به گزارش مشرق، دونالد ترامپ روز جمعه ۲۹ آذر قانون بودجه دفاعی آمریکا برای سال آینده میلادی را امضا کرد. این قانون، بودجه نیروهای مسلح آمریکا را به رقم ۷۳۸ میلیارد دلار ارتقا می‌دهد و شامل بخش جدیدی به نام «نیروی فضایی» است.

رئیس جمهوری ایالات متحده که به همراه ملانیا، بانوی اول آمریکا در یکی از قرارگاه‌های نظامی برای مراسم امضای بودجه نیروهای مسلح آمریکا شرکت کرده بود، با تبریک عید کریسمس و سال نو گفت: «روز واقعاً بزرگی برای نیروهای مسلح آمریکا است. تا چند لحظه دیگر با نهایت افتخار قانونی را امضا می‌کنم که در برگیرنده بزرگترین سرمایه گذاری در ارتش ایالات متحده است. این قانون نیروی فضایی آمریکا را نیز رسماً بنیان گذاری می‌کند. این جدیدترین بخش از نیروهای مسلح این کشور است و ابزارها و ساز و کارهای لازم برای مبارزه در نبردهای آینده و تضمین پیروزی در آنها را فراهم می‌کند.»

بیشتر بخوانید:

نیروی فضایی آمریکا چیست و چه اهمیتی دارد؟

نیروی فضایی اولین واحد فضایی ارتش از زمان تشکیل نیروی هوایی آمریکا در سال ۱۹۷۴ است و شامل نیروهایی در فرماندهی فضایی آمریکا می‌شود؛ واحدی جداگانه که اوایل سال جاری به منظور نظارت بر عملیات‌های فضایی ارتش تشکیل شد. این ارتش ۲۰۰ نیرو دارد و بودجه اولیه‌اش ۴۰ میلیون دلار است.

روسیه و چین در سال ۲۰۰۸ میلادی پیش‌نویس یک توافقنامه بین‌المللی با هدف جلوگیری از استقرار تسلیحات در فضا را به کنفرانس خلع سلاح ژنو پیشنهاد کردند که آمریکا تاکنون به بهانه‌های مختلف آن را مسکوت گذاشته است.

بزرگترین واحد ارتش آمریکا ۴۸۰ هزار نیرو و بودجه ۱۸۱ میلیارد دلاری دارد.

قانون اختیارات دفاع ملی آمریکا، نیروی فضایی را به عنوان ششمین شاخه ارتش آمریکا معرفی می‌کند که هدف از تأسیس آن حفاظت از اموال و دارایی‌های آمریکا در فضا در برابر تهدیدات روسیه و چین است. این نیروی جدید بخشی از نیروی هوایی در ساختاری مشابه تفنگداران دریایی برای نیروی دریایی خواهد بود و توسط یکی از فرماندهان چهار ستاره عملیات فضایی رهبری خواهد شد.

ترامپ در جریان این مراسم رسماً اعلام کرد که ژنرال «جی ریموند» را به عنوان فرمانده عملیات فضایی نامزد می‌کند. ریموند در حال حاضر فرمانده فرماندهی فضایی آمریکا محسوب می‌شود.

چرا ترامپ به‌دنبال نیروی نظامی فضایی است؟

مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا تشکیل نیروی فضایی را فصلی بزرگ در تاریخ نیروهای مسلح آمریکا و مارک اسپر، وزیر دفاع این کشور آن را «لحظه‌ای حماسی» در تاریخ نظامی آمریکا ارزیابی کرد. با وجود این، دموکرات‌ها با تبدیل این نیرو به شاخه‌ای مستقل و جداگانه در ارتش آمریکا مخالفت کرده‌اند.

پنس گفت: چین و روسیه مدتی است روی لیزرهای هوابرد و موشک‌های ضد ماهواره کار می‌کنند و آمریکا باید توان مقابله با این فناوری‌ها را داشته باشد. فضا در نسل اخیر تغییرات بنیادینی را تجربه کرده و محیطی که زمانی آرام و بی سر و صدا بود، حالا مکانی شلوغ و پر کشمکش است.

اظهارات معاون رئیس‌جمهور آمریکا به این معنی است که آمریکا شاخه‌ای نظامی ایجاد کرده تا از منافعش در فضا ازجمله صدها ماهواره مخابراتی و شناسایی دفاع کند. ترامپ چندی پیش در اظهاراتش به این طرح پرداخت و درباره پیشرفت نظامی رقبا نیز هشدار داد و گفت: من چیزهایی دیده‌ام که شما نمی‌خواهید ببینید.

یکی از دلایلی اصلی که ارتش تروریستی آمریکا را به دفاع از امکانات فضایی خود مجاب می‌کند، وابستگی شدید به ماهواره‌هاست. بنابر گزارش اتحادیه «پژوهشگران مسئول» که یک سازمان علمی غیرانتفاعی است، آمریکا بیش از هر کشور دیگری ماهواره در فضا دارد. اظهارات ترامپ نشان می‌دهد که هدف اصلی آمریکا از تشکیل نیروی فضایی در درجه نخست عقب نماندن از رقیب سنتی خود یعنی روسیه و رقیب نسبتاً جدید واشنگتن یعنی چین است.

رویترز در گزارشی می‌نویسد: شواهد نشان می‌دهد که دولت ترامپ فضا را در کنار زمین، دریا و هوا به‌عنوان میدان جنگی جدید برای خود تعریف کرده است. مایک پنس در سخنرانی خود در پنتاگون مدعی شد «تاریخ به ما می‌گوید که صلح تنها به وسیله قدرت قابل دستیابی است»! وی همچنین گفت که نسل بعدی مردم آمریکا با تهدیدات جدیدی از سمت فضا مواجه خواهند بود و برای مقابله با آنها لباس ارتش آمریکا را به تن خواهند کرد.

ژنرال «دیوید گلدفین»، رئیس ستاد نیروی هوایی آمریکا به‌تازگی در سخنرانی خود در نشست سالانه نیروی هوایی گفت: باور دارم انسان تا چند سال آینده به جنگ فضایی خواهد پرداخت. ارتش آمریکا برای افزایش قدرت نظامی خود به استفاده از اطلاعات در تمام زمینه‌های مربوط به جنگ، ازجمله هوایی، سایبری، زمینی، دریایی و فضایی احتیاج دارد.

الکساندرا استیکینز، کارشناس امنیت فضایی در مؤسسه رویال یونایتد سرویسز می‌گوید: مردم احتمالاً هنوز نمی‌دانند که فضا همین الان هم محیطی نظامی است؛ این اتفاقی است که در دهه شصت افتاده است

این وضعیت در حالی است که آمریکا مدعی است هدف از تأسیس نیروی فضایی که بالقوه می‌تواند بزرگترین دستاورد دولت ترامپ در خصوص نیروهای مسلح تلقی شود، اعزام نیرو و استقرار سرباز در فضا نیست بلکه توان آمریکا در حفاظت از ماهواره‌ها در این عرصه را افزایش می‌دهد.

نقض یک معاهده دیگر

آمریکا در دوره ریاست جمهوی ترامپ معاهدات بین المللی بسیاری را نقض کرده، در همین رابطه برخی وکلای بین‌المللی می‌گویند که نیروی فضایی با تسلط بر فضا، «معاهده فضایی ماورای جو ۱۹۶۷» را نقص می‌کند. معاهده فضایی ماورای جو، آزمایش سلاح‌ها و ایجاد پایگاه‌های نظامی در ماه و دیگر اجرام آسمانی را منع کرده است. همچنین امضاءکنندگان این معاهده متعهد شدند که سلاح‌های کشتار جمعی را در مدار زمین به‌کار نگیرند.

چین و روسیه هم از امضاءکنندگان این پیمان هستند. اما این معاهده هیچ سازوکار اجرایی ندارد. به عنوان مثال، هواپیمای فضایی بدون سرنشین نیروی هوایی ایالات متحده (بوئینگ ایکس -۳۷) چندین مأموریت نظامی مخفی را در مدار زمین انجام داده است.

رهبران ایالات متحده، توان ضد ماهواره‌ای روسیه و چین را تهدیداتی رو به‌رشد تلقی می‌کنند. در همین حال دشوار است که بدانیم، رهبران روسیه و چین، تکنولوژی فضایی ایالات متحده را تا چه حد تهدیدی برای خود به حساب می‌آورند، اما تلاش‌های این کشورها برای تصویب یک معاهده بین‌المللی برای ممنوعیت تمام سلاح‌های کشتار جمعی در فضا، مشخصاًً کوششی برای محدود کردن نفوذ بالقوه ایالات متحده در مدار زمین است. در حالی که چین و روسیه طرح پیمانی موسوم به «پیمان پیشگیری از استقرار سلاح در فضا و تهدید (PAROS)» را برای جلوگیری از رقابت تسلیحاتی در فضا دادند، ایالات متحده با این طرح مخالف است.

در این میان هر چند آمریکا با این ادعا که چین و روسیه در حال انجام اقدامات نظامی در فضا هستند نیت فضایی خود را پیش می‌برد، اما روسیه و چین در سال ۲۰۰۸ میلادی پیش‌نویس یک توافقنامه بین‌المللی با هدف جلوگیری از استقرار تسلیحات در فضا را به کنفرانس خلع سلاح ژنو پیشنهاد کردند که آمریکا تاکنون به بهانه‌های مختلف آن را مسکوت گذاشته است. با توجه به این موضوع روسیه در سال ۲۰۱۴ میلادی پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای جلوگیری از استقرار تسلیحات در فضا را به مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه کرد که بار دیگر با مخالفت‌های آمریکا و هم‌پیمانان این کشور مواجه شد.

مواضع چین و روسیه

پیشتر ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه با ابراز نگرانی از توجه آمریکا به حوزه فضا تاکید کرده بود که کشورهای پیشرو در جهان به سرعت در حال توسعه سیستم‌های فضایی مدرن نظامی و ماهواره‌های دو منظوره هستند و روسیه نیز باید همان کار را انجام دهد.

رئیس‌جمهوری روسیه هشدار داد، آمریکا فضا را به عنوان تئاتر عملیات‌های نظامی می‌بیند و توسعه نیروی فضایی آمریکا تهدیدی برای روسیه است. پوتین در نشست با مقام‌های دفاعی در سوچی گفت: «رهبری نظامی-سیاسی آمریکا علناً فضا را یک تئاتر نظامی در نظر می‌گیرد و قصد دارد تا عملیات‌هایی را در آنجا داشته باشد.»

او افزود: «ایالات متحده برای حفظ برتری استراتژیک در این زمینه در تشکیل نیروهای فضایی خود که در حال حاضر در مراحل آماده‌سازی عملیاتی هستند، سرعت داده است. کشورهای پیشرو در جهان به سرعت در حال پیگیری در توسعه سیستم‌های فضایی مدرن نظامی و ماهواره‌های دو منظوره هستند و روسیه نیز باید همان کار را انجام دهد. این اوضاع ما را ملزم می‌کند که در تقویت این گروه مداری و همچنین به طور کلی صنعت موشک و فضا توجه بیشتری داشته باشیم.»

پوتین تاکید کرد روسیه مخالف نظامی شدن فضا بوده است، اما گفت: «هم‌زمان طیفی از رویدادها توجه بیشتری را به تقویت این گروه مداری و بطور کلی صنعت موشک و راکت فضایی می‌طلبد.»

رئیس‌جمهوری روسیه در نشست شورای امنیت کرملین هم به شدت نسبت به تلاش‌های ناتو برای نظامی‌سازی فضا ابراز نگرانی کرده بود. این اظهارات پس از آن مطرح شد که ناتو، فضا را «سلطه عملیاتی پنجم» برای این ائتلاف نظامی، در کنار حریم هوایی، زمینی، دریایی و سایبری اعلام کرد.

علاوه بر روسیه چین نیز در این رابطه نگرانی‌هایی دارد برای مثال، وزارت خارجه چین اعلام کرد که پکن عمیقاً نگران نظامی شدن فضا است.

بر اساس اعلام وزارت خارجه چین، در این وضعیت یک اضطرار رو به افزایش برای مذاکره در خصوص سندی قانونی برای کنترل تسلیحات در فضا و استفاده صلح آمیز از فضا وجود دارد.

تحقق جنگ ستارگان

الکساندرا استیکینز، کارشناس امنیت فضایی در مؤسسه رویال یونایتد سرویسز می‌گوید: مردم احتمالاً هنوز نمی‌دانند که فضا همین الان هم محیطی نظامی است. این اتفاقی است که در دهه شصت افتاده است.

در جریان جنگ سرد، آمریکا و اتحاد جماهیر شوری در فضا نمی‌جنگیدند اما از ماهواره‌های جاسوسی استفاده می‌کردند. در آن زمان آمریکا یک موشک هسته‌ای ضد ماهواره‎ را در اقیانوس آرام مستقر کرده بود و اتحاد جماهیر شوروی هم سلاحی در اختیار داشت که می‌توانست ماهواره در حال گردش را بزند.

بنابر تحقیقات بنیاد «سکیور ورلد» (Secure World) که امکانات نظامی در فضا را ثبت می‌کند، چین، روسیه و آمریکا سلاح‌هایی را آزمایش کرده‌اند که می‌توانند ماهواره‌ها را نابود کنند.

این‌ها موشک‌هایی هستند که از مستقیم زمین به سمت یک ماهواره در حال گردش در مدار زمین پرتاب می‌شوند. این سلاح‌ها با نام «هم‎مدار» شناخته می‌شوند و در واقع ماهواره‌هایی هستند که با موشک از زمین پرتاب می‌شوند. ماهواره بعد از جدا شدن موشک، خود را به مدار ماهواره هدف می‌رساند و به آن متصل می‌شود یا با آن برخورد می‌کند.

برایان ویدن، مدیر بنیاد سکیور ورلد می‌گوید: در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر علاقه زیادی به ساخت سلاح‌های ضد فضایی ایجاد شده؛ سلاح‌هایی که برای حمله به اهدافی در فضا استفاده شوند. بیشتر این فعالیت‌ها را روسیه و چین انجام داده‌اند اما آمریکا هم در این زمینه کارهایی کرده است.

بلدین بوئن، کارشناس جنگ‌افزارهای فضایی در دانشگاه لستر می‌گوید: نیروی فضایی آمریکا تا حدی پاسخی است به برنامه‌های ماهواره‌ای و موشکی چین که دارد به نتیجه می‌رسد: آمریکا در واکنش به چین فعالیت خود را افزایش داده است.

این مباحث نشان می‌دهد که آمریکا هم بدنبال ادامه رقابت تسلیحاتی با چین و روسیه و هم گسترش حضور در فضا است؛ امری که بدون شک در سال‌های آینده با آزمایش تسلیحات جدید در فضا همراه خواهد بود و حتی شاید پای کشورهای دیگری همچون هند نیز به آن باز شود و زرادخانه‌های کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نیز تسلیحات فضایی را به دکورهای خود اضافه کنند.