به گزارش مشرق، در حالی که قیمت گوشت قرمز در بازار تهران طی هفته‌های گذشته به صورت کاملا قطره چکانی کاهش می‌یابد در دیگر سو تولید کنندگان دام از انباشت 65 میلیون راس در دامداری‌ها و مازاد عرضه خبر می‌دهند که این پارادوکس با هیچ یک از مؤلفه‌های اقتصادی همخوانی ندارد. قیمت گوشت قرمز در بازار متاثر از دام زنده است و اینها ارتباط مستقیمی با هم دارند و معمولا اولی دو برابر دومی است. یعنی قیمت گوشت در بازار معمولا دو برابر دام زنده به فروش می‌رود. اما این تعادل در بازار به هم خورده است.

بیشتر بخوانید

اختلاف ۴۰ درصدی قیمت گوشت از تولید تا مصرف

بالا بودن قیمت گوشت قرمز که از دو سال گذشته آغاز شد میزان تقاضا برای این محصول را کم کرده است و مردم کمتر توان خرید دارند. 

رئیس شورای تامین کنندگان دام کشور،‌ می‌گوید: «مصرف گوشت کشور 60 درصد کاهش یافته است».

* افزایش تولید گوشت قرمز و مقاومت بازار در برابر کاهش  

تولید گوشت قرمز در سال جاری افزایش زیادی یافته است که می‌توان از هشدارهای چند ماه پیش دامداران درباره انباشت دام و خطرناک بودن آن برای ادامه تولید فهمید. دامداران استان‌ها از ماه‌ها پیش اعلام می‌کردند که تولید دام به اندازه‌ای است که با مازاد در دامداری‌ها مواجه هستند و بیم آن می‌رود که ادامه این انباشت بیماری‌های خطرناکی به ارمغان بیاورد.

مرتضی رضایی معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی همان زمان با تائید صحبت‌های دامداران گفت: انباشت دام در دامداری‌ها به خاطر تراکم زیادی که ایجاد می‌شود می‌تواند خطرناک باشد و موجب شیوع بیماری شود.

رئیس شورای تامین کنندگان دام کشور نیز به تازگی در اظهار نظری اعلام کرده «که هم اکنون در تمام واحدهای پرواربندی سبک و سنگین با انباشت دام روبرو هستیم به همین خاطر با وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید اعلام کرده‌ایم دامداران در شرایط خاص قرار دارند».

پوریان گفته مشکل در دو بخش است هم افزایش عرضه دام وجود دارد هم اینکه تقاضا برای گوشت کم شده است. 

وی حتی صادرات را به عنوان چاره کار عنوان کرده و گفته از 65 میلیون راسی که در واحدهای دامداری وجود دارد اگر یک میلیون راس دام به بازار هدف صادر شود التهابی در بازار داخل نخواهیم داشت.

پوریان پا را از این فراتر گذاشته و تاکید کرده است تولید آنقدر زیاد است که بیم آن می‌رود در صورت عدم چاره‌اندیشی داستان مرغ و جوجه یکروزه تکرار شود. 

حدود 10 روز پیش تولید کنندگان جوجه یکروزه 15 میلیون قطعه جوجه را از بین بردند تا به خیال خودشان بازار را تامین کنند. آنها در شرایطی که مسئولان ورود نکرده بودند این کار خبط را چاره کار دیدند.

اما ظاهرا تنها افزایش تولید و عدم چاره‌اندیشی برای صادرات آن مشکل اصلی نیست. برخی از واردات بی‌رویه هم خبر می‌دهند که تقاضا برای تولید داخل را کاهش داده است.

نمونه‌هایی از این واردات جا خوش کردن انواع گوشت‌های منجمد در فروشگاه‌هاست.

سیداحمد مقدسی رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاوداران می‌گوید: «واردات بی‌رویه گوشت قرمز در سال گذشته بر چالش‌های صنعت دامداری افزوده است. در حالی که نیاز کشور به گوشت قرمز حدود 900 هزار تن است و 880 هزار تن در داخل تولید می‌شود سال گذشته بیش از 130 هزار تن گوشت وارد کشور شد که این میزان واردات 6 برابر بیشتر از نیاز کشور بود».

مقدسی حتی این را هم گفت که برخی در کشور اطلاعات غلط به شورای عالی امنیت ملی می‌دهند و همین مسئله باعث واردات بی‌رویه گوشت به کشور شد.

همان مسئولان درخواست مجوز صادرات کرده‌اند که از سال گذشته تا کنون این مجوز صادر نشده است. 

وزارت صمت نگران است که مبادا مشکلی در بازار ایجاد شود که در معرض انتقاد مسئولین قرار گیرد اما این خواسته را به بهای فدای تولید کننده عملی می‌کند که شاید مصداق آن ضرب المثل «از حول حلیم افتادم در دیگ»، باشم.

لغو قانون انتزاع (تمرکز وظایف بازرگانی کشاورزی در وزارت جهاد) باعث شد که بخش بازرگانی و بازار از وزارت جهاد به وزارت صمت برود. در حال حاضر تولید در وزارت جهاد و بازرگانی آن در وزارت صمت، مدیریت می‌شود که این برخلاف اصل پذیرفته شده یکپارچه سازی تولید در جهان است.

* معمای بزرگ

حال سؤال بزرگ اینجاست که اگر تولید گوشت قرمز به حد انفجار رسیده که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی نیز آن را تائید کردند و واردات 6 برابر نیاز هم صورت گرفته و میزان تقاضا به گفته رئیس تامین دام کشور 60 درصد کاهش یافته است پس چرا قیمت گوشت قرمز از اوج قیمت خود پایین نمی‌آید و یا حداقل خیلی قطره چکانی و نامحسوس،‌کاهش می‌یابد.

* پای دلالان و واسطه‌ها در میان است

آنطور که مسئولان می‌گویند دلالی و واسطه‌گری چه در دام و چه در نهادهای دامی همچنان مانع بزرگی در برابر کاهش قیمت است. دلالان باعث می‌شود که دام از دامدار تا رسیدن به دست مصرف‌کننده چندین بار بچرخد و باعث می‌شود قیمت در بازار همچنان بالا باشد. یعنی سهم زیادی از قیمت دام زنده تا رسیدن به کشتارگاه به جیب دلالان می‌رود.

مرتضی رضایی معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی این موضوع را تائید کرده و می‌گوید بعضی موقع این دست به دست شدن دام دست دلال‌ها به 4 نفر هم می‌رسد. بنابراین قیمتی که از دامدار تهیه می‌کنند تا رسیدن به کشتارگاه به مقدار زیادی افزایش می‌یابد.

رئیس شورای تامین دام کشور، قیمت دام سبک را 38 هزار تومان و دام سنگین را 25 هزار تومان بیان کرد که نسبت به یکی دو هفته گذشته کاهش 16 هزار تومانی داشته است.

اما دلالی تنها منحصر به گوشت قرمز نیست. در خوراک آنها نیز وجود دارد. دلالی در خوراک دام و طیور باعث می‌شود قیمت غذای دام که 70 درصد در قیمت تمام شده تولید،نقش دارد تقریبا دو برابر قیمت دست تولید کننده برسد و همین عاملی می‌شود که قیمت تمام شده تولید، افزایش یابد و حاشیه سودی برای دامدار نباشد و قیمت در بازار نیز به صورت قطره چکانی کاهش یابد.

پرویز فروغی دبیر کانون مرغداران کشور با تائید دلالی در خوراک دام و طیور و خرید مرغ، گفت:دلال در خرید هر کیلوگرم مرغ 1700 تومان و در فروش نهاده‌ آن 1300 تومان به جیب می‌زند. 

در واقع هر دلال با فروش یک کیلو مرغ به شرکت پشتیبانی امور دام و دریافت خوراک متناسب با آن برای توزیع بین دامداران 3 هزار تومان سود می‌برد.

* قیمت محصولات پروتئینی

گزارش میدانی نشان می‌دهد که قیمت گوشت قرمز نسبت به هفته‌های گذشته کاهش بسیار اندک داشته است. به طوری که قیمت ران و دست گوشت گوساله کیلویی 75 هزار تومان، گوشت مخلوط گوساله 73 هزار تومان عرضه می‌شود. گوشت گوسفندی هم در محدوده صد هزار تومان است و البته گوشت منجمد در بازار فراوان است و کیلویی 51 هزار تومان به فروش می‌رود.

قیمت‌های روی تابلوی بازار با آنچه که تولید کنندگان از افزایش تولید و مسئولان از واردات 6 برابری می‌گویند کاملا در تضاد است و نشان می‌دهد که زنجیره تولید دچار مشکل شده است.

*اشکال در زنجیره تولید

در تمام دنیا روی زنجیره تولید کار می‌شود یعنی یک محصول تولیدی باید تمام حلقه‌های زنجیره‌ تولید باید سالم باشد. تصور کنید اگر یکی از حلقه‌های زنجیره قوی پاره باشد هیچ اعتباری به امنیت آن زنجیر نیست. در بخش تولید هم این طور است.

در تولید گوشت زنجیره‌هایی مانند تولید کننده، تامین خوراک، صادرات، واردات، تنظیم بازار، کشتارگاه، فرآورده‌های تولیدی، محصولات فرآور و مصرف کننده وجود دارند. هر کدام از این زنجیره‌ها به مشکل بربخورد اقتدار و قدرت زنجیره را از بین می‌برد. در زنجیره تولید گوشت قرمز بخش تامین خوراک، بخش دلالی، صادرات و تنظیم بازار دچار اشکالند و به همین دلیل به رغم تولید کافی هم تولید کننده هم مصرف کننده، ضرر می‌کنند.

مثال دیگر در زمینه مرغ است. کشور سالانه دو و نیم میلیون تن مرغ تولید می‌کند که بیش از نیاز کشور است اما به دلیل مشکل در تامین خوراک دام و نیز صادرات و تنظیم بازار تولید کنندگان از بزرگترین ضرر خود خبر می‌دهند که اخیرا مجبور شدند به امید بهتر کردن اوضاع 15 میلیون قطعه جوجه را نابود کنند. 

بزرگترین اشکال در زنجیره تولید مرغ وابستگی تقریبا صد درصدی به نژادهای خارجی است. یعنی در حقیقت مرغ کشور در عین خودکفایی،  وابسته است. نمی‌توان از آبشخور بیگانه استفاده کرد و فریاد خودکفایی زد. 

بنابراین  برای نتیجه بخش بودن تولید به طوری که تولید کننده و مصرف کننده هر دو منتفع شوند باید زیرساخت‌های تولید اصلاح شود. امروزه در تمام دنیا روی زنجیره تولید و یکپارچه سازی مدیریت کار می‌شود. تمام زنجیره‌های تولید گوشت قرمز و گوشت مرغ باید اصلاح شوند که رشد یک بخش سرطانی خواهد بود و نه تنها به کمک منافع کشور نمی‌آید بلکه باعث مشکلات دیگر هم می‌شود. که نمونه آن فساد در واردات این محصول است که برخی از مسئولان هنوز در زندان به سر می‌برند. به رغم اینکه 4 هزار میلیارد تومان به منظور تامین بازار گوشت صرف واردات شد اما قیمت دو برابر شد.

مدیریت یکپارچه هم باید اصلاح شود که غیر از این کمکی به اقتصاد نخواهد کرد. در تمام دنیا از مدیریت‌های جزیره‌ای دست برداشته‌اند اما در کشور ما متاسفانه برگشت به عقب کرده‌اند و قانونی را که 7 سال پیش با کشمکش‌های فراوان مجلس و نظرات کارشناسان و متخصصان به تصویب رسیده بود (قانون انتزاع)، دوباره معلق کرده‌اند.