به گزارش مشرق، نهمین دور گفت‌وگوهای «زلمی خلیلزاد» فرستاده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان با طالبان روز گذشته پنجشنبه (۳۱ مرداد) در دوحه آغاز شد.
به‌گفته یکی از سخنگویان طالبان در این دور از مذاکرات دوحه، اسکات میلر، فرمانده کل نیروهای تروریست آمریکایی و ناتو در افغانستان نیز حضور دارند.
بیشتر بخوانید:
طالبان: موضوع افغانستان به «کشمیر» ارتباطی ندارد
به‌گفته بسیاری از مقامات طالبان و آمریکا، این مذاکرات با وجود تمامی اختلاف نظرهای موجود، روند پیشرفتی را در پیش گرفته و به‌نظر می‌رسد دولت ترامپ در اندیشه کسب توافقی با طالبان به هر شکل ممکن تا پیش از آغاز انتخابات ۲۰۲۰ است.
در سال ۱۳۹۰ زمانی که «حامد کرزی» رئیس جمهور وقت افغانستان از مذاکره مستقیم آمریکا و طالبان پرده برداشت، با واکنش‌های بسیاری روبرو شد. در همین حال یک مجله آلمانی (اشپیگل) نیز از مذاکره آمریکا و طالبان پرده برداشت و حتی مدعی شد که چندین دور این مذاکرات برگزار شده که آخرین دور این مذاکره در آلمان صورت گرفته است.
این روزنامه از قول مقامات غربی نوشت که اولین دیدار رودرروی مقامات آمریکایی و طالبان در ماه نوامبر سال ۲۰۱۰ در آلمان انجام یافته است، کشورهای آلمان و قطر آن را میانجیگری می‌کردند.
دور دوم نشست‌ها در ماه فوریه در دوحه و دور سوم نیز در آلمان برگزار شد. در همه این نشست‌ها اعضای ثابتی شرکت کردند.
آغاز گفت‌وگوی آمریکا با طالبان، هرچند با ادعای تحقق صلح و پایان دادن به خشونت توجیه شد، اما نمی‌توان کتمان کرد که واکنش‌های خشم آلود و ناراحت کننده‌ای را نیز بوجود آورد.
قبل از همه حکومت وقت افغانستان نسبت به این عملکرد آمریکایی‌ها خشمگین بوده و راجع به اهداف آن شک و تردید داشت. چنانچه این نارضایتی را به روشنی می‌توان از گفته‌های رئیس جمهور وقت و سایر اعضای حکومت دریافت.
نارضایتی و یا خشمگین بودن حکومت از طرح گفت‌وگوی آمریکا و طالبان بصورت مستقیم از چند جهت ناشی می‌شود که قبل از همه موضوع گفت‌وگوی مستقیم آمریکا و طالبان، بدون اینکه مقامات حکومتی در جریان باشند نوعی عبور از آنها و بی‌توجهی نسبت به حکومت بوده است.
با انتخاب «زلمی خلیلزاد» به عنوان نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا برای صلح افغانستان در ماه سپتامبر ۲۰۱۸ (شهریور ۱۳۹۷)، مذاکرات آمریکا با طالبان به صورت رسمی آغاز شد.
تاکنون ۸ دور از مذاکرات رسمی میان ایالات متحده و طالبان در دوحه و ابوظبی برگزار شده و طرفین به پیشرفت در مذاکرات و چارچوب کلی صلح تأکید کردند.
این در حالی است که، دولت افغانستان همواره به عدم حضور نمایندگانش در این گفت‌وگوها اعتراض کرده است.
زلمی خلیلزاد کیست؟
زلمی خلیلزاد در سال ۱۹۵۱ از پدری پشتون و مادری تاجیک در شهر مزار شریف افغانستان به دنیا آمد. پدر وی مشاور دربار ظاهرشاه پادشاه سابق افغانستان بود و به همین دلیل تحصیلات خود را تا دوره دبیرستان در مدرسه مخصوص فرزندان نخبگان افغانستان در کابل (محل سکونت خانواده‌اش) ادامه داد. این امر سبب شد تا در کنار زبان پدری خود به زبان‌های دری، اردو و فارسی مسلط شود.
در آغاز دهه ۷۰ خلیلزاد هنگامیکه وارد دانشگاه بیروت شد به داشتن گرایش‌های چپ و دفاع از فلسطین معروف بود اما در میانه این دهه، پس از مهاجرت به آمریکا و ورود به دانشگاه شیکاگو – برای کسب مدرک دکتری – تحولی شگرف پیدا کرد.
برژینسکی که بعدها مشاور امنیت ملی در دولت ریگان شد، نقش بسزایی در تاثیر گذاری بر خلیلزاد و جذب او به سوی اندیشه‌های راستگرای تندرو که ویژگی خاص دوره ریاست جمهوری ریگان بود، داشت.
خلیلزاد مهمترین مقام آمریکایی در جنگ این کشور علیه طالبان و القاعده تبدیل و سکاندار استراتژی‌های نظامی و سیاسی آمریکا در افغانستان را به عهده گرفت.
بعد از سقوط طالبان، پس از آنکه ظاهر شاه پادشاه پیر افغانستان در کنفرانس گروه‌های افغان در «بن» به دلیل کهولت سن از پذیرش قدرت امتناع کرد، ایالات متحده به خلیلزاد اختیار تام داد که به عنوان نمایند ویژه بوش، شخصی را برای ریاست دولت انتقالی پیشنهاد دهد که این امر در نهایت به انتصاب حامد کرزی همکار سابق زلمی در شرکت نفتی یونوکال، به عنوان رئیس جمهور مردم افغانستان منجر شد.
خلیل زاد در سپتامبر ۲۰۰۳ به عنوان سفیر آمریکا در عراق منصوب شد و بدین ترتیب حکومت میان او و همکار سابقش در یونوکال تقسیم شد.
گفته می‌شود خلیلزاد افغان ۵۵ ساله، نقش مهمی در سیاست خارجی جورج بوش رییس‌جمهوری آمریکا در کمک به ساختار تشکیل دولت افغانستان ایفا کرده است و به همین دلیل بود که پس از کسب این موفقیت سنای آمریکا در ۲۸ خرداد ۸۴ به انتخاب زلمی خلیل زاد به عنوان سفیر واشنگتن درعراق رای اعتماد داد.
در ۵ سپتامبر ۲۰۱۸، «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا که در سفر یک روزه برای دیدار با عمران در اسلام‌آباد به‌سر می‌برد، اعلام کرد که «زلمی خلیلزاد»، سفیر پیشین آمریکا در افغانستان به عنوان مشاور در امور روند صلح افغانستان تعیین شده است.
آغاز گفت‌وگوهای رسمی آمریکا و طالبان
اولین نشست میان نمایندگان آمریکا و طالبان روز جمعه (۲۰ مهر ۱۳۹۷) مصادف با ۱۲ اکتبر سال ۲۰۱۸ میلادی در دوحه پایتخت قطر برگزار شد.
نشست اول؛ اذعان طالبان به گفت‌وگو با مقامات آمریکایی
این دیدار روز جمعه (۲۰ میزان) در دوحه انجام شد و در آن، شیرمحمد عباس ستانکزی، رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر، مولوی عبدالسلام حنفی، معاون این دفتر و شماری از اعضای دفتر طالبان در قطر، حضور داشتند.
طالبان درباره این دیدار اعلام کردند که در این دیدار، دو طرف توافق کردند که برای تأمین صلح در افغانستان، گفت‌وگوهای شان را ادامه بدهند.
این دومین دیدار نماینده‌گان طالبان با مقام‌های ارشد امریکایی بود که پس از دستور کاخ سفید در تابستان سال جاری میلادی، برای آغاز گفت‌وگوهای مستقیم صلح، صورت گرفت و نخستینی باری بود که طالبان دیدار خود با مقامات آمریکایی درباره صلح را تایید کرد.
خروج نیروهای خارجی از افغانستان، حذف نام این گروه از لیست سیاه گروه های تروریستی سازمان ملل و آمریکا، ارائه تضمین توسط سازمان ملل و سازمان همکاری اسلامی جهت عملی شدن توافقات صلح، آزادی زندانیان طالبان از زندان از خواسته‌های طالبان در این دور از گفت‌وگوها بود. آمریکا نیز بر ضرورت تأمین اهدافی مانند برگزاری مذاکره میان طالبان و دولت کابل و نیز برقراری آتش بس در افغانستان تأکید نمود.
برگزاری نشست دوم در دوحه بدون هیچ دستارودی!
تقریبا یک ماه بعد یعنی (۲۵ آبان ۱۳۹۷) برابر با ۱۶ نوامبر سال ۲۰۱۸ نشست دوم در همین شهر یعنی دوحه برگزار گردید. این دور از گفت‌وگوها نیز بدون دستیابی به نتایج خاصی پایان پذیرفت.
نشست ابوظبی؛ خروج از لیست سیاه آمریکا، درخواست طالبان
به فاصله کمتر از یک ماه بعد یعنی ۲۶ آذر ۱۳۹۷ مصادف با ۱۷ دسامبر ۲۰۱۸ دور سوم مذاکرات طالبان و آمریکا در ابوظبی برگزار شد. در این دور از مذاکرات صلح که نمایندگانی از کشورهای پاکستان، عربستان و امارات نیز در آن شرکت داشتند، طالبان از آمریکا خواست تا نام رهبران این گروه را از لیست سیاه خود خارج کند.
نشست ابوظبی در حالی برگزار شد که طالبان خواستار تهیه جدول زمانبندی خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان شدند. آزادی زندانیان طالبان و به‌رسمیت شناختن دفتر طالبان در قطر از دیگر شروط طالبان در این دور از مذاکرات به شمار می‌آید.
به درازا کشیده شدن دور چهارم نشست دوحه
چهارمین دور گفت‌وگوهای نمایندگان آمریکا و طالبان ۲۹ دی ماه سال ۱۳۹۷ یعنی (۱۹ ژانویه سال ۲۰۱۹) در دوحه قطر برگزار شد.
در این دور از مذاکرات که ۳ روز به طول انجامید، ۸ تن از نمایندگان طالبان به رهبری «شیرمحمد عباس استانکزی» با هیاتی ۱۱ نفره از مقامات آمریکایی گفت‌وگو کردند.
طالبان در پایان این نشست اعلام کرد که موضوع اصلی مذاکره «پایان دادن به اشغال افغانستان» و اینکه کابل برای هیچ کشوری تهدید نباشد، بوده است.
دور پنجم؛ حضور «ملا برادر» در مذاکرات
گفت‌وگوهای آمریکا و طالبان در حالی وارد دور پنجم خود شد که طالبان از یک رهبر این گروه در جریان گفت‌وگوها رونمایی کرد.
دور پنجم مذاکرات نمایندگان آمریکا و طالبان در ۲۵ فوریه ۲۰۱۹ یعنی ۶ اسفندماه ۱۳۹۷ آغاز شد. در این دور نیز مانند ادورا گذشته خروج نیروهای خارجی از افغانستان مهمترین موضوع بحث بود.
«شیرمحمدعباس استانکزی»، سرپرستی نمایندگان مذاکره کننده طالبان را در این دور از مذاکرات صلح برعهده داشت. در کنار «استانکزی»، «ملاعبدالغنی برادر» نیز بر کار هیأت مذاکره کننده نظارت می‌کرد.
«ملابرادر» در حلقه اصلی تصمیم‌گیری طالبان قرار داشته و جایگاهش یک رده پایین‌تر از رهبر طالبان می‌باشد. این در حالی بود که «ملابرادر» در گذشته تحت تعقیب آمریکا بود و حتی به عنوان هدف شکار هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی محسوب می شد، اما با نظر مساعد آمریکا در پنجمین دور گفتگوهای صلح حضور پیدا کرد و با «خلیل زاد» ناهار کاری صرف کرد.
تضمین طالبان در خصوص اینکه از خاک افغانستان حمله یا تهدیدی علیه منافع آمریکا و متحدانش صورت نمی پذیرد، آتش بس میان دولت و طالبان، مذاکره میان دولت و طالبان که همواره مورد مخالفت این گروه واقع شده است نیز از مواردی بود که در دور پنجم مذاکرات آمریکا و طالبان مطرح شد.
نشست ششم؛ افزایش اختلافات میان طالبان و آمریکا
نشست ششم میان طالبان و آمریکا که در ۱ می ۲۰۱۹ یعنی (۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۸) در دوحه برگزار شد، در میانه راه به‌دلیل یکی از مسائل کلیدی یعنی زمان خروج نیروهای خارجی از افغانستان متوقف شد.
به گفته سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه، دو طرف تلاش کردند که تفاوت دیدگاه‌ها را محدود کرده و به یک توافقی درباره جدول زمانی خروج نیروهای خارجی در افغانستان دست یابند.
زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان نیز تایید کرد که خروج نیروهای آمریکایی تنها مسئله در مذاکرات است.
طالبان همانند ادوار گذشته حضور نیروهای خارجی در افغانستان را مانع از برقراری صلح در این کشور دانستند و اعلام کردند تا خروج کامل آنها بر سر میز مذاکره با دولت افغانستان نخواهند نشست.
دور هفتم؛ بالا گرفتن تنش‌ها میان طالبان و آمریکا
نشست هفتم مذاکرات میان طالبان و آمریکا در ۱۵ تیر سال جاری در دوحه برگزار شد. در این دور مقامات آمریکایی اعلام کردند که در حال تهیه سند پیش‌نویس زمانبندی خروج نظامیان آمریکا از افغانستان و همچنین تضمین طالبان برای عدم تبدیل شدن این کشور به مکانی برای تروریسم هستند.
این دور از گفت‌وگوها، تحت تاثیر اظهارات ترامپ مبنی بر حضور اطلاعاتی آمریکا در افغانستان پس از خروج نیروهای این کشور قرار گرفت. به‌طوری که این موضع گیری جدید ترامپ و عدم تمایل وی برای خروج تمام نظامیان توافق با طالبان را با خطر مواجه کرد.
این مذاکرات در حالی از سوی طرفین برگزار شد که تنش‌ها درباره خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان میان طالبان و آمریکا بالا گرفته و اظهارات ضدونقیض دو طرف در این باره ادامه دارد.
این در حالی است که خلیلزاد نیز اعلام کرده که در مذاکرات میان آمریکا و طالبان پیشرفت صورت گرفته و در حال حاضر مذاکره بر سر جزئیات ادامه دارد.
چندی پیش نیز «ملا هبت‌الله آخندزاده»، رهبر طالبان در پیامی به مناسبت عید قربان خطاب به آمریکایی‌ها گفت: اکنون طالبان روند صلح را با جدیت به پیش می‌برند و آمریکا نیز باید این روند را «صادقانه» به پیش ببرند، تا گام‌های مؤثری در راستای حل معضل افغانستان برداشته شود و فاجعه ۱۸ساله پایان یابد.
رهبر طالبان در ادامه افزایش بمباران و «اظهارات ضد و نقیض» مقامات نظامی و سیاسی آمریکا را موجب «نگرانی و شک» دربارۀ این روند صلح و اراده در این باره دانست.
دور هشتم؛ اظهارات ضدونقیض آمریکا و طالبان درباره مذاکرات صلح
هشتمین دور مذاکرات طالبان و آمریکا نیز ۱۲ مرداد سال جاری در دوحه آغاز شد. این دور از مذاکرات که در ادامه ۷ دور گفت‌وگوهای گذشته بود، آمریکا از حل کامل اختلافات با طالبان خبر داد.
زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان در حساب توئتیری خود در این باره نوشت که چنین برمی‌آید که طالبان در این دور مذاکرات به یک توافق نهایی برسند.
اما اما ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان گفت که تنها بعد از توافق با آمریکا، مذاکرات «بین‌الافغانی» آغاز خواهد شد و با کابل به عنوان حکومت مذاکره نمی‌کنند.
با نگاهی به فراز و نشیب‌های موجود در ۸ دور مذاکرات میان طالبان و آمریکا می‌توان این گونه نتیجه گرفت که چنانچه آمریکا در این مذاکرات مواضع طالبان را لحاظ نکند و طالبان نیز آتش بس مدنظر آمریکایی‌ها را برقرار ننماید، شاهد شکست جریان مذاکرات کنونی صلح آمریکا و طالبان خواهیم بود.
در این صورت، احتمال گسترش فعالیت داعش با همکاری آمریکا در برابر طالبان، افزایش عملیات‌های نظامی طالبان، همکاری طالبان با کشورهای منطقه در برابر آمریکا افزایش خواهد یافت.