به گزارش مشرق، این روزها شاید اطرافمان زیاد دیده باشیم بچه هایی را که در هنگام عبور از کنار افرادی غیر از پدر و مادر، خواهر و برادر ، اطوارها و رفتارهای خاص بدنی نشان میدهند مثلا عضلاتشان اسپاسم می شود یا چهره درهم می کشند و بدنشان را فشار می دهند اینها نشانه های دوران کرونا و ریشه های وسواسی و اضطرابی است که در بچه هایمان ناخواسته در حال شکل گیری است.
زمانی که فکر ما دچار اضطراب وسواس گونه می شود ناخودآگاه مکانسیم هایی را برای فرار از آن خطر احتمالی فعال می کند که یکی از همین رفتارها همین است که بچه ها در برخورد با دیگران انجام میدهند درحالیکه شاید پدر یا مادرشان دچار این وسواس ها نباشند اما در دوران کرونا ممکن است ناغافل زنگ ایجاد آن در بچه ها زده شود.
*نشانه های وسواس در کودکان/راهکار مقابله
۱-نگرانی درباره مرگ خود یا عزیزان
نشانه: فکر وسواسی مربوط به مرگ یا بیماری خود یا عزیزان از سوی کودکانمان تا حدی شاید در این ایام معمول و طبیعی باشد اما بیش از آن ممکن است به سوالات پی در پی بچه ها درباره مرگ و کرونا، بیماری خواهر یا برادر و اقوام و موضوعات مربوط به مرگ و دنبال کردن آن در شبکه های مختلف بیانجامد.
راهکار: در این زمینه بهترین راهکار این است که اجازه دهیم بچه ها تخلیه هیجانی شوند مثلا درباره مسائل صحبت کنند ، بازی کنند و آشفتگی هایشان را نقاشی کنند وگرنه هیجانات‌شان مثل یک دیگ زودپز بیرون می زند و به وسواس های فکری عمیق می انجامد.
اگر کودکمان از ما درباره مرگ و بیماری می پرسد بنا به اقتضای سن بهتر است حقایق را به او بگوییم و او را از بیماری آگاه کنیم اما اگر بیش از آن می پرسد بهتر است ذهنش را به مباحث دیگری منحرف کنیم و بیش از حد به او توضیح ندهیم و بگوییم: عزیزم همین که مسائل بهداشتی را رعایت کنی نه برای تو و نه برای ما هیچ مشکلی پیش نمی آید.
۲-ترس از نقض قوانین
نشانه: دومین نشانی ترس از نقض قوانین است اینکه بچه مدام در ذهنش فکر کند اگر قوانینی را نقض کند مثل همین ماسک زدن، دستکش دست کردن یا شست و شوی دست ها ، ممکن است بمیرد یا والدینش را از دست بدهد و دچار عذاب وجدان شود.
راهکار: بهترین حالت این است که اگر این احساس به ما دست داد که بچه هایمان دچار احساس گناه شده اند، بهتر است به جای صحبت تند ما آنها مثلا اینکه : چرا این بار دست هایت را نشستی یا چرا به چشمانت زدی و تو کرونا میگیری و می میری اگر رعایت نکنی!» که نه تنها اضطراب را از بین نمی برد بلکه بچه را تندخو می کند بهتر است به او آموزش های لازم را با آرامش بدهیم.
۳-نگران درباره ریشه بیماری یا ویروس کرونا
نشانه: در این ایام زیاد پیش می آید که بچه ها راجع به کرونا زیاد سوال بپرسند بهتر است به جای ساده انگاری یا رفتارهای تند و هیستریک در سطح فهم بچه ها با آنها حرف بزنیم.
راهکار: دروغ نگوییم و به زبان کودکانه یا با نقاشی و داستان و روایت به او مسائل را توضیح دهیم ولی اگر سوالات او طوری است که نمی توانیم پاسخ دهیم بهتر است از یک متخصص کودک کمک بگیریم.
۴-نگرانی راجع به مبتلا شدن یا نشدن
نشانه: یکی از نگرانی های این روزهای بچه ها این است که آیا مبتلا شده اند یا خیر یا خوش شانس هستند یا بدشانس. همه ما میدانیم که با همه رعایت ها ممکن است در کسری از ثانیه در اثر یک اتفاق دچار ویروس شویم بنابراین همه روش های پیشگیری هم درصد خطا دارد حتی همین ماسک و الکل هم آسیب رسان هستند منتها فعلا بنا به گفته متخصصین بهداشت و سلامت جسم و روان می بایست استفاده کنیم.
راهکار: بنابراین بهتر است بچه ها را به لحاظ ذهنی در این زمینه ارام کنیم و اگر متوجه شدیم درگیری بچه هامان خیلی بیش از حالت عادی شده می بایست او را تحت نظر متخصص قرار دهیم.
۵-وسواس چینش یا نظم
نشانه: یکی از نشانه های وسواس کودکان لمس اشیاء ، نظم دادن به آنها و چینش وسواس گونه است به طوریکه متوجه می شویم از حالت عادی این رفتارشان متفاوت شده است.
راهکار: بهتر است به بچه ها آموزش دهیم که حتی با یک برخورد بدنی هم کرونا نمیگیریم به شرط اینکه ماسک بزنیم و از لوازم ضدعفونی استفاده کنیم البته خود اسپری های رقیق کننده وایتکس که برخی خانواده ها این مدت زیاد استفاده می کنند هم ممکن است به سیستم تنفسی آسیب بزند، بهتر است خودمان از همه وسایل به حدنرمال استفاده کنیم و به بچه هایمان هم همین را توصیه کنیم.
درهر صورت همه راهکارها ممکن است راهگشا هم نشوند و اگر احساس کردیم همه این نشانه ها یا بیشتر آنها در کودکمان وجود دارد به طوریکه باعث خواب و بیداری آشفته و گوشه گیری یا شست و شوی زیاد و مدام او و افکار مرگ و بیماری زیاد شده بهتر است با متخصص کودک در این زمینه مشورت کنیم.
*آیا وسواس کودکان درمان دارد ؟ چه نوع درمانی خوب است؟
«مهدیه صالحی» روانپزشک سلامت و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران دراین باره می گوید: «خوشبختانه وسواس درمان دارد، هم دارویی و هم غیردارویی. درمان دارویی بیشتر داروهای ضدافسردگی است و غیردارویی هم درمان های شناختی رفتاری که از بازی درمانی تا دیگر انواع درمان ها می شود.
والدین باید بدانند که در این روزها با بچه ها چطور رفتار کنند بنابراین خودشان هم باید آموزش ببینند، خیلی وقت ها حتی والدین در دام وسواس های بچه ها می افتند بنابراین باید خیلی هوشیار باشیم و وسواس های بیماری زا را یا تشخیص دهیم یا از متخصص کودک مشورت بگیریم تا دردام نیافتیم. شاید خیلی والدین فکر کنند که درمان دارویی برای بچه هایشان اعتیاد آور است درحالیکه اینطور نیست.
نکته دیگر این است که بچه ها را دعوا نکنید، سرزنش نکنید، به آنها برچسب نزنیم و تحقیرشان نکنیم، باید اگر حس کردیم رفتارشان وسواس گونه و اضطرابشان زیاد است به آنها کمک کنیم نه اینکه سرزنششان کنیم، بهتر است حواس بچه را به چیزهای دیگر پرت کنیم ، با آنها بازی کنیم و درباره مسائل دیگر با او صحبت کنیم.
*مرگ عزیزان عامل اضطراب و وسواس کودکان
مجتبی حبیبی، روان شناس سلامت و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره مرگ عزیزان و تأثیر آن روی بچه ها دراین ایام میگوید: همیشه شرایط اینطور بوده که همه می توانستند برای از دست رفته هایشان سوگواری کنند اما الان وضعیت فرق کرده است، پدربزرگ، مادربزرگ، عمه و خاله و دیگر اقوام ممکن است فوت کنند اما ما در مراسمی شرکت نمیکنیم بهتر است اجازه دهیم بچه هایمان هم عزاداری کنند حتی در منزل پدر یا مادربزرگ حضور پیدا کنند با رعایت مسائل بهداشتی به وسایل آنها دست بزنند و حتی گوشه گیری کنند.
بچه های زیر هفت سال مفهوم مرگ را هنوز به درستی نمی فهمند بهتر است آنها را در شرایط ایمن به منزل پدر یا مادربزرگ ببریم تا گریه کنند و برون ریزی داشته باشند این امر نه تنها برای بچه ها بلکه برای بزرگترها هم لازم است.
