به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، برنامه فضایی جمهوری اسلامی ایران را می‌توان یکی از مهم‌ترین مصادیق "ما می‌توانیم" تفسیر کرد. حوزه‌ای که از سطح دانش فنی و صنعتی بالا برخوردار بوده و امروزه می‌توان به جرات گفت شاید کمتر از ۱۰ کشور در جهان از آن به صورت کامل و بومی بهره می‌برند، در حالی که همواره فشارها بر برنامه فضایی ایران در این سال‌ها بسیار زیاد بوده است و بسیاری از کشورهای غربی و البته در کنار آنها صهیونیست‌ها از جمله سردرمداران این جنگ روانی هستند.

یکی از مسائلی که آنها روی آن مانور می‌دهند و باعث نگرانی این دشمنان تابلودار شده و حتی باعث شد تک خال جاسوسی فضایی آمریکا به صحنه مقابله با ایران بیاید، بحث ماهواره‌برهای فضایی کشورمان است. حالا که قرار است ماهواره ظفر در روزهای آینده با دومین مدل ماهواره‌بر ایرانی به فضا برود و در روزهای اخیر، خبرهای جالبی از نسل‌های آینده این ماهواره‌برها منتشر شده، بهتر است نگاهی به روند رسیدن به این جایگاه مهم در جهان داشته باشیم.

بیشتر بخوانید:

وقتی ذوق ترامپ از یک اشکال فنی «ماهواره سری آمریکا» را لو داد/ سفیر امید زودتر از همیشه آماده اعزام به فضا می‌شود +عکس

سفیر امید ایرانیان را از کره زمین خارج کرد

اولین ماهواره‌بر ایرانی سفیر امید نام دارد که در نخستین آزمایش عملی سامانه‌های پرتاب فضایی ایران و پس از راکت‌های کاوشگر، بکارگرفته شد. خانواده ماهواره‌برهای ایرانی شامل سه نسل سفیر-۱، سفیر-۲ سیمرغ و سفیر-۳ سپهر است که به ترتیب قابلیت حمل محموله‌های سنگین‌تر به مدارهای بالاتر را دارند. ماهواره بر سفیر-۱ اولین ماهواره ایرانی با نام «امید» را در بهمن ماه ۱۳۸۷ با موفقیت کامل در مدار قرار داد.

برای قرار دادن یک ماهواره در مدار زمین، به نیروی بسیار زیادی نیاز است. این نیروی عظیم را ماهواره‌بر(موشک حامل) تولید می‌کند. ماهواره برای قرار گرفتن در مدار باید در ارتفاعی بیش از ۲۰۰ کیلومتر از سطح زمین به سرعتی در حدود ۲۸۰۰۰ کیلومتر در ساعت برسد. ماهواره‌برها به شکل موشک‌های چند مرحله‌ای با سوزاندن سوخت شیمیایی انرژی لازم برای بردن ماهواره به مدار زمین را فراهم می‌کنند.

ماهواره بر سفیر امید

در نخستین گام، موتور موشک روشن شده و نیروی بالابرنده فراهم می‌شود. با ایجاد نیروی بالابرنده ماهواره‌بر به همراه مخازن سوخت و ماهواره‌ای که با خود دارد از زمین جدا شده به سوی آسمان حرکت می‌کند. به گزارش مشرق، پس از اینکه سامانه پیشران، تمام سوخت را بسوزاند بخش نخست از بدنه موشک جدا شده و به زمین سقوط می‌کند. در گام دوم سامانه پیشران مرحله دوم روشن می‌شود و چون موشک سبک تر شده است با سرعت بیشتری ماهواره را به ارتفاع بالاتر و برای قرار دادن در مدار به پیش می‌راند. به همین ترتیب و با پایان یافتن سوخت، مرحله دوم نیز از دیگر اجزای موشک جدا و بسته مأموریت ماهواره بقیه مراحل انجام می‌شود.

با توجه به اطلاعات اعلام شده، موشک سفیر، دارای طول کل ۲۲ متر، قطر ۱.۲۵ متر، وزن کل ۲۶.۵ تن، نیروی رانش(تراست) مرحله اول ۳۲ تن-نیرو و مرحله دوم ۳.۴ تن-نیرو، زمان کارکرد مرحله اول حدود ۱۵۰ ثانیه، مرحله دوم ۳۱۲.۵ تا ۳۱۵ ثانیه، جرم محموله ۲۷ کیلوگرم، ارتفاع حضیض ۲۵۰ و ارتفاع اوج ۴۰۰ کیلومتر و شیب مداری ۵۵ درجه بود. در نمونه بهسازی شده ماهواره‌بر سفیر امید که «سفیر-۱ بی» نام دارد با افزایش رانش موتور از ۳۲ به ۳۷ تن قابلیت حمل ماهواره تا وزن ۵۰ کیلوگرم به مدار بیضوی ۲۵۰-۴۰۰ کیلومتری برای این ماهواره‌بر ۲۲ متری که ۱.۲۵ متر نیز قطر دارد بوجود آمده است.

با بهسازی موتور مرحله دوم ماهواره‌بر سفیر امید، که در ردیف بهترین موتورهای مراحل بالای ماهواره‌برها قرار دارد، نسبت به موتورهای مرحله دوم ماهواره‌بر سفیر امید شاخص انرژیکی بالاتری حاصل شده است. از ویژگی‌های شاخص این موتور ایجاد قابلیت کنترل پذیری بالا در مرحله ی ماهواره‌بر است.

اما در روزهای اخیر سید احمد حسینی سخنگوی گروه فضایی سازمان هوافضای وزارت دفاع در گفتگویی تلویزیونی در خصوص دستاوردهای فضایی کشور البته اطلاعات جالب تری در خصوص این ماهواره بر داده و البته گفته است که سفیر از خدمت خارج شده است. بر اساس صحبت های این مسئول بلند پایه، در ماهواره‌بر سفیر رویکردمان اثبات توانمندی بود و امروز ماهواره‌بر سفیر دیگر بازنشسته شده است. این ماهواره بر حدود ۸ پرتاب و ۲ لغو پرتاب داشت که ۴ پرتاب آن موفق به قرار دادن ماهواره در مدار شد.  

سیمرغ؛ ماهواره‌بری که آمد نیوز آن را چپ دید!

سیمرغ را شاید بتوان یک ماهواره بر پر حاشیه نام داد! این ماهواره بر در زمان خدمت خود در ایران فقط چند تست واقعی داشته و نباید توقعات ماهواره برهایی با دهها پرتاب موفق را از آن داشت (هرچند که بهتر است مسوولان اجرایی در خصوص علت تست های کم آن توضیح دهند) البته یک بار نیز توسط متوهمان رسانه ای آمد نیوز به دلیل پرواز کج! به عنوان یک سامانه مشکل دار معرفی شد. در پاسخ به صحبت های بی پایه و اساس آن کانال دروغ گو در همان زمان مشرق در گزارشی کامل به دلیل کج دیده شدن موشک بعد از پرواز پرداخت که می تواند آن را در اینجا مطالعه کنید.

اما ماهواره بر سیمرغ به طور کلی تا به اینجای کار، ارسال ماهواره به فضا را در کارنامه خود ندارد و پارسال نیز در بحث قراردادن ماهواره پیام در مدار زمین نیز آنچنان که باید و شاید موفق عمل نکرده و با نرسیدن ماهواره به شتاب مورد نظر (که فقط ناشی از چند ثانیه عدم هماهنگی در مرحله آخر بود) این سامانه از دست رفت.

ماهواره بر سیمرغ در حال اعزام به فضا با ماهواره پیام

این ماهواره‌بر در واقع گام نخست ایران برای انتقال ماهواره‌ها در مدار برگشت ناپذیر بیش از ۱۰۰۰ کیلومتری از سطح زمین است که علاوه بر تأمین عمرهای بسیار بالاتر برای ماهواره‌ها، زمان پوشش دهی بر کشور را نیز به نحو چشمگیری می‌افزاید. با توجه به تغییرات بسیار زیاد سیمرغ نسبت به سفیر،   فناوری‌های مورد نیاز برای رسیدن به یک ماهواره‌ بر جدید یعنی طراحی، ساخت، آزمایش، شبیه‌سازی، ایمنی، دقت و صحت عملکرد مراحل و تمام زیرسامانه (هدایت، کنترل، ناوبری، مخابراتی، تزریق ماهواره، موتورها، پمپ ها، حسگرها، رایانه ها و ...) دوباره دست به دست هم دادند تا این محصول به تولید برسد.

ماهواره بر سیمرغ در حال پرواز از پایگاه فضایی امام خمینی(ره)

این فناوری‌ها توسط بخش‌ها و صنایع مختلف نظیر طراحی و تحقیقات، موتور، سوخت، هدایت و کنترل، ساخت حسگر، سازه و تجهیزات پرتاب به کار گرفته شدند و در نهایت انواع آزمایش های لازم نظیر استاتیک، خواص جرم، مودال، تلاطم سوخت، ارتعاشات، شوک، حرارت سازه و جدایش روی بخش‌های مربوطه در موشک به انجام رسید. پس از اجرای دقیق هر یک از این آزمایش‌ها و بررسی و تحلیل موشکافانه داده‌های ثبت شده، تیم‌های طراحی در صورت نیاز مجدداً‌ اقدام به بازبینی بخش‌های مربوطه و تجدید طرح و ساخت نمونه جدید و اجرای مجدد آزمایش‌ها می کنند و تنها پس از تأیید شدن نهایی تمام بخش‌ها ماهواره‌بر برای اجرای آزمایش عملیاتی مهیا می‌شود.

این موشک ماهواره بر که از سوخت مایع استفاده می کند دو مرحله ای است. اطلاعات مربوط به آن از این قرار است: طول کلی این موشک ۲۵۹۷۴ میلی متر، تعداد مراحل ۲ تا، قطر مرحله اول ۲۴۰۰ میلی متر، طول مرحله اول ۱۷۸۱۶ میلی متر و تراست مرحله اول ۱۴۲ تن است. قطر مرحله دوم ۱۵۰۰ میلی متر، طول مرحله اول ۸۱۵۸ میلی متر و تراست آن نیز ۷.۲ تن است. هزینه پرتاب با این ماهواره بر نیز ۳.۵ میلیون دلار اعلام شده است.

در بحث چرایی عدم موفقیت های ماهواره برهای ایران در پرتاب های اخیر بحث های زیادی مطرح است. یک روایت مربوط است به بحث وارد کردن قطعات معیوب به چرخه برنامه فضایی ایران از طریق عوامل نفوذی است که یک بار نیز توسط دکتر ظریف وزیر خارجه نیز به آن اشاره شده است. البته کاهش بودجه فضایی و تغییرات پی در پی سازمانی در این بخش بعلاوه تقریبا قطع شدن پرتاب ها در یک بازه تقریبا طولانی همه و همه دست به هم داد و برای مدتی این بخش از کشور را به نوعی با رکود کامل رو به رو کرد.

ایران با سریر و سروش به سمت سوخت جامدها می رود

اما بر اساس صحبت های یک مقام مسئول در برنامه فضایی کشور دو ماهواره بر جدید به نام های سریر و سروش در حال توسعه هستند. طبق این اطلاعات، ورژن بعدی ماهواره‌برهای ما، سریر است که در آن یک مرحله به ماهواره‌بر سیمرغ اضافه خواهد شد و در آینده دورتر سروش را خواهیم داشت.

وی با بیان اینکه به دنبال استفاده از سوخت جامد برای کاهش هزینه‌های پرتاب هستیم، عنوان کرد: ماهواره‌بر سریر حدود ۳۵ متر طول خواهد داشت، ‌ قطر آن نیز مانند سیمرغ ۲.۴ متر خواهد بود که بدنه آن به صورت یکپارچه تا بالا خواهد بود. حسینی در عین حال تاکید کرد که قطر ماهواره بر سروش ۴ متر خواهد بود.

سخنگوی گروه فضایی سازمان هوافضای وزارت دفاع با بیان اینکه منطق ما منطق تحقیقاتی است، ادامه داد: ماهواره‌برسیمرغ تا کنون ۲ پرتاب تحقیقاتی داشته است و ما در این ماهواره بر هم در فاز پرتاب تحقیقاتی هستیم. البته در مرحله پرتاب، ماهواره تحقیقاتی هم روی ماهواره‌برها نصب کردیم تا خود ماهواره هم تست شود؛ ‌البته پرتاب آینده هم یک پرتاب تحقیقاتی خواهد بود.

در این جا مطرح کردن توضیحاتی درباره این خبرهای جدید لازم است. فناوری سوخت جامد چندین سال است که برای توسعه برنامه موشکی کشور در داخل ایران بومی سازی شده و امروز بخش زیادی از موشک های بالستیک ما مثل خانواده فاتح یا سجیل از گونه سوخت جامد هستند. هزینه اصلی در بحث سوخت جامد، هزینه های تحقیق و توسعه و در اصل رسیدن به آن است. این نوع سوخت انبارداری و نگه داری موشک های ماهواره بر را بسیار آسان تر کرده و عمر نگهداری آنها را نیز افزایش می دهد و از طرف دیگر این ماهواره برهای نسل جدید مشخصا بسیار سریع تر آماده برای پرتاب خواهند بود. در عین حال افزایش قطر آنها نشان دهنده افزایش توان و برنامه برای حمل محموله های سنگین تر به مدارهای بالاتر در اطراف کره زمین است.

خبر توسعه این دو ماهواره بر جدید را می توان یک خبر خوب واقعی بعد از مدت ها افول و بی خبری در این بخش تفسیر کرد. اعداد و ارقام ارائه شده در خصوص آنها نشان می دهد که هدف گذاری برای ماهواره برهای پر توان تری شده و به نظر می رسد در نهایت نشانه هایی از شکسته شدن فضای رخوت و سکون در بخش فضایی نمایان شده است.