به گزارش مشرق، اولین‌بار در سال ۱۹۲۰ پس از جنگ جهانی اول ۴۲ کشور سازمانی را تأسیس کردند تا از بروز جنگ و فجایع بین‌المللی جلوگیری شود؛ اسمش هم شد «جامعه ملل». این سازمان کارهایی انجام داد و تجربه‌هایی اندوخت اما در دستیابی به هدف اصلی‌اش شکست خورد. دعوای اروپایی‌ها بر سر منافع‌شان دوباره آتش جنگ جهانی دوم را روشن کرد و این‌بار فجایعی وحشتناک‌تر و گسترده‌تر بار آمد. دوباره بعد از جنگ کشورها جمع شدند و سازمان ملل را ساختند که جایگزین جامعه ملل شد.
بیشتر بخوانید:
آمریکا خواستار خروج کشورها از پیمان منع جنگ‌افزارهای هسته‌ای شد
از همان اول کار و حتی پیش از تأسیس سازمان ملل نیز کشورهای پیروز جنگ برای خود در تصمیم‌گیری‌ها قدرت بیشتر در نظر گرفتند و حق وتو ابداع شد. بر این اساس کشورهای آمریکا، شوروی (روسیه فعلی)، انگلستان، فرانسه و چین حق وتو دارند و می‌توانند مناسبات قانونی و روند تصمیم‌گیری در سازمان ملل را تغییر دهند.
این حق از همان اوایل تأسیس سازمان ملل با اعتراض‌های بسیار مواجه شد ولی قدرت‌های بزرگ ازجمله آمریکا و شوروی و بریتانیا، سرمست از پیروزی اصلا دیگران را به حساب نمی‌آوردند. با گذشت زمان نیز اعتراض‌ها فروکش نکرد و در دهه‌های اخیر بیشتر و بیشتر شد و حتی کار به جایی رسید که «کوفی عنان» دبیر کل سازمان ملل از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۷ پیشنهادهایی داد برای اینکه حداقل حق وتو محدود شود.
حق وتو موجب شده شورای امنیت سازمان ملل گاهی درباره مهم‌ترین مسائل جهان هم نتواند حتی یک قطعنامه صادر کند
قدرت تشریفاتی و قدرت واقعی
تصمیمات مجمع عمومی سازمان ملل که همه کشورهای عضو در آن حق رای دارند در حد تشریفات است. از نظر حقوقی نیز قطعنامه‌های مجمع عمومی جنبه اعلامی و توصیه‌ای دارد؛ یعنی با این قطعنامه‌ها فقط نظر کشورهای جهان براساس رأی اکثریت معلوم می‌شود. قدرت اصلی در سازمان ملل در شورای امنیت است که ۵ عضو دائم دارد و ۱۰ عضو موقت. ۵ عضو دائم همان کشورهای دارای حق وتو هستند و اعضای موقت نیز به تناوب برای دوره‌های مشخص انتخاب می‌شوند.
شورای امنیت وظیفه پاسداری از امنیت و صلح بین‌المللی را دارد و می‌تواند نیروهای پاسدار صلح به هر نقطه‌ای از جهان اعزام کند یا تحریم بین‌المللی علیه یک کشور برقرار سازد یا حتی اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه یک کشور را صادر کند. وقتی شورای امنیت درباره مسائل مهم جهان در حد تحریم یا جنگ رأی داد آن وقت رأی اعضای دائم که حق وتو دارند در تصویب یا عدم تصویب قطعنامه تعیین‌کننده می‌شود.
آمریکا تابه‌حال بیش از ۴۰ بار از حق وتو به نفع رژیم صهیونیستی و علیه مردم فلسطین استفاده کرده است
آمریکا، رسوای حق وتو!
وتو (veto) از واژه‌ای لاتین می‌آید به معنای «منع می‌کنم». فلسفه‌اش هم بر اساس اندیشه برتری صلح بر عدالت است. و این یعنی اعضای دائم شورای امنیت و به‌اصطلاح ابرقدرت‌ها باید قدرتی داشته باشند که از جنگ علیه خودشان جلوگیری کنند و کار به جایی نرسد که بخواهند با هم بجنگند و دنیا درگیر جنگ جهانی شود. از بدو تاسیس سازمان ملل شوروی تا توانست از حق وتو استفاده کرد ولی پس از فروپاشی شوروی، آمریکا با استفاده مکرر از این قانون برای خودش رسوایی بارآورد! اغلب هم به‌خاطر قطعنامه‌هایی که علیه جنایات رژیم صهیونیستی به مرحله تصویب در شورای امنیت می‌رسد و آخر سر آمریکای بشردوست! آن‌ها را وتو می‌کند.
حمایت آمریکا از اقدامات نظامی صهیونیست‌ها با استفاده از حق وتو، نوعی مصونیت حقوقی برای کشتار مردم فلسطین شده است
کشورهایی که حق وتو می‌خواهند
حق وتو همیشه موضوع بحث و مخالفت بوده است و ایران مهم‌ترین مخالف حق وتو در سازمان ملل محسوب می‌شود. در همه این سال‌ها جمهوری اسلامی ایران به این موضوع اعتراض کرده و خواستار تغییر ساختار سازمان ملل برای ابطال حق وتو شده است. اما مشکل این است که تغییر ساختار سازمان ملل در نهایت به رأی مثبت اعضای دائم شورای امنیت نیاز دارد؛ یعنی حذف حق وتو نیز به سادگی وتو خواهد شد! بعضی‌ها هم به جای اینکه این‌طرفی بیایند و خواهان عدالت شوند آن طرفی می‌روند و برای خودشان حق وتو می‌خواهند؛ در سال‌های اخیر آلمان، برزیل، هند و ژاپن کرسی دائمی شورای امنیت را طلب می‌کنند. ایتالیا هم پیشنهاد داده که فرانسه و انگلستان عضو دائمی شورای امنیت نباشند و به جایش اتحادیه اروپا عضو دائمی شود. از سوی دیگر معلوم است اعضای دائمی شورای امنیت یعنی همان ۵ کشور نمی‌خواهند دست زیاد بشود و شریک نمی‌خواهند. خلاصه اینکه داستان سازمان ملل این‌طوری است!
امروز در تاریخ مناسبت‌های دیگری هم هست
امروز ۳ آبان مصادف با ۲۴ اکتبر میلادی و ۷ ربیع‌الاول هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبت‌های دیگری هم دارد.
ـ درگذشت «علی بن محمد تنوخی» ادیب و شاعر مشهور در سال ۳۴۲ قمری
ـ زادروز آیت‌الله «محمدرضا آل یاسین» فقیه برجسته در سال ۱۲۹۷ قمری
ـ درگذشت «تیکو براهه» منجم و ریاضی‌دان معروف دانمارکی در سال ۱۶۰۱ میلادی
ـ روز ملی و استقلال «زامبیا» از استعمار بریتانیا در سال ۱۹۶۴ میلادی
ـ درگذشت «فریدون مشیری» شاعر معاصر در سال ۱۳۷۹ شمسی
