به گزارش مشرق، مهر نوشت: بدرقه حاجي، خريد و سوغاتي در مکه و مدينه و همچنين سفره وليمه حاجي سالهاست به عنوان يک سنت در شهرها و روستاهاي کشور انجام مي شود و به نوعي مي توان گفت قسمتي از سفر حج هر حاجي ايراني است. متاسفانه اين سنت پسنديده همانند بسياري از سنتهاي ناب ايراني دستخوش تغييرات شد به نحوي که اکنون چاووشي خواني در زمان بدرقه حاجي از بين رفته و سفره هاي وليمه که پاي آن آشنا و غريبه و فقرا مي نشستند جايش را به سالنهاي مجلل با ميهمانان ويژه داده وهداياي تبرکي اعم از قوارههاي چادري و سنگ غار حرا و آب زمزم هم جايش را با رايانه کيفي، پارچه هاي گران قيمت، لوازم صوتي و تصويري و آرايشي و بهداشتي و... عوض کرده است.تغييرات مشهود در سنت مناسک حج موجب شده تا هزينه حجاج براي سفر به حج دو برابر شود و حاجي به جاي پرداختن به آداب و مناسک حج و اداي مستحبات دغدغه خريد سوغاتي و سالن غذاخوري براي پذيرايي از ميهمانان را داشته باشد. اين در حالي است که مقام معظم رهبري در بيانات اخير خود در جمع متوليان حج فرمودند: بهتر است حجاج ايراني به جاي هزينه سفره هاي وليمه و سوغاتيهاي گران قيمت به فکر آسيب ديدگان سيل پاکستان باشند و به آنان کمک کنند.
وليمه حاجي بايد طعم آسماني داشته باشد
حجت الاسلام نجف نجفي روحاني کارشناس حج در مورد فرهنگ غالب حجاج ايراني در مراسم و ميهمانيهاي بعد از حج و خريد سوغات و هدايا گفت: حج به عنوان فروع دين و از واجبات است و چون اين واجب برگرفته از نداي آسماني بوده پس بايد تمامي اعمال و مناسک آن قبل و بعد از حج نيز آسماني باشد در حالي که اين ارزش به يک ناهنجاري تبديل شده است.
وي افزود: در مناسک آسماني و معنوي حج مسائلي همچون کارتهاي دعوت گرانقيمت، سالنها و تالارها و رستورانها و سوغاتيهاي سنگين تعريف نشده است زيرا وليمه حاجي بايد طعم آسماني داشته و سفره وليمه حج هم بايد جايي پهن شود که آن مکان با فضايي معنوي ذهن و فکر ميهمان را به سوي حضور ميزبان به خانه خدا تداعي کند.
حجت الاسلام نجفي روحاني با بيان اينکه سفره وليمه حاجي مستحب بوده و خيرات و برکات زيادي به همراه دارد گفت: امام علي(ع) سر سفره حاجي رفتند و وقتي ديدند بر سر اين سفره فقيري حضور ندارد متاثر شدند در حالي که بر سر سفره هاي برخي از حجاج ايراني حتي اقوام فقير هم دعوت نمي شوند و ميهمانيهاي حج بيشتر جنبه تشريفاتي و چشم و همچشمي دارد.
وي اظهار داشت: دعوت از ميهمانان براي ديد وبازديد مسافر خانه خدا بيشتر از جهت گردهمايي مسلمانان و اقوام و آشنايان حائز اهميت است تا در فضايي روحاني با طعامي معنوي حاجي بتواند ذره اي از صفاي صفا، مرام مروه، معرفت عرفات و شعور مشعر را به ديگران منتقل کند ولي آيا ميهمانيهاي حجاج ايراني اينگونه است؟
حجت الاسلام نجفي روحاني معتقد است بد حجابي، غيبت، راه ندادن فقرا، چشم و همچشمي و توزيع سوغاتيهاي سنگين به مهمترين آفتهاي بعد از حج براي حجاج ايراني تبديل شده است و در اين ميان نقش صدا و سيما، رسانه ها و دانشگاههاي براي تبيين فرهنگ صحيح مناسک حج در جامعه حائز اهميت است.
حجاج ايراني کليد اقتصاد بازارهاي عربستان
حجت الاسلام سيد محمود کريمي کارشناس حج با بيان اينکه ايراني‌ها رفتن به حج را بسيار سنگين و سخت مي گيرند اظهار داشت: متاسفانه بسياري از حجاج ايراني قبل از اعزام مبالغ زيادي را براي مناسک غير ضروري بعد از حج اعم از برپايي ميهماني، کرايه سالن، فيلمبرداري و ... کنار مي گذارند که در برخي از موارد حتي اين مبالغ را قرض مي کنند.
وي افزود: براي شکستن و تغيير اين فرهنگ غلط در جامعه بايد قبل از اعزام به حج، حجاج را با اصل اثر بخشي حج در روح و روان آدمي و دلبستگي از هوا و هوسهاي دنيوي آشنا کرد تا خريد از فروشگاههاي پر زرق و برق مکه و مدينه را جزو اصلي مناسک حج لحاظ نکنند.
کارشناس و راهنماي مذهبي حجاج ايراني در مناسک حج در مورد نهادينه کردن حج آسان و کم هزينه در کشور پيشنهاد کرد: بايد اطلس فرهنگ حج در کشور تعريف شود که در آن نقش صدا و سيما، رسانه ها، سازمان حج، نهادهاي فرهنگي و سازمانهاي دولتي و غير دولتي مرتبط با مناسک حج تعريف شده و بر اساس يک برنامه ريزي مشخص، حج ايراني با الگوبرداري از حج ائمه اطهار و بزرگان دين برگزار شود.
سادگي سفر حج مسمانان ساير کشورها قابل تحسين است
وي در پاسخ به اين پرسش که آيا حجاج کشورهاي ديگر هم خريد سوغات حج و برگزاري مراسمات بازگشت از حج را در فرهنگشان دارند گفت: پيش از دهها بار به حج مشرف شده ام و هميشه سادگي سفر حج مسمانان ساير کشورها برايم قابل تحسين بوده است که با يک چمدان مي آيند و با يک چمدان هم بر مي گردند.
حجت الاسلام کريمي با اشاره به اينکه برخي از مديران کاروانها نيز در ترويج فرهنگ غلط خريد همراه با مناسک حج مقصر هستند گفت: وقتي رئيس کاروان به جاي استفاده از لحظات بسيار کوتاه روحاني و معنوي در مکه و مدينه براي حضور زائر در بازارهاي عربستان برنامه ريزي مي کند ديگر جايي براي فرهنگ سازي نمي ماند.
وي افزود: امسال به دليل برخي از تغييرات در تاريخ اعزام زائران به مدينه، تمامي بازاريان و کسبه مدينه به دليل دير اعزام شدن زائران ايراني ماتم زده بودند و گروهي نيز به وزارت حج اين کشور شکايت کردند که اين نشان از اهميت تاثير زائران ايراني در توسعه و رشد بازار عربستان است.
اين کارشناس حج گفت: برخي از زائران ايراني بر اين باورند که اگر خريد را از مناسک حج جدا کنيم حجشان ناقص مي شود.
فرهنگ غلط خريد سوغاتيهاي گران قيمت و غيرمعنوي حذف شود
حجت الاسلام سيد علي قاضي عسگر نماينده ولي فقيه در سازمان حج و زيارت نيز در اين باره افزود: گروهي از زائران براساس چشم و همچشمي خريد مي‌کنند، گروهي ديگر به بهانه خريد جهيزيه و لوازم خانه خريد مي‌کنند و بخشي هم مي‌گويند به ما سفارش شده است.
وي اظهار داشت: براساس احاديث اسلامي هديه و سوغات حج بخشي از حج است و پيامبر اسلام (ص) هم از زائران حج طلب خرما و آب زمزم مي‌کرد زيرا رنگ و بوي حرمين شرفين را داشت ولي متاسفانه در سالهاي اخير مکه و مدينه بازار کشورهايي شده است که حتي به خدا هم اعتقاد ندارند. دانشگاه‌ها، رسانه‌ها، ائمه جماعات و مساجد فرهنگ غلط خريد سوغاتيهاي گران قيمت و غيرمعنوي را از فرهنگ حج حذف کنند.
نماينده مقام معظم رهبري در سازمان حج و زيارت گفت: بهتر است که مديران کاروانها و يا زائران يک نصف روز را در ايام حج به خريد اختصاص دهند و بيشتر به دنبال بهره مندي از معنويات حج باشند. البته سازمان حج در سالهاي اخير تدابيري انديشيده تا بازارچه‌هايي در مبادي خروجي کشور ايجاد شود و حجاج تمامي خريدهاي خود را در بازارچه‌ها انجام داده و در برگشت از حج هدايايي خود را تحويل بگيرند.
برخورد شديد با رئيس کارواني که حجاج را به خريد تشويق کند
علي ليالي رئيس سازمان حج و زيارت در مورد اظهارات کارشناسان پيرامون اينکه مسئولان کاروانها در ترويج فرهنگ خريد در مناسک حج مقصرند گفت: مدير کاوران نمي تواند به زائر بگويد امروز روز خريد است و او را از انجام مستحبات و دعا و نيايش بازدارد و در صورت هرگونه گزارش شديدا با آن مدير برخورد مي شود.
وي افزود: هر گونه فرهنگسازي براي ترويج و ترغيب حجاج به اهميت دادن به واجبات و مستحبات حج و دوري جستن از ماديات دنيوي با بعثه است و سازمان حج نمي تواند در اين امور وارد شود.
رئيس سازمان حج و زيارت در مورد سفره ها و سالنهاي پرهزينه حجاج ايراني پس از حج گفت: دستگاههاي اجرايي و عملياتي در فرهنگسازي مسئول نيستند ولي به عنوان مثال سازمان حج و زيارت مي تواند براي تغيير فرهنگ توجه حجاج به خريد و استفاده از سالنهاي پرهزينه براي سفره وليمه همسو با برنامه هاي دستگاههاي متولي فرهنگ، همکاري کند.
به هر صورت عملکرد حاجيان ايراني طي سالهاي اخير حاکي از نفوذ تجمل گرايي و توجه به ماديات در مهمترين و بزرگترين حادثه معنوي هر مسلمان است که خود آسيب بزرگي محسوب مي شود که اگر مسئولان مربوطه به اين مهم بي توجهي کنند هرساله از ارزش اين سفر معنوي کاسته خواهد شد.
