به گزارش مشرق،، شاید شما هم از کسانی باشید که در صفحات بازیگران سینما و تلویزیون، با تبلیغات صفحات مزون‌ها یا طراحان مد و لباس روبه‌رو شده باشید و شباهت یا تفاوت طرح‌هایی که استفاده می‌کنند با پوشاک تهیه‌شده تولیدی‌ها و موجود در بازار توجه‌تان را جلب کرده باشد. درادامه گزارش قبلی، به‌دنبال برخی از این مزون‌ها رفتیم تا هم از رابطه آن‌ها با سلبریتی‌ها بپرسیم و هم از کم‌وکیف ارتباطشان با تولیدی‌های انبوه پوشاک مطلع شویم. دراین‌میان، مسائل دیگری هم درباره مشکلات طراحی لباس در ایران و محدودیت‌های پوشش مطرح شد که از اختلاف نگاه جالبی در بین طراحان حکایت می‌کند.

بیشتر بخوانید:

تبلیغات مجازی به سقط جنین رسید +عکس

مشارکت بازیگران در تبلیغات

از میان طراحان لباس و مزوندارانی که با آن‌ها تماس گرفتیم، برخی‌شان به تشریح شکل ارتباطشان با بازیگران مایل نبودند. بااین‌حال، یکی از این طراحان که از ما خواست نامش را ذکر نکنیم، گفت: «معمولا پولی دریافت نمی‌شود و دو طرف باهم کنار می‌آیند». او اضافه می‌کند: «تبلیغات طرح‌های خودش در میان این بازیگران هم به این شکل بوده که اکثراً به‌طور چهره‌به‌چهره از بازیگری به بازیگر دیگر معرفی شده و نوعی ارتباط دوستانه، محرک اصلی تبلیغات بوده است». بااین‌حال، خانم رجبعلی‌نژاد یکی دیگر از طراحانی که تصویر چند نفر از بازیگران را در صفحه اینستاگرام مزونش قرار داده، درباره چگونگی ارتباط میان طراحان لباس و بازیگران می‌گوید: «درباره بازیگرانی که با آن‌ها کار کرده‌ام، این‌طور بوده که خودشان طرح‌ها را روی صفحه دیده و پسندیده‌اند؛ مثلاً خانم سوگل طهماسبی به‌غیر از کارهای قبلی، اخیراً هم کار طراحی لباس عروسی پوشیده‌اش را به مزون من سپرده؛ چون معتقد بود به‌دلیل اینکه بازیگر است، شاید در مرکز توجه باشد و می‌خواست طراحی لباسش پوشیده باشد». او درباره مدل همکاری اضافه می‌کند: «شکل همکاری کلاً به این صورت است که من از هزینه کار صرف‌نظر می‌کنم و در ازای آن، بازیگر هم تبلیغات مزون را برعهده می‌گیرد و مثلاً عکس خودش را با آن لباس در صفحه‌اش می‌گذارد. البته، برخی هم متفاوت هستند؛ مثلاً خانم رعنا آزادی‌ور خیلی از من خرید کرده؛ اما تمام هزینه را پرداخت کرده و تبلیغاتی هم برای من نکرده است». درباره انواع مختلف ارتباط طراحان و مزون‌ها با بازیگران از او می‌پرسیم و پاسخ می‌دهد: «تا جایی‌که می‌دانم، اکثر بازیگران چیزی پرداخت نمی‌کنند و در تماس با مزون‌ها پیشنهاد می‌دهند که درصورت همکاری، آن‌ها هم برایشان تبلیغات کنند».

اوضاع عجیب مدلینگ

همین موضوع بهانه‌ای می‌شود تا از آن‌ها درباره تبلیغات مد و لباس در اینستاگرام و کسب‌وکار جدید مدل‌ها جویا شویم. یکی دیگر از این مزونداران درباره شیوه تبلیغات و مدلینگ در اینستاگرامش می‌گوید: «در پیج خودِ من، اکثر تصاویر این‌طور عکاسی شده‌اند که صورتشان پیدا نباشد. اتفاقاً مشتریان هم کامنت‌های بامزه‌ای می‌گذارند و مثلاً می‌پرسند مگر صورت زشتی داری که آن را نمایش نمی‌دهی یا مثلاً چه مشکلی هست که فقط از پشت‌سر عکس می‌اندازی؟ بااین‌حال، اهمیتی نمی‌دهیم؛ چون بالاخره در جامعه‌ای اسلامی زندگی می‌کنیم و محدودیت‌هایی را پذیرفته‌ایم و مجبوریم تابع باشیم». خانم سهیلا زهدی این مسأله را از زاویه انتقادی طرح می‌کند و می‌افزاید: «این انتقادم بدین‌دلیل است که خودِ من خیلی دچار این تضاد می‌شوم که چطور مثلاً در خیابان روی بیلبوردی بزرگ، عکس دو بازیگر را درحالی‌که کالایی تبلیغ می‌کنند، بدون مشکل بالا می‌برد؛ اما در صفحه اینستاگرام مزون، تبلیغات لباس آن هم با پوشش کامل مشکل دارد؟» او درادامه راهکار خودش را این‌طور ارائه می‌دهد: «به‌نظر من، اگر پوشش کامل باشد و مسأله‌ای در چهره و کلیت مدل نباشد، نباید مانعی بگذاریم. به‌هرحال، به‌عنوان طراح دوست دارم حتی شلواری که طراحی می‌کنم، به‌نوعی نشان بدهم یا اصطلاحاً دیسپلی کنم. روی تن مانکن بی‌جان که اصلاً جزئیات و قوت کار نشان داده نمی‌شود و بالاخره ترجیح می‌دهیم با مدل زنده کار کنیم. به‌هرحال، این مسائل در بحث مد و فشن در کشور ما مطرح است و باید چاره‌ای برای آن اندیشید». او یادآور می‌شود که طبق قواعد، طراحان به نمایش چهره مدل‌ها مجاز نیستند. باوجوداین، جست‌وجویی کوتاه در صفحه بسیاری از طراحانی که عبارات «زیرنظر کارگروه مد و لباس کشور» یا «تابع موازین جمهوری اسلامی» را هم درج کرده‌اند، به شما نشان خواهد داد تعداد درخورتوجهی از آن‌ها، به این قاعده نیز پایبند نیستند.

شوخی با عبارت «تابع موازین»

موضوع مدلینگ داستان دامنه‌داری است که در فقدان جهت‌دهی فرهنگی و نظارت قانونی و حقوقی، هنوز ابعاد آن در کشور مشخص نیست. این موضوع را از طراحی جویا می‌شویم که مدل‌هایش بدون صورت، اما با پوشش غیرعرفی و غیرشرعی در تبلیغات ظاهر شده‌اند. از این طراح که خواست نامش فاش نشود، پرسیدیم چرا با وجود درج عبارت «تابع موازین جمهوری اسلامی» حدود پوشش را در طراحی‌هایش لحاظ نمی‌کند. او پاسخ می‌دهد: «این‌هایی که می‌بینید، به‌عنوان لباس منزل دوخته و استفاده می‌شود». بااین‌حال، مسأله آن است که در صفحه او، این لباس‌ها با نام «مانتو» فروخته می‌شوند. او اضافه می‌کند: «ما به‌عنوان پیشنهاد این‌ها را می‌زنیم». ازآنجاکه این پاسخ به‌وضوح نوعی توجیه به‌نظر می‌آید، از او درباره اینکه آیا از جایی بر کار آن‌ها نظارت می‌شود یا خیر، می‌پرسیم و اینکه چطور لباسی که حتی روی تن مدل به‌گونه‌ای است که بدن شخص پیداست، اجازه تبلیغات پیدا می‌کند. این طراح در پاسخ می‌گوید به‌همین‌دلیل فروش حضوری نگذاشته‌اند تا پرو نداشته باشند و مشتری خودش از صفحه اینستاگرام، طرح دلخواهش را سفارش می‌دهد. البته، سوالات ما درباره مدل‌ها و مسأله مدلینگ بی‌جواب می‌ماند؛ اما دست‌کم این موضوع روشن می‌شود که چقدر میان طراحان لباس اختلاف‌نظر وجود دارد و نگاه آن‌ها چقدر بر کالاهای موجود در بازار تأثیر می‌گذارد.

آیا نظارتی بر طرح‌ها هست؟

خانم زهدی وجود نظارت سازمان‌هایی چون کارگروه مد و لباس کشور را تا آنجا که به خودش مربوط است، رد و تصریح می‌کند: «معتقدم قبل از اینکه جایی مثل کارگروه مد و لباس نظارتی وجود داشته باشد یا کسی بخواهد به طراح چیزی بگوید، خودِ من به عنوان طراح باید مدنظر داشته باشم که در جامعه‌ای با چه مختصاتی زندگی می‌کنم و در طراحی‌هایم این مختصات را لحاظ کنم». او تأکید می‌کند: «کسب این شناخت وظیفه طراح است و نباید این‌طور باشد که کسی به من بگوید جلو مانتوها باید قزن داشته باشد. تمامی کارهای خودِ من قزن دارد و وقتی در جامعه اسلامی ما، مانتو به‌عنوان پوشش اصلی زنان پذیرفته شده، نباید دوباره در آن دستکاری کنم که جهتش تغییر کند. بنابراین، متانت پوشش در چنین جامعه‌ای باید در طراحی در نظر گرفته شود. شخصاً مشکلی با این موضوع ندارم و سعی می‌کنم در نظرش بگیرم».

خانم رجبعلی‌نژاد نیز به عامل مهم سفارش و جهت بازار اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «من یکی‌دو ماه است که تصمیم گرفته‌ام طرح‌های پوشیده و شیک برای خانم‌های محجبه طراحی کنم و این کار را هم شروع کرده‌ام؛ چون بسیاری از مشتریان ما خانم‌های محجبه‌ای هستند که تمایل دارند کار شیک و پوشیده استفاده کنند. بااین‌حال، می‌گویند غالب این نوع کارها، شبیه لباس‌های عربی و ترکی است و اعتراض می‌کنند که کالای متناسب با سلیقه‌شان در بازار وجود ندارد». این مسأله از اهمیت ارتباط میان تولید و تقاضا پرده برمی‌دارد. رجبعلی‌نژاد به تأثیر میان فضای مدلینگ و طراحی‌های لباس‌ها را اشاره و یادآوری می‌کند: «من از وقتی تصمیم گرفتم طرح‌هایم را تغییر بدهم که برای عکاسی از طرح‌هایم روی تن مدل‌ها مراجعه می‌کردم. آن‌قدر حدود باز و رفتار خارج از عرفی میان عکاس و مدل وجود داشت که شخصاً اذیت می‌شدم و مدام از خودم می‌پرسیدم چرا کسی باید به‌بهانه کار من به گناه بیفتد و باعثش من باشم؟ از آن به‌بعد بود که تصمیم گرفتم زمینه کاری‌ام را تغییر بدهم. به‌همین‌دلیل، طراحی لباس عروس خانم طهماسبی را برعهده گرفتم تا به‌نوعی تبلیغی برای لباس عروس پوشیده کرده باشم». او همچنین توضیح می‌دهد از جایی نظارت خاصی بر کارش وجود نداشته و اصولاً ارتباط سازمان‌یافته‌ای میان طراحان و مسوولان وجود ندارد. بااین‌حال، طراح گمنام مصاحبه ما، استفاده‌نکردن از پارچه‌های نازک و بدن‌نما را ازجمله محدودیت‌های طراحی خود می‌داند و می‌گوید: «ما در انتخاب جنس پارچه‌ها حتی برای انتخاب پارچه‌هایی با تراکم کم و بدن‌نما محدودیت و در طراحی مدل‌ها ازنظر پوشیدگی مثلاً در قد آستین‌ها هم مشکل داریم».

کارگروه مد و لباس دقیقاً چه می‌کند؟

از همین‌جا موضوع کارگروه مد و لباس کشور و میزان و نحوه ارتباط آن با طراحان، مزونداران و تولیدی‌ها برایمان جالب می‌شود. طراحی که از ذکر نامش معذوریم، اظهار می‌کند: «چندباری این نهادها مرا دعوت کرده‌اند؛ اما هیچ‌وقت پیش نیامده بتوانم در جلساتشان شرکت کنم و البته، نظر و مورد خاصی هم اعلام نشده و از جایی با کسی در ارتباط نبوده‌ام». خانم رجبعلی‌نژاد هم می‌گوید آن‌ها چندباری تماس گرفته‌اند؛ اما ارتباطی برقرار نشده است. خانم زهدی هم معتقد است: «کاری که سازمان مد و لباس انجام می‌دهد، بیشتر نوعی سازماندهی ساختاری است و روی جنبه‌های محتوایی طراحی‌ها، نظر و نظارت خاصی ندارد». او اضافه می‌کند: «خود من چندین‌بار در نشست‌ها شرکت کرده‌ام؛ ولی درباره میزان و محدودیت طرح‌هایم با من صحبتی نشده است. شاید این به‌دلیل بی‌اشکال‌بودن طرح‌هایم باشد؛ اما به‌نظرم کلاً در این حوزه وارد نمی‌شوند. من طرح‌هایم را هم که برای ارزیابی می‌فرستم، هیچ‌وقت ایراد نداشته‌اند».
ارتباط میان طرح‌های مزون‌ها و تولیدی‌ها موضوع دیگری است که اخیراً در بازار جلب توجه می‌کند. این طراحان برای این پرسش پاسخ‌هایی دارند که چطور همه طرح‌های موجود در بازار به‌طورناگهانی به یک شکل و شمایل درمی‌آیند و مثلاً تمام مانتوها جلوباز می‌شوند. آنان معتقدند تولیدی‌ها کارهای مزون‌ها را کپی می‌کنند و راز هم‌جهت‌شدن هم همین است. این موضوع اگرچه به وجود معضل کپی‌کاری اشاره می‌کند، اهمیت نظارت بر کار طراحان و تأثیر آنان بر بازار مصرف را نیز می‌رساند.

تولیدکننده و مصرف‌کننده قربانی کپی‌کاری

مسأله کپی‌کاری یکی از جدی‌ترین معضلات حوزه طراحی پوشاک است که از یک سو، موجب زحمت طراحان شده و از سوی دیگر، ارتباط میان تولیدی‌ها و طراحان را برهم زده و علاوه‌براین، بر فقدان تنوع در بازار مصرف هم تأثیر گذاشته است. خانم زهدی اظهار می‌کند در کارش با مشکل خاصی روبه‌رو نبوده است؛ جز اینکه مسأله کپی‌رایت مشکلات زیادی برای طراحان ایجاد کرده است. او می‌گوید: «خیلی‌ها خودشان را طراح می‌دانند؛ اما بازهم همین کپی‌کاری را انجام می‌دهند. البته، بخشی از این افراد طراح هم نیستند و صرفاً مزون دارند. آن‌ها صفحات طراحان را دنبال می‌کنند و کارهای موفقی که می‌بینند در چند سال متوالی کسی تبلیغ می‌کند و فروخته می‌شود، با تغییرات کوچکی در رنگ یا جزئیات، روانه بازار یا گاهی هم عیناً کپی می‌کنند تا از فروش‌شان مطمئن باشند». او ثبت طرح‌ها را راهکار سایر کشورها برای حل این مشکل معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد: «با وجود اینکه سازمان مد و لباس طرح‌ها را ثبت شیما می‌کند، این کار تبعات حقوقی لازم را ندارد و وقتی طراح ببیند که هم او و هم کسی که از کارش کپی کرده‌اند باهم به‌طورمساوی عضو یک سازمان هستند، دیگر رغبتی به این ثبت از خود نشان نمی‌دهد؛ چرا که اثرش را واقعی نمی‌داند». او بر این باور است که این طرح‌ها در کشور ما بدون پختگی لازم اجرا می‌شوند.

منت بر سر تولید ملی

خانم رجبعلی‌نژاد هم درباره وضعیت نابسامان تبلیغات و همراهی با تولیدکنندگان مثال جالبی می‌زند: «هجده سال است که به این حرفه اشتغال دارم؛ اما متأسفانه در تبلیغات کمترین همکاری را با طراحان نمی‌کنند؛ مثلاً از صداوسیما با من تماس می‌گیرند کلی از طرح‌هایم تعریف می‌کنند و بعد می‌گویند می‌خواهیم از شما به‌عنوان کارآفرین دعوت کنیم. بعد می‌گویند در شبکه یک برنامه‌ای یک تا سه‌دقیقه‌ای به شما اختصاص می‌دهیم. بعد قیمت حضور در این برنامه را چهارمیلیون تومان اعلام می‌کنند. تازه این قیمت هم مربوط به سال گذشته است. بعد هم ادعا می‌کنند چون بحث تولید ملی را رهبری مطرح کرده‌اند، در حال همکاری با ما هستند. من هم تشکر می‌کنم؛ اما این حمایت از تولید ملی و تبلیغاتش را واقعاً نخواستیم. همین که اجازه بدهند کارمان را بکنیم، کافی است. بعضی دیگر هم هستند که قیمت‌های بیشتری می‌دهند و با چربزبانی تلاش می‌کنند موافقت ما را جلب کنند؛ اما همیشه به این‌ها می‌گویم قیمت‌های مزون ما معمول و در حد عرف است و از آن دست مزون‌هایی نیستیم که کارشان را به‌طورخاص و با قیمت‌های نجومی می‌فروشند؛ بنابراین، این گونه تبلیغات هم
به کار ما نمی‌آید».

منبع: صبح نو