به گزارش مشرق، «نفتکش گریس ۱ می‌تواند این منطقه را ترک کند»، این جمله‌ای بود که دیروز جمعه از سوی رئیس حکومت منطقه جبل‌الطارق اعلام و بلافاصله به تیتر نخست رسانه‌های مطرح منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شد. سیزدهم تیرماه بود که مقامات منطقه جبل‌الطارق که تحت سلطه انگلیس قرار دارد، در اقدامی‌که از سوی مقامات کشورمان راهزنی دریایی خوانده شد، نفتکش گریس ۱ را که حامل محموله نفتی ایران بود، به بهانه نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه در نزدیکی آب‌های این منطقه توقیف کردند.
بیشتر بخوانید:
رویترز: حرکت نفتکش گریس-۱ آغاز شد
نفتکش گریس ۱ با پرچم ایران حرکت خواهد کرد
چندی بعد جمهوری اسلامی ایران نیز اقدام به تغییر مسیر چهار کشتی انگلیسی کرد که دو مورد از آن به توقیف منجر شد. از دو نفتکش توقیف‌شده نیز یک مورد پس از توجیهات اولیه آزاد و در نهایت کشتی «استنا ایمپرو» در توقیف ایران قرار گرفت. عملیات توقیف این نفتکش انگلیسی با یک بالگرد و تنها دو قایق تندروی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی صورت گرفته بود.
در پی توقیف نفتکش انگلیس در آب‌های جمهوری اسلامی ایران، درخواست‌های مکرری از سوی انگلیس برای آزادی این نفتکش مطرح شد. در تمامی این درخواست‌ها آزادی نفتکش ایرانی منوط به آزادی نفتکش انگلیس شده بود و در آخرین موارد، حکومت انگلیس اعلام کرده بود که حاضر است تنها به فاصله چند ساعت از آزادی کشتی خود، نفتکش ایران را رفع توقیف کند. درخواست‌هایی که با مقاومت نظام همراه بود و تنها راه آزادی نفتکش انگلیسی را آزادی بدون قید و شرط کشتی ایران عنوان کرده بود.
این روند مقاومت و پاسخ حداکثری جمهوری اسلامی در نهایت دیروز نتیجه داد و حکومت جبل‌الطارق که زیر نظر انگلیس است، اعلام کرد که کشتی ایرانی می‌تواند منطقه راترک کند. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که تمامی‌گمانه‌زنی‌ها مبنی بر لغو روادید و تغییر مسیر کشتی از سوریه به جای دیگر نیز از سوی جمهوری اسلامی پذیرفته نشده است.
البته طبق اعلام جمهوری اسلامی و همچنین اطلاعات ناوبری دریایی، مقصد این نفتکش از ابتدا سوریه نبوده است. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان به صراحت اعلام کرد که ایران هیچ تعهدی درباره مقصدهای آینده این کشتی به سوریه یا جاهای دیگر نداشته و نخواهد داشت. او تصریح کرده که در حوزه انرژی و نفت از سوریه حمایت خواهیم کرد و این موضوع به هیچ کشور ثالثی ارتباط ندارد.
واشنگتن، عصبانی از ناکامی در توقیف گریس۱
نکته قابل تأمل اینکه قاضی دادگاه عالی جبل‌الطارق در حالی حکم پایان توقیف نفتکش گریس۱ را صادر کرد که بر اساس گزارش‌های رسانه‌های جبل‌الطارق، وزارت دادگستری آمریکا نامه‌ای به مقامات قضایی جبل‌الطارق ارسال کرده و از آنها خواسته بود توقیف نفتکش گریس۱ را تمدید کنند.
اما دادگاه عالی جبل‌الطارق با بی‌اعتنایی به فشارها و درخواست رسمی‌آمریکا برای تمدید توقیف نفتکش گریس۱، حکم آزادی آن را صادر کرد. مقامات واشنگتن نیز، در نهایت عجز و ناچاری، عصبانیت خود از شکست سیاست‌های خصمانه این کشور علیه ایران و همچنین دریافت سیلی‌های پیاپی از مقاومت جمهوری اسلامی را در یک بیانیه خلاصه کردند.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای نفتکش گریس۱ را به دلیل انتقال نفت ایران به همکاری با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی متهم کرده و گفته که خدمه آن ممکن است با جریمه‌هایی مانند منع ورود به آمریکا یا عدم صدور روادید روبه‌رو شوند. در این بیانیه تصریح شده بود: «کارکنان کشتی‌هایی که با انتقال نفت از ایران به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران کمک می‌کنند ممکن است ذیل قوانینِ ممنوعیت ورود به آمریکا به دلیل ارتباط باتروریسم مجاز به دریافت روادید آمریکا یا ورود به این کشور نباشند.»
انگلیس؛ بازنده ماجرای توقیف نفتکش‌ها
نکته قابل تأمل دیگر اینکه انگلیس نیز در بازی خودخواسته «توقیف نفتکش‌ها»، از سوی جمهوری اسلامی ایران تحقیر شد. چنانکه در دنیا به طعنه و تمسخر گفتند امپراتور سابق اقیانوس‌ها، اکنون به بریتانیای صغیر تبدیل شده است.
انگلیسی‌ها در حالی که طبق توافق بین‌المللی برجام، متعهد به مقابله با تحریم‌های نفتی ایران بودند، نفتکش حامل نفت ایران را توقیف کردند اما دیروز که مجبور شدند پس از تحمل خفت و حقارت، آن را آزاد کنند، سعی کردند لباس حقوقی به ماجرا بپوشانند و مسئولیت کار را به گردن دولت محلی جبل‌الطارق که مستعمره اشغالی خود آنهاست، بیندازند!
این در حالی است که اساسا طرف حساب ایران، مقامات محلی جبل‌الطارق نبودند که ادعا کنند «ایران به‌صورت مکتوب اطمینان داد مقصد کشتی، یک مجموعه تحت تحریم‌های اتحادیه اروپا [سوریه] نیست». تحریم‌های اروپا، فقط می‌تواند برای اعضای اتحادیه اروپا معتبر باشد و اعتبار دیگری ندارد. ایران اگر قرار بود به رویکرد خباثت آلود اروپا درباره سوریه کمترین اعتنایی داشته باشد، سرنوشت جنگ سوریه به نحو دیگری رقم می‌خورد.کشتی‌های انگلیسی اکنون قریب یک ماه است با هول و هراس از تنگه هرمز عبور می‌کنند، بلکه مالکان خیلی از آنها تا مدت‌ها ترجیح دادند از این تنگه عبور نکنند چرا که دیدند ناوگان جنگی انگلیس چه قدر در مقابل قدرتنمایی نیروی دریایی سپاه پاسداران ناتوان است.
در این مدت، هزینه بیمه کشتی‌های انگلیسی عازم خلیج فارس چند برابر شد و بسیاری از شرکت‌های انگلیسی مجبور شدند برای امنیت، پرچم کشورهای دیگر را جای پرچم انگلیس، روی کشتی‌ها و نفتکش‌های خود نصب کنند. انگلیس نمی‌توانست انتهای این مسیر ادامه‌دار و و پرخسارت را باز بگذارد و مجبور شد از خبط بزرگ خود عقب‌نشینی کند.
بی‌تردید، ایران پس از این هم به هر کشور و به هر میزان که اراده کند، نفت خواهد فروخت و انگلیس دیگر غلط مشابهی را تکرار نخواهد نکرد؛ چرا که بسیاری از منافع راهبردی‌اش در تنگه هرمز و حیثیت لگدمالش، همچنان زیر پنجه اقتدار جمهوری اسلامی ایران است. انگلیس باخت، به شکلی تحقیرآمیز هم باخت.
بازتاب آزادی نفتکش ایرانی در رسانه‌های خارجی
آزادی ابرنفتکش گریس ۱ در رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز بازتاب گسترده‌ای داشت. روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی با اشاره به آزادی نفتکش حامل نفت ایران از توقیف در جبل‌الطارق، نوشت که در بحبوحه قدرتنمایی ایران و آمریکا بر سر نفتکش‌ها، آسیب‌پذیری انگلیس بیش از پیش نمایان شد.
گاردین با بیان اینکه انگلیس بازنده اصلی قدرتنمایی ایران و آمریکا است، نوشت: «ایران برای تلافی یک نفتکش انگلیسی را در خلیج فارس آن‌هم جلوی چشمان نیروی دریایی سلطنتی توقیف کرد. این حرکت، علی‌رغم ادعاهای بریتانیا درباره اقدام مستقل جبل‌الطارق در توقیف گریس ۱ باعث شد کشتی‌های تجاری بریتانیایی در منطقه آسیب‌پذیر به‌نظر برسند».
از سوی دیگر روزنامه نیویورک تایمز هم در گزارش خود اقدام دولت جبل‌الطارق را عقب‌نشینی انگلیس از تشدید تنش میان ایران و غرب تحلیل کرد.
فرانس ۲۴ نیز در گزارشی آزادی نفتکش گریس۱ را پیروزی برای ایران دانست. سی‌بی‌اس هم در گزارش خود تصریح کرد دولت جبل‌الطارق پیش از آنکه آمریکا بتواند نفتکش ایرانی را تصاحب کند آن را آزاد کرد.
بی‌بی‌سی هم نوشت: این احتمال وجود دارد که آزادی نفتکش گریس ۱ گره‌ای از میان تنش‌های ایران و انگلیس بگشاید.
«ساوت چاینا» روزنامه انگلیسی زبان هنگ‌کنگی نوشت از دیدگاه بسیاری آزادسازی این نفتکش یک شکست دیگر برای دولت آمریکا محسوب می‌شود که حتی تا آخرین دقایق برای آزادی این نفتکش ایرانی مانع ایجاد می‌کرد. این نشریه تأکید کرد که آمریکا می‌خواست مانع آزادی این نفتکش شود تلاش کرده بود آن را به تحریم‌ها مرتبط سازد در صورتی که اروپا ضرورتی برای اجرای تحریم‌های یکجانبه آمریکا نمی‌بیند.
روزنامه ال پاییس اسپانیا هم روز جمعه در گزارش خود با عنوان «جبل‌الطارق به کشتی ایرانی اجازه حرکت داد»، نوشت: دادگاه دیوان عالی جبل‌الطارق بر خلاف درخواست آمریکا مبنی بر اینکه کشتی حامل نفت ایران در آب‌هایش همچنان توقیف بماند، به گریس۱ اجازه خروج داد.
خبرگزاری افه اسپانیا نیز در گزارشی با تیتر «ایران از تلاش دزدی دریایی آمریکا برای جلوگیری از آزادی نفتکش اعتراض کرد»، نوشت: گریس ۱ که از روز ۴ ژوئیه (۱۳ تیر) در جبل‌الطارق توقیف بود، به رغم استدلال‌های ارائه‌شده وزارت دادگستری آمریکا، روز پنجشنبه آزاد شد.
پیروزی بزرگ برای ایران و شکستی دیگر برای آمریکا
عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در سرمقاله خود در روزنامه رای الیوم به موضوع آزادی نفتکش ایرانی در جبل‌الطارق پرداخت و نوشت: توقیف نفتکش ایرانی با تحریک دولت ترامپ و به دلایل تحریک‌آمیز و غیرقانع‌کننده، اشتباه بزرگ دولت انگلیس بود که این اشتباه خود را در ارزیابی نادرست از واکنش ایران نشان داد، زیرا لندن فکر می‌کرد که مسئولان ایرانی با التماس خواهند آمد و طلب عذر و بخشش خواهند کرد.
وی نوشت: مسئولان انگلیس دوبار اشتباه کردند. یک‌بار وقتی که به دستورات آمریکا تن دادند و نفتکش را توقیف کردند و بار دوم وقتی که این اشتباه را اصلاح نکردند و تهدیدهای ایران را به اندازه کافی جدی نگرفتند. اما فکر می‌کنم که آنها بعدا با رد درخواست بولتون به سرعت درصدد اصلاح اشتباه خود برآمدند و یک نوع استقلال را در قبال دولت سردرگم و کودن آمریکا نشان دادند. دولتی که به عروسکی در دستان لابی‌های اسرائیل تبدیل شده است.
عطوان در ادامه تأکید کرد: نفتکش‌های ایران از امروز به بعد در تنگه‌های بین‌المللی از جمله تنگه جبل‌الطارق با آزادی کامل تردد خواهند کرد، زیرا هیچ کشوری از جمله آمریکا جرات توقیف آن را نخواهد داشت. چشم در برابر چشم، این تنها زبانی است که دولت ترامپ و هم‌پیمانانش می‌فهمند.
تحلیلگر مشهور عرب‌زبان با بیان اینکه این پیروزی ایران، پیامی برای اسرائیل و هم‌پیمانان جدید سازشکار عربش است تصریح کرد: این یک پیروزی برای محور مقاومت و سرآغاز بامداد جدیدی برای امت اسلامی و نقطه پایانی بر دوران شکست‌ها در برابر آمریکا و اسرائیل و پایان سلطه‌طلبی آنها است و آینده عظیم‌تر است و زمان این را نشان خواهد داد.
همچنین دکتر نسیب حطیط کارشناس مسائل منطقه نیز در گفت‌وگو با شبکه العالم تصریح کرد: این پیروزی بر دزدی دریایی بریتانیا را به مردم و حکومت ایران تبریک می‌گویم کسی که می‌تواند نفتکش را از جبل‌الطارق برگرداند به راحتی می‌تواند امنیت خلیج فارس را هم تأمین کند.
تلاش برای مصادره دستاورد مقاومت به نام دیپلماسی
در این میان اما اظهارات برخی از دولتمردان ما در واکنش به آزادی نفتکش گریس ۱ نیز عجیب و قابل تأمل بود. محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در اظهاراتی آزادی نفتکش ایران را پیروزی دیپلماسی در عرصه بین‌المللی دانست!
واعظی با بیان اینکه کل نظام با حمایت از دیپلمات‌ها باعث آزادی نفتکش و رقم خوردن یک پیروزی برای کشور شد گفت: آزادی گریس۱ نتیجه حمایت کل کشور از مقاومت دیپلمات‌ها بود!
این شگرد برخی مقامات دولتی در مصادره دستاوردهای مقاومت البته در میان آنها سابقه‌دار است. عباس عراقچی نیز پیش از این در برنامه جهان‌آرا مدعی شده بود که پیروزی‌های ایران در کشورهای منطقه حاصل دیپلماسی وزارت خارجه و مرتبط با برجام است!
چرا نفتکش ایرانی آزاد شد؟
در زمان نگارش این گزارش، اکثر رسانه‌های داخلی و خارجی خبر آغاز حرکت نفتکش ایرانی گریس ۱ به سمت آب‌های بین‌المللی را به‌طور گسترده پوشش داده‌اند. آزادی نفتکش ایرانی یعنی زبان دیپلماسی در دنیا، زبان اقتدار و قاطعیت است نه قدرت‌فروشی و التماس پس از آن. ۲ نفتکش حامل نفت ایران را اقدام متقابل سپاه پاسداران، از چنگ دزدان دریایی بریتانیای صغیر درآورد. و الّا اگر به مذاکره صرف بود، در این پانزده ماهه اخیر باید آبی از مذاکره خالی گرم می‌شد و اروپایی‌ها به اجرای تعهدات برجامی باز می‌گشتند که برنگشتند. چون احساس می‌کنند تیم مذاکره‌کننده ایرانی، قاطعیت و اقتدار از خود نشان نمی‌دهد و همچنان کوتاه می‌آید.
اکنون به وضوح، با دو مدل دیپلماسی روبه‌رو هستیم: مدل عقیم برجامی که قبل از هر چیز، پرستیژ و اعتبار دولت ما را در نگاه غربی‌ها و حتی جهان غیرغرب پایین آورده، به نحوی که تهدید او را چندان جدی نگیرند؛ و مدل راهگشا و کارآمدی که جمهوری اسلامی ایران را به بازدارندگی قدرتمندانه در برابر دشمنان رسانده است؛ به نحوی که ترامپ پس از سرنگونی پهپاد پیشرفته خود، می‌ترسد، واکنش نظامی نشان دهد.
دولت و وزارت خارجه باید خود را به تراز استانداردهای اقتدار و اعتبار نظام جمهوری اسلامی ایران ارتقا دهند تا بتوانند از حقوق ملت در جنگل نظام بین‌الملل صیانت کنند. دیپلماسی التماسی هرگز مدلی موفق از انواع دیپلماسی در دنیا محسوب نمی‌شد و با برجام، کاملاً از اعتبار افتاد.