به گزارش مشرق، از قدیم الایم اعدادی مثل سه و هفت و سیزده دارای مفاهیم پیچیده ای از تأثیر نجوم درایران باستان داشته اند و این موضوع در سنت هایی مثل هفت سین، سیزده به در، هفت شهر عشق،‌ هفت خوان رستم و... دیده می شود.

قدمت مراسم سیزده به در در ایران تأثیرات زیادی را روی فرهنگ دیگر ملل هم گذاشته تا جایی که کاتارها در روز «عید پاک» که در برخی از سال ها همزمان با روز طبیعت در ایران می شود،‌ یک روز را در طبیعت سپری می کنند.

مراسم سیزده به در در ایران از جایگاهی مهم برخوردار بوده و از دوران گذشته تا به امروز برخی از رسوم آن پابرجا مانده است، شاید برایتان جالب باشد که بدانید سیزده به در در طهران قدیم چگونه بود و چه رسومی از گذشته باقی مانده است.

فلسفه سیزده به در

جعفر شهری در جلد چهارم کتاب تهران قدیم در خصوص نحوه برگزاری مراسم سیزده به در طهران قدیم چنین نوشته است: «سیزده به در را هر دسته به شکلی برگزار می کردند، در میانشان عده ای هم بدون خانواده و به صورت مردانه دور هم جمع می شدند.

عده ای دیگر هم با تفریحات سالم مثل سبزه پای هفت سین به صحرا انداختن، فرش پهن کردن و پختن و خوردن و بگو و بخند وسبزه گره زدن این روز را سپری می کردند.

 اما برای خانواده ها روز سیزدهم فروردین آخرین روز تعطیلات نوروزی به حساب می آمد که باید خرده حساب های خود را با آن تصفیه می کردندتا از فردا صبح یعنی چهاردهم به سلامتی و تندرستی به سر کار بروند، به همین جهت یکی دو روز مانده به سیزدهم زن ها بساط این روز را از خریدن و شستن کاهو و جوشاندن سرکه شیره یا سکنجبین تا تهیه غذا فراهم می کردند.

فلسفه این بیرون رفتن از خانه این بود که به نحسی عدد 13 اعتقاد داشتند، چیزی که معلوم نبود از که و از چه زمان باب شده بود اما می گفتند برای اینکه خوشی دوازده روز گذشته را با نحسی سیزده مخلوط نکنیم باید آن را به خانه راه ندهیم به همین جهت به بیرون از خانه می رفتند.

غذاهای اصیل روز سیزده به در

غذای سیزده به در به دو شکل تهیه می شد، یکی اینکه از شب قبل آن را می پختند و آماده می کردند و نوعی دیگر که صفای بیشتری داشت این بود که اسباب و وسایل آن را تهیه می کردند تا در صحرا طبخ کنند.

غذای این روز معمولاً دمپختک، دمی بلغور و آش رشته بود، که مطبوع ترین غذای سیزده به در محسوب می شد و آنقدر با حوصله تهیه می کردند که بقیه صحرا نشینان به هوس می افتادند، هرچند که حسرتی برای کسی باقی نمی ماند چون هنگام صرف غذا به اطرافیان هم در حد یک پیاله از همان غذا می دادند چون معتقد بودند اگر در میانشان طفل و پسر نابالغ یا زن باردار باشد و دلشان بخواهد، مسئول هستند.

تهرانی های قدیم کجا سیزده را به در می کردند؟

بیرون دروازه های دولت زیر سایه درخت های باغ صنیع الدوله و کنار نهرهای منشعب از آن و باغ های اطراف محل برگزاری سیزده به در در تهران قدیم بود.

همچنین بیرون دروازه شمیران کنار جوی خیابان شمیران و سایه درخت های اقاقیا و زبان گنجشک،‌ یا بیرون دروازه دوشان تپه تا خود دوشان تپه و سلیمانیه و باغ وثوق الدوله.

عده ای بیرون دروازه دولاب تا منتها الیه دولاب و سبزی کاری ها و سرآسیاب های آن می نشستند،‌ در واقع اینجا بهترین و مرغوب ترین محل برای سیزده به در بود که تهرانی ها به آن هجوم آورده تا از سبزه، آب فراوان و کاهوهای سر از خاک بیرون زده آن استفاده کنند.

بیرون دروازه خراسان، بیرون دروازه شاه عبدالعظیم،‌دروازه قزوین، دروازه باغشاه و امامزاده حسن و باغ های اطراف آن هم از دیگر محل های پرطرفدار برای سیزده به در بود.

بخت گشایی با سبزه گره زدن

گره زدن سبزه از جمله رسومی بود که همچنان هم ادامه دارد، چون معتقد بودند گره زدن سبزه به خصوص برای دختران دم بخت حاجت را روا می کند به همین خاطر در اولین فرصت خود را به میان سبزه ها انداخته، ساقه های آن را در دست گرفته و با اشعار و جملاتی مثل «سبزی تو از من،‌زردی من از تو» یا «سبزه و سبزه بختی‌، یه شوهر دست به نقدی» یا «سال دیگه،‌خونه شوهر بچه بغل» سبزه ها را گره می زدند.

در این روز بستنی فروشهای بشکه به سر، چغاله بادامی ها، گوجه ای ها و کاهویی ها در مسیرهای سیزده به در راه می رفتند و کسب و کارشان حسابی پر رونق می شد.