به گزارش مشرق، چگونگی تأمین هزینه‌های انتخاباتی و منابع مالی داوطلبان و نحوه هزینه‌کرد آن در قالب پرونده‌ای پیگیری می‌شود.
در نخستین گزارش از این پرونده با 8 نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این باره به گفتگو نشستیم تا ببینیم برای تبلیغات انتخاباتی چقدر هزینه کرده‌اند. در شماره دوم نیز به متوسط حقوق و دریافتی یک نماینده مجلس دهم پرداختیم تا مشخص شود یک نماینده در 4 سال دوره نمایندگی چه‌میزان دریافتی دارد که برخی از کاندیداها تا میلیاردها تومان برای کسب کرسی‌های پارلمان هزینه می‌کنند؟
بیشتر بخوانید:
گفت‌وگو با علی بهادری یکی از حقوقدانان برجسته کشورمان و استاد دانشگاه امام صادق(ع) در این باره شماره سوم این پرونده بود که در این مصاحبه از خلأهای قانونی در این زمینه صحبت شد. همچنین در این پرونده درباره تعلل مجلس در تصویب قوانینی برای شفاف شدن میزان هزینه‌ها و نحوه هزینه‌کرد آنها در انتخابات گزارشی تهیه کردیم.
در این گزارش نیز با 5 نماینده دیگر مجلس به گفت‌وگو نشستیم تا در مورد میزان هزینه‌های انتخاباتی خود و نحوه هزینه‌کرد آن صحبت کنند.
** کسی که با هزینه گزاف نماینده می‌شود، در مجلس خطا می‌کند
حجت‌الاسلام حسن نوروزی نماینده مردم رباط‌کریم در مجلس شورای اسلامی از جمله نمایندگانی است که در مورد هزینه‌های انتخاباتی خود می‌گوید: از آنجا که رباط‌کریم در سه‌ونیم سال گذشته بیش از یک میلیون جمعیت داشت و انتخابات در این حوزه انتخابیه به دور دوم کشیده شد، لذا بنده حدود 80 میلیون تومان برای تبلیغات انتخاباتی هزینه کردم که این هزینه‌ها شامل چاپ پوستر، حق‌الزحمه کسانی که پوسترها را می‌چسباندند، هزینه چای و یا شامی که در ستاد آن هم تنها برای 5 تا 10 نفر داده می‌شد و... شده است.
وی با بیان اینکه بعضی از کاندیداها برای ورود به مجلس هزینه‌های میلیاردی داشتند، تصریح می‌کند: هر کسی که دیدیم با هزینه گزاف وارد مجلس شد، در مجلس خطا کرد. اصولاً کسانی که هزینه‌های گزاف می‌کنند، رأی می‌خرند و دسته‌های تراول درمی‌آورند، برای نمایندگی مردم به مجلس نمی‌آیند بلکه این افراد خائن به مجلس، نظام و مملکت هستند و به‌نظرم شورای نگهبان باید این افراد را رد صلاحیت کند. حتی اگر کسی شب انتخابات خیانت کرد و شام ده یا بیست هزار نفری داد، پول و تراول پخش کرد و بداخلاقی و تهدید و سیاه‌نمایی کرد، همان‌جا باید رد صلاحیت شود.
این نماینده مجلس که سابقه نمایندگی در دوره هشتم مجلس را نیز دارد، این‌چنین ادامه می‌دهد: بنده رقبایی داشتم که هزینه‌های میلیاردی می‌کردند و خوشبختانه شورای نگهبان هنوز که هنوز است، هم به‌دلیل هزینه‌هایشان در انتخابات و هم به‌دلیل خطاهایی که بعدها در مجلس مرتکب شدند، آنها را ردصلاحیت می‌کند.
وی با ابراز اینکه نماینده‌ای که برای ورود به مجلس میلیاردی هزینه کرد، در یک روز 120 و چند میلیارد تومان برای چند نفر از اقوام خود وام گرفت، اظهار داشت: وقتی به برخی بانک‌ها می‌رفتم، خیلی از مدیران آنجا به بنده می‌گفتند که؛ ما از دست فلانی و فلانی (نمایندگانی که با هزینه بالا به مجلس آمده بودند) در عذاب بودیم. این افراد باندبازی، پارتی‌بازی و توصیه برای پیمانکاری برخی شرکت‌ها داشتند تا به افراد خاصی بدهند.
نوروزی با تأکید بر اینکه نماینده‌هایی که با پول‌های میلیاردی دیگران به مجلس می‌آیند، وامدار و نماینده حامیانشان در مجلس هستند، می‌گوید: خطاهای این افراد نابخشودنی است. این افراد شرف ملی ندارند و برای خیانت به مردم و کشور به مجلس می‌آیند لذا به‌روی این افراد نامی جز خائن و خیانت‌کار نمی‌توان گذاشت.
** برای دوره دهم 150میلیون تومان هزینه کردم!
هادی قوامی نماینده مردم اسفراین در دوره‌های هشتم، نهم و دهم مجلس شورای اسلامی است.
وی درباره هزینه‌های انتخاباتی کاندیداها می‌گوید: من به دیگران کاری ندارم ولی هزینه انتخاباتی بنده زیاد نبود. چون در شهر ما هزینه‌های انتخاباتی بالا نیست. البته ممکن است آنجا هم آرام آرام شبیه جاهای دیگر شود.
وی با بیان اینکه هزینه انتخابات در دوره‌های مختلف متفاوت است، خاطرنشان می‌کند: برای دوره دهم حدود 150 میلیون تومان هزینه کرده‌ام که این مبلغ را خودم داشتم و پرداخت کردم. از این مبلغ هم حدود 20 تا 30 میلیون هزینه چاپ پوستر شد و مابقی صرف اجاره ستاد، هزینه رفت‌وآمدها به مناطق مختلف، پذیرایی مختصر در حد کیک و ساندیس یا چای و شیرینی در جلسات و نشست‌های انتخاباتی، فیلمبرداری مراسم و تهیه سی‌دی تبلیغاتی شده است.
این نماینده مجلس ادامه می‌دهد: البته این هزینه‌ها در دوره‌های مختلف با توجه به شرایط تورمی فرق می‌کند، مثلاً در مجلس هشتم یعنی سال 86 حدود 10 یا 15 میلیون هزینه شد. البته در دوره آینده باید هزینه‌ها کنترل شود. گسترش فضای مجازی به روند تبلیغات و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، مثلاً در دوره‌های قبل نمایندگان پیشین برای ارائه گزارش عملکرد خود مجبور بودند جزواتی را منتشر کنند و به اطلاع مردم حوزه انتخابیه خود برسانند اما اکنون می‌توان در کانال‌ها و صفحات شخصی عملکرد روزانه خود را به‌اطلاع مردم رساند و این مسئله در کاهش هزینه‌ها اثرگذار است.
قوامی با تأکید بر اینکه "با کاندیداهایی برخورد داشتم که برای ورود به مجلس هزینه میلیاردی داشتند"، تصریح می‌کند: این گونه هزینه‌ها در مقایسه با حقوق مجلس هیچ توجیه اقتصادی دارد. اگر کسی بخواهد میلیاردی خرج کند، طبیعتاً وامدار دیگران می‌شود و این وامدار شدن حتماً وی را از وظیفه نمایندگی جدا می‌کند، چون حامیان این افراد در نهایت طلبکار می‌شوند و انتظار دارند که در جهت منافع آنها قدم بردارد، بنابراین آن شخص دیگر نماینده مردم نیست بلکه نماینده اسپانسرهای خود خواهد بود و در جهت منافع آنها لابی کرده و امتیازاتی را در اختیار آنها قرار می‌دهد که این موضوع بسیار خطرناک است.
وی بر همین اساس تأکید کرد که مردم در انتخاب نمایندگان خود دقت کنند و بدانند وقتی کاندیدایی هزینه‌های خارج از عرف انجام می‌دهد، به‌دنبال منافعی در کسوت نمایندگی مجلس خواهد بود.
** هزینه 300میلیونی خانه کارگر برای 100 کاندیدا در کشور
علیرضا محجوب نماینده تهران در مجلس دیگر نماینده‌ای در مجلس دهم است که حاضر شد درباره هزینه‌های انتخاباتی خود صحبت کند. وی که دبیرکل خانه کارگر است، می‌گوید: روال خانه کارگر این است که از هر کارگری که در سراسر کشور کاندیدا می‌شود حتی اگر عضو خانه کارگر هم نباشد و از ما برای تبلیغات کمک بخواهد، به وی کمک می‌کنیم. ما برای انتخابات مجلس دهم در کل کشور 300 میلیون هزینه و از حدود 100 کاندیدا حمایت کردیم. در تهران هم برای خودم و خانم جلودارزاده که شانس بیشتری در انتخابات داشتیم، هرکدام 60 میلیون تومان هزینه کردیم.
وی خاطرنشان می‌کند: در مورد حضور در لیست امید اعلام کردیم «"قائل به کمک تبلیغاتی نیستیم" اما اگر بخواهید برایتان پوستر چاپ می‌کنیم، چون ما چاپخانه داریم».
این نماینده مجلس که سابقه 4 دوره نمایندگی مردم تهران در مجلس را دارد، در خصوص روال هزینه‌کرد خانه کارگر برای کاندیداها می‌گوید: ما در خانه کارگر برای کاندیداهایی که شانس بیشتری دارند، مبلغ بیشتری خرج می‌کنیم و برای بقیه یکسان خرج می‌کنیم. اگر کسی ادعا کرد که "شانس بالایی در انتخابات دارم"، تحقیق می‌کنیم و بیشتر خرج می‌کنیم. البته برای هزینه‌کردها سقف داریم و تنها به چاپ پوستر هم بسنده نمی‌کنیم. البته به پوسترهای رنگی و عکس هم متوسل نمی‌شویم و پوسترهای ما معمولاً دورنگ و خطی است.
محجوب می‌افزاید: بنابراین در مجلس دهم برای 100 نفر 300 میلیون هزینه کردیم که 120 میلیون خرج من و خانم جلودارزاده شد و مابقی خرج بقیه کاندیداهای خانه کارگر در تهران و بقیه شهرستان‌ها شد. در تهران حدود 20 و چند نفر کاندیدای کارگری بودند که برای آنها هزینه کردیم.
** شرایط امتیازگیری در مجلس برای نمایندگان فراهم است
محمدرضا صباغیان نماینده مهریز، ابرکوه و بافق در مجلس است که در مورد هزینه‌های انتخاباتی خود می‌گوید: تمام هزینه‌های انتخابات خود را طی نامه رسمی با شماره و امضا اعلان عمومی کردم و در اینترنت در دسترس است. این هزینه‌ها برای مجلس دهم که دو مرحله‌ای بود، در مرحله اول حدود 15 میلیون و در مرحله دوم حدود 150 میلیون تومان بود که تمام آن را شخصاً پرداخت کردم.
وی با تأکید بر اینکه وامدار کسی بودن خلاف رسالت نمایندگی مردم و موکلین است و در صورت وامدار شدن، نماینده نمی‌تواند وظیفه وکالت و نمایندگی خود را آزادانه انجام دهد، تصریح می‌کند: بنده در چند دوره انتخابات که شرکت کردم، از هیچ شخص، حزب و گروهی هیچ وجهی برای تبلیغات نگرفتم و تمام هزینه‌های انتخابات را از اموال و دارایی شخصی پرداخت کردم.
این نماینده مجلس با اشاره به اموالی که در سه دوره مجلس هشتم، نهم و دهم برای تبلیغات هزینه کرده است، می‌گوید: در سال 86 یک قطعه زمینه کشاورزی پسته در روستای فاضلیه بافق به‌مساحت 330 مترمربع داشتم که از مرحوم پدرم به بنده رسیده بود، به‌مبلغ 7 میلیون تومان فروختم و خرج انتخابات کردم که الآن ارزش آن زمین بیش از 50 میلیون تومان است. البته به‌غیر از فروش این زمین، 3 میلیون تومان دیگر هم در آن دوره هزینه کردم که مجموعاً 10 میلیون شد.
صباغیان ادامه می‌دهد: در سال‌های 90 و 94 هم برای هزینه‌های انتخابات، دو قطعه زمین یکی به‌مساحت 200 مترمربع از همسرم در محله مظفریه بافق به‌مبلغ 20 میلیون تومان و قطعه زمین دیگری به‌مساحت 319 متر که جنب منزل کنونی بنده است، به‌مبلغ 53 میلیون تومان فروختم و هزینه انتخابات کردم. ضمناً 100 میلیون تومان دیگر هم برای هزینه‌ها وام گرفتم که در حال حاضر اقساط آن را می‌پردازم.
وی درباره برخی هزینه‌های میلیاردی کاندیداها تأکید می‌کند: مطمئناً همه کاندیداها برای ورود به مجلس هزینه می‌کنند. در مورد ارقام هم همه حرفی زده می‌شود. اما من نمی‌توانم قضاوت کنم که چه‌کسی رأی خریده یا میلیاردی هزینه کرده است. اما در مجموع هر هزینه‌ای از حد خود خارج شود، ایراد دارد و پشتش یک نقطه ضعفی است. اصلاً مشکل اساسی مجلس این است که برخی نمایندگان خرج‌های نامعقول می‌کنند و بعد در قبال اجرای قوانین و نظارت خلع سلاح می‌شوند، چون نماینده‌ای که مدیون و بدهکار کسی باشد، نمی‌تواند حرفی بزند.
"خیلی از نمایندگان قبل از ورود به مجلس با این هزینه‌های انتخاباتی، وامدار افراد می‌شوند و برخی دیگر بعد از اینکه وارد مجلس شدند، دچار می‌شوند چراکه شرایط در مجلس برایشان فراهم است و امتیازات شخصی، فامیلی، گروهی و حزبی از برخی افراد و دستگاه‌ها به آنها داده می‌شود لذا وامدار افراد و دستگاه‌ها می‌شوند، به‌عنوان مثال برخی بانک‌ها وام‌هایی به نمایندگان می‌دهند که هم می‌توانند خودشان استفاده کنند هم به افراد دیگر بدهند. مسلماً این موضوع یک ضعف برای نماینده می‌شود، چون دیگر نمی‌تواند علیه سیستم بانک حرف بزند. نماینده باید از بانک بپرسد که "به چه‌کسانی وام دادی و چقدر دادی؟" نه اینکه کسی را برای گرفتن وام معرفی کنیم. وقتی کسی را برای وام، استخدام، مجوز و... معرفی کنیم، نمی‌توانیم حرفی بزنیم. این نکات ریزی است که رعایت نمی‌شود و ضعف مجلس از همین‌جاست".
** رقیبم برای ورود به مجلس دو یلیارد تومان هزینه کرد
رحیم زارع نماینده مردم آباده در مجلس شورای اسلامی که دو دوره سابقه نمایندگی در مجلس را دارد، در مورد هزینه‌های انتخابات می‌گوید: بنده در این دوره از مجلس حدود 108 تا 112 میلیون تومان هزینه کردم که عمده آن هزینه چاپ پوستر بود. برای هزینه انتخابات هم تا این لحظه مدیون هیچ فرد و گروهی نیستم البته مبالغی به‌عنوان قرض از دوستان گرفتم که به آنها برگرداندم و خداراشکر هیچ بدهی انتخاباتی ندارم.
وی در مورد برخی کاندیداها که هزینه‌های میلیاردی برای ورود به مجلس دارند، تصریح می‌کند: در حوزه انتخابیه ما برخی افراد بودند که دو میلیارد تومان برای انتخابات هزینه کردند البته رأی هم نیاوردند. الحمدلله ملاک مردم برای انتخابات صلاحیت کاندیدا است نه اینکه به کسی رأی دهند که پول بیشتری خرج کرده است. کسانی که از کاندیدایی پول می‌گیرند، قطعاً از نفر بعدی هم می‌گیرند و رأی هم نمی‌دهند.
این نماینده مجلس با ابراز اینکه یک نماینده مجلس در چهار سال نهایت 480 میلیون حقوق می‌گیرد، تأکید می‌کند: مشخص نیست افرادی که چند میلیارد برای ورود به مجلس هزینه می‌کنند، در مجلس به‌دنبال چه هستند که این‌گونه هزینه می‌کنند. کاندیدایی داریم که در ایام انتخابات بسته غذایی برای مردم می‌آورد. کسی که دو میلیارد برای مجلس خرج می‌کند، دنبال این است که چند برابر آن را دربیاورد. کسی که با ثروت دیگران نماینده می‌شود، قطعاً نماینده خوبی نخواهد شد و به درد مردم هم نمی‌خورد.
زارع همچنین ادامه می‌دهد: من از یک خانواده روستایی و مددجوی کمیته امداد بودم و سختی مردم را می‌دانم. بنده با اینکه دو دوره نماینده مجلس هستم و استاد دانشگاه بودم اما با افتخار اعلام می‌کنم که نه خانه‌ای دارم و نه ماشینی. ماشینی هم که مجلس به بنده داد، فروختم و مبلغی هم خودم روی آن گذاشتم و در حوزه انتخابیه دو کار در دو حوزه انجام دادم. در دوره بعد هم به‌امید خدا می‌آیم اما به آب و آتش نمی‌زنم که با پول رأی بیاورم. عملکرد من در دو دوره نمایندگی مشخص است و مردم باید همان را قضاوت کنند. زندگی خودم و خانواده و بستگانم به‌لحاظ مالی شفاف است و دستگاه‌های ناظر کاملاً می‌توانند قضاوت کنند.