاره گفته است: «آیا این نفتکش در چین تخلیه می شود؟ این اولین نقض آشکار تحریم‌هاست و اگر اتفاق بیفتد برای ایران اهمیت زیادی دارد».
*خوشبینی مسئولان کار دستمان داد؟
اما این ماجرا ابعاد دیگری نیز دارد که باید در آینده دقیق‌تر به آن پرداخته شود. بررسی‌ها نشان می دهد ایران در تحریم های نفتی از دو جهت ضربه خورد اولین جهت اعلام گاه و بیگاه صادرات نفت ایران توسط مسئولان صنعت نفت در دوران برجام و زمانی که اسماً تحریمی شامل ایران نشده بود و دومین جهت وابستگی فزاینده بودجه سالانه کشور به درآمدهای نفتی در صورتیکه اگر اکنون مسئولان صنعت نفت تصمیم گرفته اند در این خصوص سکوت کنند در دوران برجام نیز بهتر بود این مسئولان سکوت اختیار می کردند و آمار و اطلاعات محرمانه صادرات نفت ایران را رسماً اعلام نمی کردند.
جالب اینجا است که مسئولان در دوران قبل از تحریم به طور تفکیک شده وضعیت صادرات نفت ایران را اعلام می کردند و همین رسانه های معاند نیز به نقل از مسئولان صنعت نفت ایران این آمار را منتشر می کردند.
*آمار تولید و صادرات نفت ناموس صنعت نفت است
محمد دغاغله یکی از کارشناسان انرژی که مطالعاتی نیز در حوزه رسانه دارد می گوید برخی از امارها باید طبقه بندی شده باشد و هرگز نباید به بیرون از مجموعه ها درز کند که از این آمار ها می توان به آمار تولید و صادرات نفت خام و حتی گاز اشاره کرد.
وی ادامه می دهد: البته باید گفت که این موضوع فقط مربوط به کشورهایی است که با غربی ها از گذشته تنش هایی را داشته اند و احتمال این نیز می رود که در آینده نیز مورد فشارهای سیاسی و اقتصادی قرار گیرند.
این کار شناس انرژی تاکید میکند بخشی از شرایط موجود به گردن افرادی است که عامدانه یا ناآگاهانه آمارهای فروش نفت ایران را اعلام می کردند که این کار می توانست موجب بهم ریختگی وضعیت اقتصادی کشور شود.
به گفته دغاغله آمارهای نفتی ایران عملاً ناموس مسئولان صنعت نفت است و نباید به راحتی در رسانه ها اعلام شود براین اساس سیاستی که مسئولان نفتی این روزها اتخاذ کرده اند سیاستی صحیح است که باید در دوران قبل از تحریم نیز رعایت می شد.