حالا بعد از گذشت حدود 78 سال از زمان ساخت آرامگاه فردوسي و تصويب پنجمين برنامه‌ي توسعه، اگر از طرح‌هايي بگذريم كه در چهارمين برنامه‌ي توسعه براي اين آرامگاه به تصويب رسيدند و هنوز به‌طور كامل اجرا نشده‌اند، اما از دستور مقام معظم رهبري كه پس از ديدارشان در سال 1375 از توس فرمودند؛ «من به خاطر خبرهاي اسف‌انگيزي که به من رسيده بود توس را بازديد کردم. اکنون احساس من آن است که دولت موظف است با همت به کار در اين بخش بپردازد و آنچه تاکنون انجام شده بسي کمتر از اندازه بايسته و شايسته است» نمي‌توان گذشت.
نصب دكل‌هاي برق در توس، عمليات لوله‌كشي گاز در حريم تاريخي سه روستاي توس عليا، توس سفلا و اسلاميه و ساخت‌وسازهايي كه در سال‌هاي گذشته در محدوده‌ي توس انجام شده است، آيا با شرايط مورد انتظار از اين منطقه هم‌خواني داشته‌اند؟
در طرح چهارم توسعه قرار بود آرامگاه فردوسي توسعه يابد، طرح تفصيلي توسعه‌ي آرامگاه فردوسي ارائه شود، بخشي از مسائل توس با تهيه‌ي طرحي جامع براي ايجاد شهر جديد حل شود، طرحي در زمينه‌ي نظام جامع معرفي شهر تاريخي توس تهيه شود، مشكل منظري توس با اجراي طرح جلوخان آرامگاه فردوسي برطرف شود، 360 هكتار از شهر تاريخي توس آزادسازي شود و اعتبار پايگاه تاريخي توس 25 درصد افزايش يابد.
هرچند بخش‌هايي از اين اقدامات در سال‌هاي گذشته اجرايي شدند، اما در سفري كوتاه به توس مي‌توان اجراي ناقص اين مصوبات را ديد كه شايد دلايل آن نبود منابع مالي و پيگيري نكردن دستورات و نامه‌هاي مسؤولان باشد.
اما مدير پايگاه تاريخي توس و مجموعه‌ي آرامگاه فردوسي در اين‌باره به خبرنگار ايسنا گفت: پس از سفر مقام معظم رهبري به توس، ايشان دولت را موظف به ايجاد يك كارگروه ستادي كردند تا براساس آن، برخي اقدامات مورد نياز در اين محوطه‌ي تاريخي انجام شود.
عليرضا ياوري با اشاره به آغاز پروژه‌ي سامان‌دهي كف محوطه‌ي آرامگاه فردوسي از اوايل امسال با اعتبار يك‌ميليارد و 300ميليون تومان، بيان كرد: تا كنون 60 درصد كار براساس طرح باغ‌هاي ايراني انجام شده است و در ادامه با به‌سازي وضعيت آرامگاه، مساحت كف باغ نيز افزايش مي‌يابد. همچنين تا كنون سامان‌دهي اماكن اداري داخل باغ - آرامگاه و احداث تونل انرژي در باغ انجام شده، سيستم نورپردازي در محوطه امسال انجام مي‌شود و جلوخان باغ - آرامگاه نيز طراحي شده است.چ
وي با اشاره به تخصيص اعتبار براي سامان‌دهي فضاي سبز مجموعه، از ساخت سرويس‌هاي بهداشتي در بلوار پرديس شهر تاريخي توس خبر داد.
او درباره‌ي طرح‌هايي كه براي اين پايگاه در برنامه‌ي پنجم توسعه ديده شده است نيز اظهار كرد: در اين برنامه قصد داريم ماندگاري مسافران را در توس افزايش دهيم. ديوار، برج و باروي توس، هارونيه و ارگ كهن‌دژ در چشم‌انداز پنجم توسعه ديده شده و اكنون مشاور در حال كار روي طرح منطقه است.
او همچنين با اشاره به پيگيري‌هايي كه اين پايگاه براي ثبت جهاني توس انجام مي‌دهد، گفت: ادامه‌ي اين كار به حضور نمايندگان يونسكو بستگي دارد.
ياوري درباره‌ي ميزان پيشرفت طرح آزادسازي 360 هكتار از عرصه‌ي توس كه در سال‌هاي گذشته تصويب شد، اظهار كرد: در سال‌هاي 88 و 89 ميراث فرهنگي يكسري زمين‌ها را خريد. با اين وجود، سياست كلي ما براساس طرحي است كه مشاور مي‌دهد. ما نخست بايد منتظر طرح مشاور باشيم تا براساس آن، اين محدوده را آزادسازي كنيم.
مجموعه‌ي باغ ـ آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد در مسیری منشعب از راه عمومی مشهد به کلات نادری، نزدیک شهر تاریخی تابران و بقعه‌ي تاریخی هارونیه قرار دارد. شهر تاريخي توس مجموعه‌اي ارزشمند و نمايشگاهي دائمي از تاريخ، فرهنگ، هنر و معماري ايران است. اين شهر حدود 350 هكتار وسعت دارد و بر گرداگرد آن، بقاياي حصار قديمي شهر با طولي بيش از هفت كيلومتر ديده مي‌شود. اين شهر در 24 كيلومتري شمال غربي مشهد واقع است و آرامگاه فردوسي، بقاياي حصار و باروي شهر، كهن‌دژ، بناي هارونيه، بقاياي مسجدجامع تابران و روستاهاي توس و اسلاميه را دربرمي‌گيرد.
