به گزارش مشرق،  حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در جلسه هیات دولت با اشاره به افتتاح سامانه جامع تجارت، آن را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت:  این سامانه به معنای شفافیت و مبارزه با فساد است و با کمک این سامانه می‌توان  پیش بینی  درستی از نیازمندهای مردم داشت، ضمن اینکه ، کنترل تمام انبارها، سرعت یافتن کار گمرک و بانک مرکزی و وزارت صمت از یک پنجره واحد امکان پذیر می‌شود.

وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز، سامانه جامع تجارت را مرکز تجاری کشور عنوان کرد می کند و می‌گوید  سامانه مذکور به شفافیت اقتصادی کشور کمک می‌کند.

اما سامانه جامع تجارت که مسئولان دولتی آن را ابزاری برای از بین بردن فساد عنوان می کنند چه تاثیری بر شفاف سازی تجارت داخلی و خارجی کشور، دارد  که به گفته رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز با مقاومت، تضاد منافع و دیدگاه‌های مختلف در مسیر تکمیل مواجه است.

* حذف امضاهای طلایی با بهره گیری از سامانه جامع تجارت

علیرضا رزم حسینی وزیر صنعت، معدن و تجارت در این باره می‌گوید که سامانه جامع تجارت می تواند زمینه‌های فساد اداری و امضاهای طلایی را از بین ببرد.

در سال ۱۳۹۲ با تصویب قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در مجلس شورای اسلامی و براساس ماده ۶ بند الف این قانون، تکلیفی بر عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر ایجاد «سامانه یکپارچه سازی بر فرآیند تجاری» با هدف شفاف سازی فرآیند تجارت داخلی و خارجی و جلوگیری از فساد برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت نهاده شد.

 این سامانه در آئین نامه با عنوان «سامانه جامع تجارت» نامیده شد که براساس اصلی ترین بند قانونی آئین نامه، سامانه مذکور باید به نحوی طراحی شود که بازرگان در حوزه تجارت داخلی و خارجی با این سامانه در ارتباط باشد و دستگاه های حاکمیتی اگر می خواهند ارتباطی با بازرگان داشته باشند از بستر این سامانه باشد.

سال ۱۳۹۵ بعد از تصویب مواد ۵ و ۶ آئین نامه، بخش خارجی سامانه جامع تجارت آغاز به کار کرد و از آن سال تاکنون بخش هایی از این سامانه به مرور تکمیل و اجرایی شده است بطوری که بخشی از این سامانه چند روز پیش و درتاریخ ۹۹.۹.۹ تکمیل شد و به گفته رئیس جمهور بخشی دیگر از این سامانه در مورخ ۹۹.۱۱.۱۱ تکمیل خواهد شد.

سامانه جامع تجارت الکترونیکی  از چند زیرسامانه با عنوان سامانه جامع تجارت شامل تجارت داخلی و خارجی، سامانه جامع انبارها و مراکز نگهداری کالا، سامانه شناسه کالا، سامانه شناسایی و رتبه بندی اعتباری کالا، پورتال ارزی یا نظام یکپارچه سازی معاملات ارزی نیما، سامانه جامع حمل و نقل و سامانه جامع امور گمرکی تشکیل شده است که شاید با توجه به لزوم مدیریت واردت و صادرات، تامین کالاهای اساسی و ضروری، جلوگیری از احتکار و برنامه ریزی برای توزیع کالاهای مصرفی مورد نیاز مردم سامانه جامع انبارها و مراکز نگهداری یکی از مهم‌ترین زیرسامانه‌های سامانه جامع تجارت به شمار آید.

* امکان ردگیری کامل کالا در سامانه جامع تجارت

به گفته وزیر صنعت معدن و تجارت از زمان راه اندازی سامانه جامع انبارها بیش از ۵۵۰ هزار انبار در سامانه جامع تجارت ثبت شده است و بدین ترتیب کالاهایی که وارد انبارها می شود،کاملا قابل ردگیری است به طوری که کامیون حمل کننده بار، بارنامه و نوع کالای آن مشخص است وخروجی انبار نیز مشخص است و مجموع این کارها می تواند تجارت مدرن را در ایران ایجاد کند.

* ۳۰ درصد سامانه جامع تجارت هنوز تکمیل نشده است

وی با تاکید بر اینکه در حوزه واردات سامانه تقریبا تکمیل شده است، گفت: در مجموع سامانه تا حدود ۷۰ درصد پیشروی داشته است و اگر بطور کامل بتوانیم داده های لازم را در این سامانه عملیاتی کنیم، از بسیاری از تبعیض های اقتصادی جلوگیری خواهد شد.

وی با اشاره به لزوم واردات ۲۰ میلیون تن کالا اظهار داشت: به دلیل اهمیت واردات و رهگیری این کالا باید فرآیند کد شناسه کالا به کمک گمرک برای کالاهای وارداتی تکمیل شود تا کالاهای وارداتی به صورت کامل قابل ردیابی باشد که البته بخشی از این کار تاکنون انجام شده است.

رزم حسینی بیان داشت: با راه اندازی سامانه جامع تجارت می توان ثبت سفارش توسط بازرگان، نوع کالای ثبت سفارش شده، مبدا واردات کالا و میزان ارز تخصیصی به واردات آن کالا و زمان ترخیص کالا از گمرکات و سایر اطلاعات را به صورت آنلاین بدست آورد و امیدواریم با همکاری بیشتر گمرک و سازمان بنادر این سامانه در مورخ یازدهم بهمن امسال کامل‌تر شود.

با این توضیحات و اثرات مثبتی که مسئولان کشوری در مورد سامانه جامع تجارت بیان می‌کنند این سوال مطرح است که آیا سامانه جامع تجارت می‌تواند در جلوگیری از احتکار و یا گرانفروشی کالا موثر باشد و نحوه عملکرد این سامانه در این باره چگونه است.

* جلوگیری از احتکار و گران فروشی با ثبت کالا در سامانه جامع انبارها

عباس قبادی معاون وزیر صنعت معدن و تجارت در خصوص اثرات موثر سامانه جامع تجارت بر جلوگیری از احتکار و گران فروشی به خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس گفت: در مورد اثرات مثبت این سامانه در جلوگیری از احتکار و گران فروشی نباید شک داشت. 

وی با بیان اینکه احتکار زمانی ایجاد می شود که حاکمیت از مکان نگهداری کالاهای ضروری، اساسی، مصرفی و مورد نیاز مردم مطلع نباشد، افزود:  بنابراین وقتی سامانه ای وجود داشته باشد که در آن تمامی کالاهای وارداتی از گمرکات کشور و کالاهای تولیدی در سامانه انبارهای آن سامانه ثبت و ضبط شود دیگر امکان احتکار کالا وجود نخواهد داشت.

وی بیان داشت: با کمک سامانه جامع تجارت و سامانه انبارها به عنوان زیر مجموعه این سامانه کاملا مشخص می‌شود که کالای وارداتی و یا کالای تولیدی در چه موقعیتی قرار دارد لذا سامانه جامع تجارت کمک می کند که کالا از مرحله تولید یا از مرحله واردات در بندر ردیابی شود.

معان وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: سامانه جامع تجارت کاملا مسیر کالا را نشان می دهد و مشخص می کند و با توجه به ثبت اطلاعات کامیون حمل بار در سیستم نیروی انتظامی و اتصال آن به سامانه جامع تجارت کاملا مشخص می شود کالا با چه کامیونی حمل و به کدام انبار منتقل شده است.

وی افزود: لذا با ثبت اطلاعات دقیق اطلاعات دقیق موجودی انبارها و حتی ترخیص، امکان ردیابی و رصد  تمامی کالاهای تولیدی و وارداتی فراهم است.

* امکان رصد کالا تا مرحله خرده فروشی و مصرف کننده

قبادی بیان داشت: از طریق سامانه جامع انبارها و زیر مجموعه این سامانه یعنی سامانه جامع انبارها، کالا تا مرحله خرده فروشی نیز کاملا قابل رصد است.

وی گفت: در مجموع کالا تا مرحله تحویل به بنکداری و خرده فروشی ها قابل رصد است و بعد از آن نیز اگر کالا تحویل فروشگاه های زنجیره ای نیز قابل رصد است.

قبادی اظهار داشت: در مجموع در فروشگاه های زنجیره ای عرضه کالا از طریق سیستم پایانه های فروشگاهی کاملا قابل رصد است و مشخص است که چه کالایی و به چه تعدادی  توسط چه کارت بانکی خریداری شده است.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: البته در مورد سایر بخش هی خرده فروشی ها هم در حال هماهنگی با مجموعه اصناف هستیم تا از طریق نصب سیستم پایانه فروش بقیه زنجیره رصد و ردیابی کالا را تکمیل کنند.

قبادی اظهار داشت: در مجموع رصد کالا در مرحله تحویل به خرده فروشی تا حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد امکان پذیر شده است و حدود ۳۰ درصد نیاز به اصلاح و پیگیری دارد.

وی در مورد تاثیر سامانه جامع تجارت در مقابله با گرانی و گران فروشی بیان داشت: بحث گرانی و گران فروشی دو مقوله جدا از یکدیگر است و فلسفه گرانی و دلایل گرانی از گران فروشی کاملا جدا است، زیرا مباحث کلان اقتصادی بر موضوع گرانی کالا اثر می‌گذارد.

قبادی اظهار داشت: رصد و ردیابی کالا در سامانه جامع تجارت و همچنین فروش کالا در فروشگاه های مجهز به پایانه های فروشگاهی امکان رصد کامل کالا و رصد قیمت فروش را به وجود می آورد و بنابراین در صورتی که گران فروشی صورت گرفته باشد می توان آن را پیگیری کرد.

گفتنی است یکی از الزامات کارایی کامل سامانه جامع تجارت و سامانه جامع انبارها در خصوص ردیابی و رصد کالا ثبت کالا در سامانه جامع انبارها و ثبت موجودی دقیق انبارها است که تحقق این منظور با ابزار بازرسی هوشمند امکان پذیر است که با راه اندازی «سامانه بازرسی» در سازمان حمایت این مهم تا حدودی محقق شده، بطوری که با استفاده از این ابزار الکترونیکی و با استفاده از تحلیل داده ها توسط سیستم، محل بازرسی مشخص می شود و سپس بازرس به محل اعزام و نتیجه گزارش نیز باید در محل بازرسی در سیستم ثبت شود.

اما از آنجا که به گفته مسئولان هنوز ۳۰ درصد سامانه جامع تجارت تکمیل نشده است و امید می رود که مراحل تکمیل آن تا پایان سال پیش رود  بنابراین هنوز نمی توان از کارایی کامل این سیستم در جلوگیری از احتکار یا گران فروشی اطمینان خاطر کامل داشت و گواه این ماجرا نیز مشکلاتی است که گاه و بی گاه در تامین کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم بوجود می آید.