سرویس جهان مشرق- آمریکا همواره تلاش کرده است با تحریم‌های خود بازوی مالی و اقتصادی ایران را هرچه بیشتر تضعیف کند و در این راستا به تحریم‌های پولی و مالی و اخیراً سیاست به صفر رساندن فروش نفت ایران روی آورده است؛ اما حرکتی که بسیار آهسته‌تر و بسیار خطرناک‌تر از اقدامات آمریکا در راستای تضعیف درآمدهای ارزی ایران اتفاق می‌افتد تحرکات عربستان سعودی در این زمینه است. با ذکر یک مقدمه ابتدا به این نکته می‌پردازیم که چرا اقدامات عربستان بسی خطرناک‌تر از اقدامات آمریکا است، اگرچه آمریکا در تلاش بوده با ارعاب نظام بانکی جهانی آن‌ها را در همکاری با ایران مردد کند و از طرف دیگر تحریم‌های یک‌جانبه‌ای بر خریداران نفتی ایران اعمال کند اما در مورد اول یعنی فروش نفت ایران دو گزینه را پیش روی دارد: گزینه اول استفاده از این فرصت جهت کاهش اتکا به درآمدهای نفتی است که به‌نوعی توفیق اجباری برای اقتصاد ایران تلقی می‌شود و اقداماتی گسترده‌ای پس از تحریم‌های نفتی آمریکا در این راستا اتفاق افتاده است اما گزینه دوم که پس از مرحله اول اتفاق می‌افتد همان فروش حداقلی نفت به‌صورت دور زدن تحریم هااست که این دو گزینه به‌صورت مکمل موجب عدم شکست اقتصادی ایران می‌گردد.
باوجود تمام اقدامات آمریکا اما ایران پیوندهای مستحکم اقتصادی با بسیاری از کشورهای منطقه و جهان دارد و در این تبادلات با استفاده از راهکارهای جایگزین راه‌های تحریم شده، درآمد ارزی مناسبی از راه تجارت با سایر کشورها به‌ویژه کشورهای همسایه دارد. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که عربستان را به ایفای نقش میله دوم انبر فشار بر ایران ترغیب کرده است؛ «کاهش روزافزون صادرات ایران به کشورهای هدف» : اقداماتی درنهایت سکوت و خطر که تجارت خارجی ایران را نشانه رفته است و مهلک بودن آن نیز نشئت‌گرفته از همین ویژگی این راهبرد است چراکه بی‌سروصدا بودن این اقدامات موجب می‌شود که حساسیت خاصی متوجه این مسئله نشود و با نگاهی به اولویت‌های دستگاه دیپلماسی و مباحثی که نقل جلسات پرسش و پاسخ دولتی است به کارآمدی این ویژگی پی می‌بریم.
در این باره بیشتر بخوانید؛
هدیه برقی
به گزارش بغداد الیوم عادل عبدالمهدی از پیشنهاد عربستان و کویت در راستای تأمین رایگان برق عراق پرده برداشت. وقتی این خبر را در کنار آمار صادرات برق ایران به عراق قرار می‌دهیم که به‌طور میانگین روزانه ۲ میلیون دلار برآورد شده است راز این سخاوت برملا می‌شود و تلاش‌های روزافزون عربستان برای ضربه زدن به درآمدهای تجاری ایران را مشهود می‌سازد.
گسترش المراعی و آتش‌سوزی عمدی کاله
عراق به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی ایران که در آخرین آمار حدود ۹ میلیارد دلار از صادرات سالانه ایران به این کشور است، اولین طعمه این راهبرد سعودی-آمریکایی قرارگرفته است. بنا بر اظهارات «یحیی آل اسحاق» رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، حضور شرکت المراعی عربستان که در حوزه لبنیات فعالیت دارد در بازار عراق عرصه را بر شرکت‌های ایرانی تنگ کرده است و این نیز به دلیل حمایت‌های مالی و سیاسی عربستان از این شرکت است، چراکه با ارائه این حمایت‌ها قدرت رقابت برای شرکت‌های ایرانی بسیار سخت می‌شود. اما چرا عربستان باید به شرکتی با حد و اندازه‌های المراعی که به‌عنوان یکی از شرکت‌های بزرگ خاورمیانه است برای حضور در عراق بسته‌های حمایتی ارائه کند در حالی که در خود عربستان کمپین تحریم محصولات المراعی جریان داشته است؟
«ترکی الشهلوب» نویسنده عربستانی با اشاره به کمپین نخریدن محصولات المراعی در عربستان دلیل آن را افزایش قیمت های این تولید کننده بیان داشته است و یادآور شده قیمت محصولات المراعی در عربستان بسیار بیشتر از قیمت محصولات این شرکت در کشور های دیگر است؛ یعنی عربستان هزینه راهبرد خاصی را از طریق ارزان فروشی محصولات این شرکت در سایر کشور ها می پردازد.
این معما وقتی روشن می گردد و پازل کامل می‌شود که واقعه آتش‌سوزی در کارخانه کاله کربلا را بررسی کنیم: برند کاله که طبق آمارهای ارائه‌شده ۲۵ درصد بازار لبنیات و گوشت‌های آماده عراق را در دست دارد به‌عنوان یکی از شرکت‌های موفق ایرانی در عرصه صادرات به عراق شناخته می‌شود و حدود ۲۲۰ میلیون دلار صادرات به این کشور دارد. طبق بررسی‌های اولیه آتش‌سوزی شرکت کاله عمدی بودن این آتش‌سوزی محرز شده است و به‌زعم فعالین حوزه عربستان، یکی از بزرگ‌ترین متهمان این اقدام است و این اقدام را می‌توان در راستای حذف رقبای المراعی و به‌تبع آن کوتاه کردن دست ایران از این بازار بزرگ توجیه نمود.
دو مورد فوق فقط نمونه‌هایی از تلاش‌های عربستان در جهت کمرنگ کردن نقش ایران دریکی از مهم‌ترین بازارهای صادراتی خود است که باید با در نظر گرفتن شرایط خاص حوزه بین‌الملل و همچنین رویکرد استراتژیک جمهوری اسلامی ایران که همان اقتصاد درون‌زا و برون‌نگر است، مقابله با تهدیدهایی این‌چنینی حتی مهم‌تر از یافتن راه چاره برای فروش نفت در دستور کار قرار گیرد؛ چراکه ما خواسته یا ناخواسته و در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی باید ریشه‌های وابستگی به نفت را قطع کنیم و به همان اندازه بلکه بیشتر در راستای گسترش تجارت خارجی گام برداریم.
یکی از راهکارهای مهم که هم در راستای گسترش تجارت خارجی و همچنین دربرگیرنده اهداف تدافعی در برابر توطئه‌های کشورهایی مانند عربستان است تنوع بازارها و اقلام صادراتی است زیرا با این اقدام و گسترش بازارهای صادراتی ایران، هزینه مقابله با ایران در زمین‌های مختلف با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی خاص هر حوزه بسیار افزایش خواهد یافت و از طرف دیگر موجب هم‌راستایی باسیاست کلان برون‌نگری خواهد شد.