به گزارش مشرق، آلودگی صدا یکی از مهم‌ترین عوامل فیزیکی زیان‌آور محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر آلودگی صوتی یکی از عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی انسان‌ها در سراسر جهان است. بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی (WHO) اختلالات روان‌شناختی‏ ناشی از صدا اثرات ناخوشایندی بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دارد.

امروزه آلودگی صوتی یکی از جنبه‌های مهم زیست محیطی و بهداشتی است که از دیدگاه سلامتی، آلودگی صوتی علاوه بر ایجاد انواع اثرات فیزیولوژیکی به ایجاد اختلالات روان‌پزشکی و روان‌شناختی‏ منجر می‌شود. آثار فیزیولوژیکی و روانی مواجهه با صدا بر انسان غالباً به‌تدریج ظاهر می‌شود و در درازمدت پیامدهای منفی روان‌شناختی‏‏ آن ازجمله رفتار پرخاشگرانه، خستگی جسمی ـ روانی، استرس، سرگیجه، سردرد، عصبانیت، اختلال خواب، کاهش بازده کاری بروز می‌کند.

بیشتر بخوانید:

آلودگی صوتی کورس شبانه موتورسوران در پایتخت

خوشمان بیاید یا نه، به  هر حال زندگی در شهرهای بزرگ بدون آلودگی صوتی امکان پذیر نیست و اگر چه بسیاری از افراد تصور می کنند تنها آلودگی خطرناک جهان، آلودگی هوا است، اما گاهی آلودگی صوتی می تواند در برخی افراد حتی بسیار خطرناک تر از آلودگی هوا باشد.

آلودگی صوتی امواج ناخواسته‌ای است که در شرایط مکانی و زمانی ویژه بر فعالیت موجودات زنده به ویژه انسان تأثیر گذاشته و می‌تواند عوارض متعدد جسمی و روحی و علی‌الخصوص اختلال در دستگاه شنوایی را حاصل شود.

واحد اندازه‌گیری آلودگی صوتی «دسی‌بل» است و آستانه تحمل گوش انسان در حدود ۱۳۰ دسی‌بل است. انتشار صدا بسته به اینکه در محیط باز یا بسته صورت پذیرد رفتار متفاوتی دارد. در یک محیط باز امواج صوتی بدون برخورد به مانع روند انتشار را تا مرز تباهی ادامه می‌دهند. شرایط محیطی تأثیر غیرقابل انکاری در چگونگی انتشار صدا دارد. گرچه انسان به سرو صدا عادت کرده ولی در حقیقت آلودگی صوتی یک عامل خستگی بوده و ظرفیت کار انسان را چه در مشاغل فکری و چه در شغل‌های بدنی و ساده کاهش می‌دهد. آلودگی صوتی روی وضع روانی و روحی شخص اثر کرده و باعث اشکال در تطابق یافتن انسان با محیط کار و حتی اجتماع و خانواده می‌شود.

درباره موضوعات مرتبط با آلودگی صوتی در پایتخت از جمله نحوه اندازی گیری آلودگی صوتی، میانگین تراز صوتی ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت شهر تهران، وضعیت آلودگی صوتی تهران در مقایسه با سایر کلانشهرهای دنیا، آلوده‌ترین نقطه تهران، سرقت دیوارهای صوتی در پایتخت، راهکارهای جایگزین دیوار صوتی و وضعیت این نوع آلودگی در شرایط کرونا با الهام کریمی، کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران و عضو انجمن علمی هوای پاک ایران به بحث و گفت وگو نشستیم که جزئیات آن به شرح ذیل است:

 میانگین تراز صوتی در بزرگراه‌های پایتخت/ ۷۰ درصد کاربری مجاور بزرگراه‌های شهر تهران مسکونی است

_ وضعیت آلودگی صوتی در تهران چگونه است و این آلودگی به چه صورت اندازه‌گیری می‌شود؟

بر اساس نتایج اندازه‌گیری صدا توسط دستگاه‌های پرتابل سنجش صوت، میانگین تراز صوتی در بزرگراه‌های پایتخت در دوره زمانی روز حدود ۷۰ تا ۸۰ دسی‌بل است. طبق آمارهای سازمان فناوری اطلاعات شهرداری ۷۰ درصد کاربری مجاور بزرگراه‌های شهر تهران مسکونی است و استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست برای کاربری مسکونی ۵۵ دسی‌بل در روز و ۴۵ دسی‌بل در شب می‌باشد، بنابراین میانگین تراز صوتی در بزرگراه‌ها در روز حدود  ۱۵ تا ۲۵ دسی‌بل بالاتر از استاندارد است.

 ۳۶ ایستگاه ثابت سنجش صوت در تهران

همچنین میانگین تراز صوتی در مناطق مختلف پایتخت از طریق ۳۶ ایستگاه ثابت سنجش صوت برای دوره زمانی روز و شب از طریق سامانه بر خط آلودگی صدا http://noise.tehran.ir در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

دهلی، کراچی پاکستان، ترکیه دارای بیشترین درصد کاهش شنوایی 

-وضعیت آلودگی صوتی تهران در مقایسه با سایر کلانشهرهای دنیا چگونه است و چه رتبه‌ای در این زمینه اختصاص داده شده است؟

در مطالعه‌ای که بین ۵۰ کشور در سال۲۰۱۷ در خصوص آزمایش درصد میزان شنوایی بین ۲۰۰.۰۰۰ کاربر انجام شده بود؛ دهلی، کراچی پاکستان، ترکیه، بارسلون و میکزیکوسیتی از کشورهایی بودند که بیشترین درصد کاهش شنوایی را به خود اختصاص داده بودند که ایران در این مطالعه نبود. 

در ایران، تهران با  ۳۶ ایستگاه سنجش صدا دارای یک شبکه گسترده  پایش است و سایر کلان شهرها  مانند اصفهان و مشهد دارای تعداد محدودی ایستگاه هستند. با توجه به ماهیت صدا و اینکه با فاصله گرفتن از منبع میزان صدا دریافتی کاهش می یابد، بنابراین یک ایستگاه در یک نقطه نمی تواند نماینده کل منطقه باشد و لذا کار مقایسه کمی سخت می شود.

آلوده‌ترین نقاط تهران به لحاظ آلودگی صوتی

-آلوده‌ترین نقطه تهران به لحاظ آلودگی صوتی کدام منطقه یا محدوده است؟

آلودگی صدا با آلودگی هوا متفاوت است و هر چه از منبع صدا دور شویم میزان آلودگی صوتی کاهش می‌یابد. بنابراین نمی توان بر اساس نتایج ایستگاه‌ها اعلام کرددر حال حاضر کدام منطقه آلوده‌تر است، ولی به طور کلی مناطق مجاور بزرگراه‌ها، محدوده‌های نزدیک بازار که تردد موتورسیکلت‌ها در آن زیاد است، همچنین مناطق مجاور فرودگاه مهرآباد به دلیل صدای ناشی از تردد هواپیماها و مکان‌هایی که مترو از سطح زمین  و از کنار مناطق مسکونی می‌گذرد از جمله نقاط آلوده‌تر به لحاظ آلودگی صوتی هستند.

نحوه ارائه گزارش مربوط به آلودگی صوتی

-شهروندان گزارشات مربوط به آلودگی صوتی و پیشنهادات‌شان را از چه طریقی می‌توانند به مدیران شهری اطلاع دهند؟

سامانه ۱۳۷ و ۱۸۸۸ دو شماره‌ای است که شهروندان می‌توانند از طریق آن گزارشات مربوط به آلودگی صوتی را اطلاع دهند. شکایات از طریق معاونت حمل و نقل و ترافیک برای این شرکت ارسال می گردد و پس از سنجش و بررسی توسط کارشناسان این شرکت، گزارش مربوطه جهت تصمیم گیری و اجرا مجددا به آن معاونت ارسال خواهد شد.

تعمیر و مقام سازی دیوارهای صوتی در مقابل سرقت

-سرقت دیوارهای صوتی در پایتخت از جمله معضلاتی است که اعضای شورای شهر و مدیران شهری به آن اشاره دارند آیا آماری در مورد این سرقت‌ها دارید؟

خیر، سازمان حمل و نقل و ترافیک و معاونت فنی و عمرانی مسئولیت نصب دیوارهای صوتی را به عهده دارند و از آمار مربوط به سرقت‌ها اطلاع دارند البته اخیراً سازمان حمل و نقل و ترافیک با کمک پیمانکارهای مربوطه اقدام به  تعمیر و مقام سازی دیوارهای صوتی در مقابل سرقت کرده‌اند.

دیوار صوتی سطح تراز  صدا را ۱۰ تا ۱۵ دسی‌بل کاهش می‌دهد

-قیمت دیوارهای صوتی چقدر است و مزایا و معایب این دیوارها چیست؟

اگرچه نصب دیوارهای صوتی یکی از راهکارهای مؤثر در کاهش آلودگی صوتی است و سطح تراز  صدا را ۱۰ تا ۱۵ دسی‌بل کاهش می‌دهند، ولی همه جا کاربرد ندارند و دارای محدودیت ارتفاع نیز هستند. معمولاً بسته به شرایط نصب دو تا سه طبقه از ساختمان در سایه دیوار صوتی قرار می‌گیرد و طبقات بالایی در ساختمان‌های مرتفع نمی‌توانند از کاهش صدای دیوار صوتی بهره‌مند شوند. از طرفی هزینه تعمیر و نگهداری دیوارهای صوتی بسیار زیاد است. بنابراین بهتر است از راهکارهای جایگزین برای کاهش آلودگی صوتی استفاده شود.هزینه این دیوارها نیز میلیاردی است.

راهکارهای جایگزین دیوار صوتی را بشناسید

منظور شما از راهکارهای جایگزین دیوار صوتی چیست؟

منظورمان استفاده از مبحث ۱۸ مقررات ملی ساختمان است مثلاً پنجره‌ ساختمان‌های مجاور بزرگراه‌ها باید استاندارد و چند جداره باشند، اتاق‌هایی که نیاز به سکوت  بیشتری دارند مانند اتاق خواب و  مطالعه سمت معبر پرتردد قرار نگیرند و در رونمای ساختمان‌ها، دیوارهای میانی و سقف حتماً از عایق صوتی استفاده شود. همچنین رعایت حریم صوتی (فاصله مناسب بین منازل مسکونی و بزرگراه) و کاشت پوشش گیاهی مناسب در این فاصله  آلودگی صوتی را تا حد زیادی کاهش خواهد داد.  در همین راستا مواردی مانند رعایت حدود مجاز سرعت، عدم استفاده از بوق در مواقع غیر ضروری و عدم کارکرد درجای خودرو اقدامات موثری است که می تواند توسط شهروندان انجام شود.

 آلودگی صوتی تهران اوایل کرونا کاهش یافت

در شرایط کرونا آیا آلودگی صوتی تهران کاهش یافت؟

این موضوع در اوایل ورود ویروس به کشور  به دلیل سختگیرانه تر بودن محدودیت‌ها پررنگ‌تر بود و حتی میزان کاهش سطح تراز صدا  در مراسمی مانند چهارشنبه سوری نیز  کاملا ملموس و مشخص بود.

 با اعلام ورود ویروس کرونا در اوایل اسفند ۹۸ با دورکاری کارمندان و تعطیلی مراکز تجاری، میانگین تراز صوتی ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت در طول روز و شب تا پایان فروردین ماه حدود یک تا ۳ دسی‌بل کاهش یافت. همچنین میانگین تراز صوت طی مراسم چهارشنبه سوری (حدود ساعت ۱۸ تا۲۲) در سال ۹۸ به دلیل همزمانی با شروع گسترش ویروس کرونا و سختگیرانه‌تر بودن قرنطینه، نسبت به همان ساعات در سال ۹۷ بین دو تا چهار دسی‌بل کاهش یافته بود، ‌اما در سال ۹۹ با عادی‌تر شدن شرایط کرونا، میانگین تراز صوت در تهران نسبت به سال ۹۷ یک تا سه دسی‌بل کاهش و نسبت به سال گذشته یک تا دو دسی‌بل افزایش یافته است. 

شیوه‌های نوین مدیریت شهری برای مبارزه با گسترش ویروس کرونا مانند انجام آنلاین بسیاری از برنامه‌ها و فعالیت‌ها و همچنین تغییر سبک زندگی در دوران کرونا قطعاً می‌تواند منجر به کاهش بسیاری از آلودگی‌های زیست محیطی از جمله آلودگی صوتی و افزایش سطح سلامتی افراد در جامعه شود.

میانگین تراز صوتی ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت شهر تهران

- میانگین تراز صوتی ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت شهر تهران در سال جاری چگونه بوده است؟

میانگین تراز صوتی ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت از ابتدای سال تا کنون، برای دوره زمانی روز ۶۸ تا ۸۰  و در شب ۳۱ تا ۶۶ دسی‌بل بوده است. بر اساس استاندارد سازمان حفاظت محیط‌زیست در هنگام شب، محیط باید به ‌اندازه ۱۰ دسی‌بل آرام‌تر از روز باشد ولی نتایج اندازه‌گیری نشان می‌دهد که میزان تراز صدای روز و شب خیلی به هم نزدیک بوده و بیانگر این مطلب است که شدت آلودگی صوتی در دوره زمانی شب نسبت به دوره زمانی روز بیشتر است.

قانون جامع و یکپارچه برای مقابله با آلودگی صوتی نداریم

- به لحاظ قانونی چقدر امکان مقابله با آلودگی صوتی وجود دارد؟

منابع آلودگی صوتی متعدد بوده و شامل ترافیک جاده‌ای، ترافیک هوایی، خطوط ریلی، صنعت و موارد دیگر است. بعد از ترافیک جاده ای، آلودگی صوتی ناشی از فعالیت های ساختمانی و عمرانی از مهم ترین منابع آلودگی صوتی در شهرهای بزرگ و پرجمعیت محسوب می شود و متاسفانه تا کنون قانون جامع و یکپارچه ای در این خصوص تدوین نشده است. استفاده از دیوارهای صوتی متحرک در اطراف پروژه و تجهیزات پر سر و صدا مانند دیزل ژنراتورها، اعمال محدودیت زمانی برای انجام فعالیت‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی، استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات استاندارد و مجهز به کاهنده صدا از جمله راهکارهایی است که در کاهش صدای ناشی از این منبع مؤثر خواهد بود.

نصب دیوارهای صوتی، بهسازی روکش خیابان‌ها، استفاده از فضای سبز متراکم در حاشیه بزرگراه‌ها و معابر پر تردد، وضع مقرراتی برای کنترل صدای ناشی از فعالیت‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی، عدم صدور مجوز برای ساخت کاربری‌های حساس مانند مدارس و بیمارستان‌ها  در مجاورت بزرگراه‌ها، رعایت حریم صوتی برای ساخت منازل مسکونی در حاشیه بزرگراه‌ها و افزایش ظرفیت پارکینگ در سطح شهر و ممنوعیت پارک در حاشیه معابر پر تردد مواردی است باید توسط مدیریت شهری اجرا شود. 

اما نباید از نقش شهروندان در کاهش آلودگی صوتی غافل شد. عدم استفاده از بوق در مواقع غیر ضروری مانند، جابجایی مسافر توسط رانندگان تاکسی، شروع حرکت هنگام سبز شدن چراغ راهنمایی و احوالپرسی و خداحافظی و جایگزینی آن با استفاده از علامت دادن با نور بالای چراغ ماشین، عدم دستکاری صدای اگزوز مراجعه به موقع به مراکز معاینه فنی جهت تست صدا و رعایت سرعت مجاز در بزرگراه‌ها و معابر شهری، استفاده از موتورسیکلت‌های برقی به جای موتورسیکلت‌های کاربراتوری، استفاده از دوچرخه در مسیرهای کوتاه به جای استفاده از خودروهای شخصی، عدم کارکرد درجا در هنگام توقف وسایل نقلیه، گوش کردن موسیقی با صدای آرام‌تر مواردی است که شهروندان با رعایت آنها می توانند در داشتن شهری آرام تر سهیم باشند.

همچنین شهروندان با رعایت مواردی مانند بالا بودن پنجره در هنگام رانندگی، انتخاب مسیرهای آرام‌تر برای استفاده از دوچرخه، استفاده از پنجره‌های چند جداره استاندارد و عدم انتخاب منازل مسکونی در مجاور معابر بزرگراهی و پر تردد، می توانند از آسیب‌های آلودگی صوتی در امان باشند.