به گزارش مشرق، بهروز کمالوندی معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی امروز (شنبه) ۱۶ شهریور ماه در نشستی خبری در محل این سازمان به تشریح جزییات گام سوم کاهش تعهدات برجامی پرداخت.
حسن روحانی رئیس جمهور چهارشنبه شب ۱۳ شهریور و یک روز پیش از پایان فرصت ۶۰ روزه دوم ایران به طرفهای باقیمانده در برجام و بعد از نشست مشترک سران سه قوه اعلام کرد که گام سوم از روز جمعه (۱۵ شهریور) برداشته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
شکست غرب در تحمیل «برجام۲»
روحانی با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه کاهش تعهدات در گام سوم ، اظهار داشت: در گام سوم سازمان انرژی اتمی موظف است در زمینه تحقیق و توسعه هر آنچه نیاز فنی کشور است، بلافاصله شروع کند و تمام تعهداتی که در زمینه تحقیق و توسعه در برجام مدنظر بوده را کنار بگذارد و شاهد گسترش در حوزه تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژهای جدید و هر آنچه که برای غنی‌سازی نیاز داریم را سازمان انرژی انجام دهد و شاهد سرعت عمل در این زمینه باشیم.
جمهوری اسلامی ایران براساس بیانیه 18 اردیبهشت شورای عالی امنیت ملی در توقف برخی تعهدات برجامی، اقداماتی را در قالب گام‌های اول و دوم صورت داد. در گام اول ایران از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد عبور کرد و در پایان این گام و زمان ورود به گام دوم (۱۶ تیر ماه) نیز عنوان شد که ایران از این به بعد سقف غنی سازی ۳.۶۷ درصد را رعایت نمی‌کند و یک روز بعد هم بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی خبر داد که سقف اورانیوم غنی شده ایران به ۴.۵ درصد رسیده است.
*فعلا بنا نداریم تغییری در نظارت‌های آژانس داشته باشیم
کمالوندی در ابتدای نشست خبری خود به ارائه تصویری کلی از وضعیت سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران پرداخت و دهه ۸۰ را دهه رسیدن به مقیاس‌های صنعتی در سازمان انرژی اتمی از جمله در تاسیسات نطنز، آب سنگین اراک و ... خواند.
وی با اشاره به اینکه دشمنان انقلاب اسلامی تلاش‌هایی را برای ایجاد مشکل در مسیر صنعت هسته‌ای ایران صورت دادند، تصریح کرد که اوج فعالیت‌های این صنعت غنی‌سازی اورانیوم ۴ و ۲۰ درصد بود. از آغاز دهه 90 در کلیه حوزه‌های صنعتی به خصوص چرخه سوخت، نیروگاه‌های جدید، تکنولوژهای برتر مثل کوانتوم و برنامه غنی سازی با هدف رسیدن به ظرفیت یک میلیون سو در دستورکار قرار گرفت.
کمالوندی ادامه داد: در مذاکرات برجام سازمان انرژی اتمی تلاش زیادی کرد که زمانبندی‌ها برای رسیدن به سطح غنی سازی مورد نیاز نیروگاه‌های کشور مدنظر قرار گیرد که قرار است تعداد این نیروگاه افزایش یابد، کما اینکه ما فعلا یک نیروگاه هزار مگاواتی داریم و دو نیروگاه در حال ساخت است و غنی سازی باید پاسخگوی این نیازهای کشور باشد. تکنولوژی بومی، اقتصادی و با تکیه بر دانش روز سرلوحه کار قرار گرفت، به خصوص با منویات مقام معظم رهبری و نگاه بلند ایشان به این صنعت و حمایت‌هایی که همواره داشتند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: بعد از برجام عملا با بدعهدی‌هایی مواجه شدیم. طرف مقابل تعهداتش را انجام نداد و با مشکلاتی روبرو شدیم، به خصوص بعد از خروج آمریکا از برجام که بعد از آن نظام تصمیم گرفت در پی عدم تعادل بین تعهدات طرف مقابل و حقوق ما توازنی را ایجاد کند.
وی درباره کاهش تعهدات برجامی براساس متن برجام عنوان کرد: اگر متن برجام شامل پنج ضمیمه را نگاه کنیم. ضمیمه یک و دو تعهدات ما و طرف مقابل است. ضمیمه سه همکاری‌های بین‌المللی، ضمیمه چهارم سازوکارهای مربوط به کمیسیون مشترک و ضمیمه پنجم مربوط به زمابندی است و بنابراین اگر کاهش تعهداتی باشد باید متمرکز شویم بر ضمیمه یک. ضمیمه یک هم اگر خلاصه‌ای بخواهیم بگوییم حدود 20 صفحه از 122 صفحه متن برجام است که در 82 بند است و می‌توان آن را در هشت موضوع اصلی خلاصه کرد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: این هشت موضوع اصلی شامل راکتور اراک، تولیدات آب سنگین اراک، موضوع سوم بازفرآوری سوخت مصرف شده است که در اینجا هنوز سوخت مصرف شده برای اینکه برنامه‌های بازفرآوری داشته باشیم، مطرح نیست. موضوع چهارم موضوع غنی‌سازی در ظرفیت و سطح غنی سازی است که در گام اول از ۳۰۰ کیلوگرم و در گام دوم از خلوص ۳.۶۷ درصد عبور کردیم و درباره 130 تن آب سنگین که دیگر تعهدی را برای خودمان قائل نخواهیم بود که مازاد بر آن را به بازارهای بین‌المللی عرضه کنیم. موضوع پنجم تحقیق و توسعه است که شامل گام سوم است.
کمالوندی تصریح کرد: سه موضوع باقیمانده شامل فردو، میزان ذخایر (که ما میزان ذخایر را کنار گذاشتیم) و نظارتها و دسترسی‌های آژانس و شفاف سازی است که فعلا بنا نداریم به این حوزه دست بزنیم و تعهدات شفاف‌سازی کما فی‌السابق انجام می‌شود. ما چهار و نیم موضوع را انجام دادیم و نیم دیگر که ما عملا سطح غنی سازی را کنار گذاشتیم و ظرفیت آن به تعداد سانتریفیوژها مربوط می‌شود.
معاون صالحی خاطرنشان کرد: موضوعات باقیمانده، خیلی مختصر است و این نشان می‌دهد به لحاظ فنی در مذاکرات نحوه تعهدات به نحوی بوده که مشکلی ایجاد نکند و همانطور که آقای صالحی بارها گفت و برخی به ملاحظات سیاسی متاسفانه از آن غفلت می‌کنند این است که صنعت هسته‌ای ما حتی در قالب برجام به اهداف بلندمدت خودش به راحتی خواهد رسید. ما برنامه 15 ساله را در ابتدای برجام، یعنی چهار سال پیش، براساس فرمایشات مقام معظم رهبری که شرط کرده بودند که حتما باید در انتهای کار مشخص شود که غنی سازی کشور پاسخگو است و حداقل 190 هزار سو را ارائه دادیم با 272 هزار سو و قابل افزایش تا یک میلیون سو.
وی با بیان اینکه تغییرات در بحث تحقیق و توسعه رفتن به سمت یک میلیون سو را تسهیل می‌کند، توضیح داد: یعنی ما 272 هزار سو را به راحتی با همین برنامه برجام می‌توانیم محقق کنیم و البته می‌توانیم غنی‌سازی یک میلیون سو را محقق کنیم.
کمالوندی خاطرنشان کرد: تحقیق و توسعه بندهای ۳۲ تا ۴۳ را شامل می‌شود. البته یک بند 81 هم هست که روش غنی‌سازی غیر از روش‌های سانتریفیوژهای گازی است.
*چهار موضوع همین الان اتفاق افتاد و آژانس امروز مراجعه می‌کند و می‌بیند که ۴ اقدام انجام شده است
معاون سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه در این بندهای ۳۲ تا ۴۳ هشت موضوع داریم که چهار موضوع همین الان اتفاق افتاد و آژانس امروز مراجعه می‌کند و می‌بیند که ۴ اقدام انجام شده است، بیان کرد: چهار اقدام هم با فاصله زمانی که عنوان می‌کنم، انجام خواهد شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: در مسیر غنی‌سازی ما محدودیتی وجود نداشته است، چون برنامه‌ها برای بلندمدت دیده شده بود. ضمن اینکه با روش‌های جدید و نه براساس روش قدیم که مهندسی معکوس بود.تا الان هزاران سند برای هر کدام از سانتریفیوژها درست کردیم. در گذشته شاید به دلیل اینکه سرعت برایشان مهم بوده و مهندسی معکوس بوده وارد فرآیند مستندسازی نمی‌شدند.
*اقداماتی که انجام شد
وی ادامه داد: چهار اقدام امروز انجام شد، یکی در ارتباط با بند 39 ضمیمه یک و تولید محصول غنی سازی با ماشین‌های نسل جدید و عدم اختلاط پسمان و محصول این زنجیره‌ها که قرار بود پس از سال 10 از آغاز برجام انجام شود که این انجام شد. از این به بعد سانتریفیوژها همانطور که تحقیق و توسعه می‌کنند به انباشت ذخایر ما کمک می‌کنند. این اقدام از دیروز انجام و امروز به آژانس اعلام شد واز الان تولیدات تحقیقاتی ما به ذخایر کشور افزوده می‌شود.
کمالوندی در خصوص گازدهی سانتریفیوژ IR6s نیز افزود: IR6s در بند 32 ضمیمه یک قرار بوده در ابتدای سال ۱۱ برجام گازدهی شود که گازدهی آن را شروع کردیم.
وی ادامه داد: راه اندازی زنجیره 20 تایی ماشین IR4 که براساس بند 35 ضمیمه یک برجام بوده که ابتدای سال 11 قرار بود انجام شود و این هم الان انجام شده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: ماشین IR6 به صورت زنجیره ۲۰ ماشین که قرار بود از آبان ماه آغاز شود که از دیروز گازدهی کرده‌ایم و زنجیره ۳۰ تایی را در برنامه بعدی انجام می‌دهیم. این چهار اقدام عملا انجام شده است.
*اقداماتی که ظرف یک تا دو ماه آینده انجام می‌شود
به گفته کمالوندی، ۴ اقدام دیگر مانده که دو مورد آنها در یک ماه آینده انجام خواهد شد، یکی راه اندازی زنجیره میانی ماشین IR2m است که باید از سال ۱۱ انجام می‌شد و یکی راه‌اندازی و گازدهی زنجیره 10 تایی ماشین سانتریفیوژ سه بیلوز IR5 و گازدهی آن که ابتدای سال 11 باید انجام می‌شد و در یک ماه آینده صورت می‌گیرد.
وی اضافه کرد: در دو ماه آینده و قبل از پایان گام سوم سه کار مهم دیگر داریم که ارزش بسیار بالایی دارد، یکی راه اندازی و گازدهی زنجیره‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR4 و راه اندازی زنجیره‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR2m و همچنین گازدهی به زنجیره میانی سانتریفیوژ IR5s را تا دو ماه آینده خواهیم داشت. راه‌اندازی گازدهی زنجیره 30 ماشین IR6 قرار بوده سال هشت و نیم انجام شود که الان زنجیره ده‌تایی آن را داریم که گاز می‌دهیم زنجیره 20 تایی را از دیروز شروع کردیم و عملا 60 ماشین IR6 در حدود دو ماه آینده در حال کار و تحقیق و توسعه و افزایش ذخایر اورانیوم کشور خواهند بود.
*دعوت از مدیرکل موقت آژانس
کمالوندی درباره دعوت از «کرونل فروتا» مدیرکل موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که این سفر براساس برنامه گذشته بود و اگر آمانو زنده بود این سفر باید در همین زمان انجام می‌شد. وی فردا صبح وارد تهران می‌شود و تا ظهر ملاقات‌هایی با ظریف و صالحی دارد و بعدازظهر تهران را ترک می‌کند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین گفت که بتن‌ریزی نیروگاه دوم بوشهر نیز در دستورکار است.
*در تحقیق و توسعه محدودیتی نداشتیم و کشور مسیر حساب شده‌ای را طی کرده است
کمالوندی عنوان کرد: صنعت هسته‌ای به سرعت کار خود را ادامه می‌دهد، در تحقیق و توسعه محدودیتی نداشتیم و زمان‌هایی که دیده بودیم براساس نیازهای کشور پاسخگو بود و کشور مسیر حساب شده‌ای را طی کرده است و از این به بعد بنا نداریم کار غنی‌سازی را با عجله انجام دهیم. ماشین‌های سانتریفیوژ نیاز به تست‌های مختلف از جمله تست عمر و ... دارد که باید در زمان خود انجام شود.
*طرفهای اروپایی بدانند که زمان زیادی باقی نمانده است
وی با بیان اینکه دیگر به زمان‌هایی که اعلام کرده بودیم متعهد نیستیم، اظهار داشت: اگر طرف مقابل تعهداتش را اجرا کند ما به تعهداتمان برمی‌گردیم و هر چه جلوتر می‌رویم این شرایط سخت‌تر خواهد شد. طرفهای اروپایی باید بدانند که زمان زیادی باقی نمانده و اگر قرار است اقداماتی صورت گیرد باید زودتر انجام شود.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ضمن تاکید بر اینکه اگر بخواهیم غنی‌سازی ۲۰ درصدی انجام دهیم باید ذخایر ۴.۵ درصد را افزایش دهیم، تصریح کرد: توانایی افزایش ظرفیت و سطح غنی‌سازی نه فقط ۲۰ درصد بلکه به مراتب بیشتر از ۲۰ درصد در داخل کشور موجود است.
* خروج از NPT را هم دیده بودیم
کمالوندی در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه تا چه زمانی این گام ها ادامه خواهند یافت و آیا در گام ۴ برنامه‌ای برای توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و غنی سازی 20 درصدی وجود خواهد داشت، گفت: لیستی از گام‌های مختلف به شورای عالی امنیت ملی و ریاست جمهوری ارائه شده و خیلی گزینه‌ها در فهرست اول دیده شده بود؛ حتی خروج از NPT را دیده بودیم که بعد خودمان تجدیدنظر کردیم. بحثهای فنی دارد به انتها می‌رسد، فردو و نظارتها باقیمانده که نگاه سازمان این نیست که در حوزه نظارتها وارد شود، بخصوص در حوزه پادمان و مسائلی مثل پروتکل الحاقی، مادامی که کار خلافی انجام نمی‌دهیم دلیلی ندارد شفافیت نداشته باشیم و بهانه به دشمن بدهیم.
وی گفت: گام‌های بعدی گام‌هایی است که شاید کمتر از جنس فنی باشد. فعال کردن فردو باقی مانده است که می‌تواند یک گزینه باشد و البته در حوزه‌های دیگری که عمدتا نمی‌تواند فنی باشد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوال دیگری درباره غنی‌سازی ۲۰ درصدی بیان کرد: نیاز ما ۲۰ درصد نیست و ترجیح ما این است که یک پله جلو برویم و ذخایر بیشتر ۴.۵ درصد داشته باشیم.
*تا زمانی که تعهداتشان را انجام ندهند نباید انتظار داشته باشند که ایران تعهداتش را انجام دهد
وی همچنین درباره تفاوت وضعیت گام سوم با گام اول گفت: ما داریم به پایان اجرای تعهدات کشور در حوزه فنی وارد می‌شویم و این پیام واضحی است که تا زمانی که تعهداتشان را انجام ندهند نباید انتظار داشته باشند که ایران تعهداتش را انجام دهد.
*کار پیشران هسته‌آی به خوبی پیش می‌رود
معاون رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین گفت که کار پیشران هسته‌ای نیز به خوبی پیش می‌رود و کارهای تحقیقاتی آن در حال انجام است اما این اقدام زمان‌بر است.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه گازدهی به IR6 به معنای عملیاتی شدن آن است؟ گفت: الان زنجیره ۲۰ تایی را شروع و ۳۰ تایی را به زودی خواهیم داشت که اگر استفاده کنیم میزان «کرش» آن کمتر از ماشین‌های قبلی است ولی چون دانش آن دارد مستندسازی می‌شود اگر نیاز باشد و بگویند ذخایر را بالا ببریم ممکن است این ماشین را مستقر کنیم.
کمالوندی از روسیه و چین به خاطر مواضعی که داشتند قدردانی کرد و افزود: اروپایی‌ها در جلسات خصوصی اذعان دارند و دنبال راه‌حل هستند ولی یا توانایی ندارند یا اراده لازم را در برابر آمریکا ندارند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: هیچ تردیدی نداریم که به اهدافمان می‌رسیم، هم به لحاظ فنی و هم سیاسی. حرف ما منطق دارد.
* گازدهی زنجیره سه تایی IR8 به زودی
وی درباره سانتریفیوژ IR8 و اینکه آیا ایران به سانتریفیوژهای بالاتر فکر می‌کند،گفت: قبل از برجام آنها برای ورود به برجام وقتی متوجه شدند این سانتریفیوژ در حال تولد است می خواستند سقط شود، ولی تولد این ماشین به آژانس اطلاع داده شد. زنجیره سه تایی را باید گازدهی کنیم که به زودی انجام می‌شود.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره سوخت نیروگاه بوشهر گفت: ما فعلا سوخت مصرف شده نداریم ولی درباره بازفرآوری قرار بوده تا ۱۵ سال بازفرآوری نداشته باشیم ولی نیت می‌تواند عوض شود و اگر قرار باشد انجام شود انجام می‌دهیم.
کمالوندی درباره اینکه چرا در گام سوم قرار شد سراغ تحقیق و توسعه برویم، گفت: فعلا تغییری در ظرفیت ماشین ها در فردو و نطنز (۱۰۴۴ و ۵۰۶۰ ) نمی‌دهیم.