به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، تهاجم نظامی آمریکا به افغانستان و اشغال این کشور بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی، از جمله طولانی ترین اشغالگری ها در دهه های اخیر است و حالا بر اساس اعلام جو بایدن رییس جمهور آمریکا، قرار است در ۱۱ سپتامبر سال جاری میلادی به صورت رسمی تمام شده و طولانی ترین جنگ تاریخ آمریکا که تقریبا دو دهه زمان برده است به نقطه پایان برسد.

اعلام خروج آمریکا به نوعی نشان دهنده درس تاریخی مهمی است که در سه قرن اخیر هر بار تکرار شده و انگلستان در قرن نوزدهم، اتحاد شوروی سابق در قرن بیستم و حالا آمریکا در قرن بیست و یکم همگی بعد از نبردهای طولانی و بی نتیجه در نهایت، با شکست این کشور را ترک خواهند کرد. اما یکی از سوالات مهم در خصوص آینده افغانستان پس از خروج نظامیان غربی از این کشور، این است که آیا ارتش این کشور توان مقابله با تهدیدات و رفع نیازهای خود را دارد؟

بیشتر بخوانید:

ناوگان بالگردی افغانستان؛ جدیدترین مصداق از «هزینه‌های سازش» با آمریکا/ وقتی بالگردهای غربی نه زره مناسب دارند و نه سلاح استاندارد +عکس

فاکتورهای میلیاردی آمریکا برای «آموزش‌های خیالی» به ارتش افغانستان/ «ضعف آموزش و پشتیبانی» اسم رمز ماندگاری اشغالگران در همسایگی ایران +عکس

بررسی ها نشان می دهد ارتش ملی افغانستان به شکل امروزی و با حضور مستشاران و نظامیان غربی، از دسامبر ۲۰۰۲ میلادی کار خود را آغاز کرد. البته ارتش این کشور سابقه طولانی در سالهای قبل داشته و خصوصا در دهه ۱۹۸۰ میلادی با حضور شوروی سابق نیز تا حد زیادی تجهیز شده و آموزش دیده بود که این نیروها و تجهیزات در سالهای بعد در جریان جنگ داخلی این کشور از بین رفتند.

از سال ۲۰۰۲ میلادی با کمک های پر سر و صدای آمریکا و ناتو، بحث آموزش و شکل گرفتن نیروی زمینی و نیروی هوایی افغانستان در کنار نیروی پلیس و نیروهای امنیتی این کشور آغاز شد و روی کاغذ، حالا در سال ۲۰۲۱ میلادی استعداد نیروی زمینی افغانستان چیزی در حدود ۱۸۰ هزار و استعداد نیروی هوایی این کشور نیز چیزی در حدود بیش از ۷ هزار نفر است اما یکی از نکات مهم و قابل توجه در خصوص ارتش افغانستان این مسئله است که با نگاهی به اقلام دفاعی موجود در ارتش این کشور، تقریبا هیچ گونه سلاح سنگینی اعم از تانک یا توپخانه و راکت اندازهای پیشرفته مشاهده نمی شود. تعدادی تانک های تی ۵۵ و تی ۶۲ باقی مانده از دوره شوروی سابق، زره پوش های سری بی ام پی از همان دوران و تعداد از توپ های ۱۲۲ و ۱۳۰ میلی متری در کنار راکت اندازهای گراد در تعداد محدود تمامی دارایی سنگین این نیرو را تقریبا شامل می شود.

بر خلاف تبلیغات رسانه ای فاقد مصداق، آمارهای دقیق و بررسی های کارشناسان نشان می دهد کمک های آمریکا در این بخش شامل تسلیحات انفرادی، برخی زره پوش های سبک و خودروهای حفاظت شده بوده و شاید برخی اعتقاد داشته باشند که تانک در سرزمین افغانستان با توجه به جغرافیای خاص آن خیلی کارآمد نباشد که البته این مسئله نیز به جای خود محل بحث است، اما مشخصا نیاز به واحدهای توپخانه ای مدرن و به روز در حجم بالا چه از نوع گلوله زنی و چه راکتی بسیار لازم است که به دلیل واگذاری مدیریت به ارتش آمریکا، حالا در ارتش این کشور جنگ زده دیده نمی شود.

در سالهای اخیر تعدادی سلاح های سبک و سیستم های اپتیکی دید در شب و حرارتی در اختیار ارتش افغانستان قرار گرفته که به دلیل عدم اموزش صحیح توسط ارتش امریکا، حالا برخی مخالفان حکومت با استفاده از همین تجهیزات غنیمتی، حملات موفقی را بر علیه مواضع ارتش افغانستان انجام داده اند.

نمونه ای از تجهیزات به غنیمت گرفته شده از ارتش افغانستان- به عینک های دید در شب که در کنار سلاح ها قرار دارد دقت کنید

شاید بتوان بحث آمادگی پایین ارتش افغانستان را در جملات یکی از ارشدترین نظامیان آمریکایی که اخیرا از این کشور بازدید کرده متوجه شد. ژنرال جرالد کلارک که در حال حاضر فرمانده کل واحدهای عملیات ویژه نیروهای مسلح آمریکا است، بعد از بازدید از افغانستان در حدود یک ماه پیش، در یک جلسه استماع کنگره حاضر شد و در پاسخ به برخی ابهامات و اعتراضات گفت: " من با همکاران خودم در ارتش افغانستان دیدار کرده ام و به نظرم آنها در بخش عملیات ویژه پیشرفته های خوبی داشته اند ولی مشخصا برای مقابله با تهدیدات گروه طالبان و سایر خطرات موجود در این کشور ارتش افغانستان همچنان به حضور آمریکا نیاز دارد و مشخصا بدون حضور ما توان مقاومت در برابر این تهدیدات را ندارد. کمک نظامی آمریکا برای ارتش افغانستان حیاتی است. "

بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که ترکیبی از عواملی مثل عدم شناخت صحیح آمریکا از افغانستان و بی توجهی عمدی به رفع نیازهای واقعی این کشور، تغییرات سیاست های واشنگتن در این کشور، در کنار مقامات رده بالای سیاسی و نظامی افغان که بعضا به دنبال منافع شخصی و درگیر موارد سنگین فساد بوده اند باعث شده که ارتش این کشور به غیر برخی موارد محدود، عملا پیشرفت خاصی نداشته و شدیدا نیز به آموزش و کمک واقعی نیازمند است.

یک گزارش جالب در سال ۲۰۱۹ میلادی در نشریه واشنگتن پست آمریکا چاپ شده که روایت های بسیار تاسف بار و قابل توجهی را از نتیجه نزدیک به دو دهه حضور آمریکا و ناتو در این کشور و سیستمی که توسط آنها ایجاد شده است را بر ملا می کند. بر اساس این گزارش "کل نیروهای نظامی، امنیتی و انتظامی افغانستان روی هم رقمی نزدیک به ۳۵۲ هزار نفر هستند اما در حقیقت میزان افرادی که در خدمت حضور دارند ۲۵۴ هزار نفر است و نکته جالب این که حقوق باقی افراد غایب نیز پرداخت شده و البته به جیب فرماندهان نظامی و سیاسمتداران افغان می رود" که روابط خوبی با دولت آمریکا نیز دارند.

در این گزارش همچنین با نقل قول از ژنرال داگلاس لوت از اعضای تیم فعال در حوزه افغانستان هم در دولت بوش پسر و هم اوباما،  به این مسئله اشاره شده که فرماندهان آمریکایی و ناتو در ابتدای حمله به افغانستان چند سال طلایی را برای آموزش و افزایش توان ارتش این کشور را از دست دادند. در آن دوران نیروهای طالبان در کمترین توان خود بودند و فضا برای شکل دهی به ارتش این کشور از هر جهت مناسب بود که این زمان با تعلل به نظر عمدی این فرماندهان از دست رفت و بعد از بازگشت طالبان، غربی ها سعی در توسعه سریع ارتش افغانستان داشتند که این امر هم در نهایت منجر به وضعیت آشفته فعلی شده است.

در بحث نیروی هوایی افغانستان ماجرای پیچیده تر و سخت تر است. در این دو دهه ایجاد یک ناوگان از هواپیماهای بال ثابت در کنار بالگردها و پهپادها یکی از اولویت های مهم برای تقویت توان رزمی این کشور بوده است. یکی از بحث های جنجالی در خصوص نیروی هوایی افغانستان، خرید بالگردهای سبک شناسایی و تهاجمی سری MD-۵۳۰F در سالهای قبل بود که باعث انتقاداتی در درون خود ارتش افغانستان نیز شد و سرویس دفاعی مشرق نیز در گزارشی به آن پرداخت. مقدورات عملیاتی این بالگرد در جغرافیای عمدتا مرتفع و خشن افغانستان در کنار عدم مجهز شدن آن به تسلیحات دورایستا و هدایت شونده عملا این انتخاب را برای افغان ها مشکل ساز کرده است. در بخش بیشتر بخوانید می توانید دو گزارش مشرق در خصوص وضعیت ناوگان بالگردی و خرید پهپاد اسکن ایگل توسط افغانستان را مطالعه کنید.

قوای هوایی افغانستان؛ از بالگردهای نامناسب تا نگرانی از قطع پشتیبانی

از طرف دیگر اسب کاری ناوگان بالگردهای افغان سری Mi-۱۷ بود که خلبانان باز مانده از دوره شوروی سابق به خاطر آشنایی کلی با پلتفرم های ساخت شوروی سابق راحت تر با آن کار می کردند. آمریکا با پرداخت هزینه، بالگردهای مورد نظر را برای افغانستان خریداری کرده و هزینه های تعمیر و نگهداری آنها را نیز بر عهده گرفت. با تیره شدن روابط غرب و شرق در ماجرای شرق اوکراین، آمریکا نیز پشتیبانی مالی از طرح بالگردهای روسی در افغانستان را قطع کرده و اعلام کرد به جای آنها این کشور را با بالگردهای بلک هاوک مجهز خواهد کرد.

بالگرد Mi-۱۷ ارتش افغانستان

بالگرد بلک هاوک ارتش افغانستان

در ابتدا وعده ها مبنی بر تحویل نزدیک به ۱۶۰ فروند بالگرد بلک هاوک به افغانستان بود که البته اخیر تصمیم بر این گرفته شده که این عدد به ۵۳ فروند کاهش پیدا کند! همچنین تعداد هواپیماهای شناسایی و تهاجمی بال ثابت AC-۸۰۲ نیز از ۳۲ فروند به ۱۰ فروند کاهش پیدا کرده و این هواپیما در کنار حدود بیش از ۲۰ فروند پرنده سبک تهاجمی سوپر توکانو دارایی اصلی تهاجمی افغانستان را تشکیل می دهند. البته بخشی از هواپیماهای سوپرتوکانو در آمریکا حاضر بوده و برای برنامه آموزش خلبانان افغان به کار می رود اما جزو آمارهای دارایی ارتش افغانستان به حساب می آید!

هواپیمای تهاجمی سبک سوپر توکانو - نیروی هوایی افغانستان

یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز در خصوص خروج آمریکا بحث تعمیر، نگهداری و عملیاتی نگاه داشتن این ناوگان از بالگردها، پهپادهای اسکن ایگل و هواپیماهای بال ثابت ارتش افغانستان است. در حال حاضر و به صورت کلی ۱۶ هزار پیمانکار خارجی نظامی در افغانستان حضور دارند که ۶ هزار نفر از آنها آمریکایی هستند. در حال حاضر مشخص نیست که وضعیت این پیمانکاران که در بخش های مختلف این کشور فعال هستند چه خواهد بود ولی تمامی برآوردها به این مسئله اشاره دارد که در صورت خروج این افراد همراه با نظامیان آمریکایی و ناتو از افغانستان، به گونه ای غربی ها برنامه ریزی کرده اند که ناوگان موجود این کشور به طور کلی و به سرعت از وضعیت عملیاتی خارج شود و بتوان با فشار سیاسی و رسانه ای، بار دیگر و به مدلی جدید، پای خارجی ها را به ارتش و تامین امنیت افغانستان باز کرد.

از ابتدای اشغال افغانستان تا اواخر سال ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس براورد تبلیغاتی آمریکایی ها، اشغالگران چیزی در حدود ۸۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار در حوزه امنیتی به دولت افغانستان کمک کرده و در سال ۲۰۲۱ نیز حدود ۳ میلیارد دلار دیگر در این بخش هزینه خواهند کرد اما با یک حساب ساده و سریع می توان فهمید اگر این هزینه واقعا خرج این کشور شده و به در راه درستی خرج می شد، بعد از ۲۰ سال زمان و هزینه کردن بیش از ۹۰ میلیارد دلار در این کشور، ارتش ساخته دست آنها توان مقابله با تهدیدات را بدون حضور مستقیم غرب داشت و مردم بی گناه افغان، بیش از این گشته و زخمی و آسیب دیده روحی و مالی نمی شدند اما آنچه در نهایت به دست آمده، حجم عظیمی تبلیغات و منت اروپا و آمریکا بر سر این کشور است تا نشان دهند چقدر به فکر افغانستان مظلوم هستند و آماده اند باز هم برای کمک به آنها، این کشور را اشغال کنند!