به گزارش مشرق، با خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه سال گذشته، نوک پیکان تحلیلگران اقتصادی متوجه بازار نفت شد که باید با محدودیت عرضه نفت ایران دست و پنجه نرم می‌کرد. در همان برهه بود که شیوخ حاشیه خلیج فارس به سرکردگی عربستان سعودی با هدف حمایت از اربابان آمریکایی خود به میدان آمده و مدعی شدند که برای جبران نفت ایران در بازار نگرانی وجود ندارد. شیوخی که دست در پوست گردوی جنگ یمن داشتند و اخبار رسیده از اوضاع اقتصادی، خلاف ادعای آنان را تأیید می‌کرد.
بیشتر بخوانید
ستاره خلیج فارس قربانی طرح«سیراف»
طبق تحلیل بلومبرگ، روسیه، کویت و عربستان سعودی از جمله کشورهایی بودند که در صورت کاهش عرضه نفت ایران به بازار می‌توانستند آن را جبران کنند. کارشناسان درباره ادعای افزایش تولید ٢ میلیون بشکه‌ای نفت توسط عربستان، تردید جدی داشتند زیرا این کشور طی سال‌های گذشته همواره از ظرفیت بالای خود برای تولید نفت سخن گفته است ولی در عمل هیچ گاه موفق نبوده تولید خود را حتی به سطح ۱۱ میلیون بشکه در روز برساند.
ابزارهای سیاسی هم تأثیر نکردند
این در حالی است که برخی رسانه‌های غربی به ویژه آژانس بین المللی انرژی تلاش کردند با آمار سازی سیاسی بازار را آرام نشان داده و این طور القا کنند که در نبود نفت ایران، سعودی‌ها می‌توانند کمبودها را جبران کنند. با وجود اینکه عربستان سعودی می‌گوید می‌تواند روزانه ۱۲ میلیون بشکه نفت تولید کند اما بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به ناکامی این کشور در افزایش تولید نفت، در دوران تحریم‌های سال ۹۰ به بعد ایران و همچنین کاهش شدید تولید نفت در لیبی، ونزوئلا و … چنین هدفی دور از دسترس است.
از سویی دیگر طبق گفته متخصصان بازار نفت، سعودی‌ها برای افزایش تولید نفت خود به میزان حتی یک میلیون بشکه دچار یک مشکل اساسی هستند؛ نخست اینکه در ماه‌های گرم سال مصرف نفت در عربستان به دلیل افزایش استفاده از دستگاه‌های خنک کننده، روند صعودی به خود می‌گیرد.
این در شرایطی است که مصرف انرژی در عربستان طی چند سال اخیر به طور میانگین ۷.۵ درصد در سال افزایش یافته است. بر اساس گزارش اندیشکده بروکینگز، این شرایط باعث شده تا زنگ خطر برای عربستان به صدا درآید و این کشور به اصلاح نظام قیمت گذاری انرژی در کشورش بپردازد.
دست و پای بسته عربستان در طرح‌های پالایشی
محدودیت دیگری که عربستان برای افزایش صادرات نفت خام خود با آن روبرو است، این است که حاکمان شبه جزیره طی سال‌های گذشته سرمایه گذاری بزرگی روی صنایع پالایشی خود و صادرات فرآورده‌های نفتی انجام داده‌اند که از سود بیشتری برخوردار است؛ و دور از ذهن است که عربستان با کاهش ظرفیت پالایشی خود در کشورهای خارجی، بخواهد با شرکای خود وارد یک چالش بزرگ شود زیرا این کشور در اغلب پالایشگاه‌هایی که حضور دارد، به عنوان شریک به فعالیت مشغول است.
به این ترتیب باید گفت در شرایطی که عمر مخازن نفت عربستان نیمه عمر مفید خود را گذرانده و با افت تولید مواجه می‌شود، در وهله نخست نیازمند سرمایه گذاری کلان است. از طرفی اجرای سیاست‌های بالادستی خود در حوزه توسعه صنایع پالایشی را نیز در دست اقدام دارد که محدودیت این کشور در عرضه نفت به بازار را بیشتر می‌کند.
بر اساس آمار رسمی، عربستان قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ میلادی ظرفیت پالایشگاهی خود را به ۲ برابر افزایش داده و به بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز برساند که این رقم معادل حدود تولید کنونی نفت این کشور است. در همین راستا پالایشگاه ٤٠۰ هزار بشکه‌ای جدیدی در منطقه جازان درمرحله نهایی قرار داشته و به زودی به بهره برداری می‌رسد. این راهبرد ریاض برخلاف خواسته ترامپ برای افزایش صادرات نفت است زیرا این کشور نه ظرفیت مازادی فعلاً برای افزایش تولید دارد و نه می‌تواند به صورت پایدار، کمبود نفت ایران، ونزوئلا و لیبی را در بازار پوشش دهد.
تولیدکنندگان بزرگ نفتی دارای ۶۰ روز ذخیره نفتی صنعتی، ۳۰ روز ذخیره نفتی استراتژیک هستند که کاهش هر یک روز ازاین ۹۰ روز می‌تواند قیمت‌ها را تکان دهد. با توجه به حساسیت عربستان به ذخایر مازاد خود در نقش سوپاپ اطمینان بازار نفت، می‌توان گفت استفاده از ذخایر نفتی خود به منظور عرضه آن به بازار بعید به نظر می‌رسد.
پای حرف مشتریان
رویترز به تازگی اعلام کرد کره جنوبی به‌دنبال لغو معافیت‌ها از تحریم‌های آمریکا در ژوئن برای دومین ماه هیچ نفتی از ایران وارد نکرد. واردات نفت کره از ایران در نیمه اول سال جاری ۳۶.۹ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است. این در حالی است که کره جنوبی پنجمین واردکننده بزرگ نفت خام و یکی از مشتریان اصلی ایران است که از ماه می، پس از لغو معافیت‌ها واردات نفت از ایران را متوقف کرد.
از سویی دیگر صادرات نفت ایران در ۶ ماه اول سال تقریباً ۳.۹ میلیون تن معادل ۱۵۶۱۵۵ بشکه در روز بود که نسبت به ۶.۱۳ میلیون تن همین دوره در سال گذشته ۳۶.۹ درصد کمتر شده بود.
به‌طور کلی، واردات نفت کره جنوبی در ژوئن ۲۰۱۹ میلادی (خرداد و تیر ۹۸) ۲.۶ درصد کاهش یافت و به ۱۱.۴۹ میلیون تن یا حدود ۲.۸ میلیون بشکه در روز رسید که نشان می‌دهد این کشور نتوانسته است جایگزین مؤثری برای نفت ایران پیدا کند.
چین، عاجز از تأمین جایگزین نفت ایران
به دنبال آغاز به کار دو پالایشگاه بزرگ جدید، مصرف نفت خام چین در ماه ژوئن ۷.۷ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد کرده و به رکورد جدیدی رسیده است. طبق اعلام اداره ملی آمار چین، مصرف نفت خام پالایشگاه‌ها در ماه گذشته سال ۲۰۱۹ میلادی به ۵۳.۷ میلیون تن، یا حدود ۱۳.۰۷ میلیون بشکه در روز رسید و رکورد جدیدی به ثبت رساند. رکورد قبلی مربوط به ماه آوریل (فوروردین- اردیبهشت ۹۸) ۱۲.۶۸ میلیون بشکه در روز بود.
این نرخ بالای پالایش نفت به علت آغاز به کار ۲ پالایشگاه بزرگ جدید صورت گرفته است؛ کارخانه پتروشیمی خصوصی هنگلی که در اواخر ماه می ظرفیت خود را به حداکثر رسانده و روزانه ۴۰۰ هزار بشکه را پالایش می‌کند و شرکت پتروشیمی ژه‌جیانگ که با ظرفیتی مشابه در ساحل شرقی فعالیت خود را آغاز کرده است.
رویترز اعلام کرد واردات هند در ماه ژوئن ۹ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافت و به ۴۰.۲۹ میلیارد دلار رسید که پایین‌ترین حد طی ۴ ماه اخیر بود و نشان می‌دهد مصرف در سومین اقتصاد بزرگ آسیا کاهش یافته است.
واردات نفت هند از ایران کاهش یافت / جایگزینی نبود
واردات نفت هند در ژوئن امسال یعنی یک ماه پس از لغو معافیت‌ها از تحریم نفتی ایران ۱۳.۳۳ درصد کاهش داشت و به ۱۱.۰۳ میلیارد دلار رسید، افت قابل توجه واردات نفت هند نشان می‌دهد این کشور نتوانسته است جایگزینی برای نفت ایران پیدا کند.