به گزارش مشرق، بر اساس تازه‌ترین آمارهای اعلام شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ابتدای شکل گیری ستاد ملی کرونا تا امروز بیش از ۱۰,۲ هزار میلیارد تومان به بنگاه‌های آسیب‌دیده از کرونا پرداخت شده است. از این مقدار ۳ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های بزرگ حمل‌ونقلی و بیش ۷.۲ هزار میلیارد تومان نیز به دیگر بنگاه‌های آسیب دیده از کرونا پرداخت شده است.

کارگروه اقتصادی کرونا از همان ابتدا ۱۴ رسته اصلی از کسب‌وکارها را به بیشتر از دیگران آسیب دیده بودند، شناسایی کرد و حمایت‌های دولتی در طول دوره کرونا بر این رسته‌ها متمرکز شد. اما از میان این کسب‌وکارها کدامشان بیشترین مقدار وام را گرفته است؟ مطابق نمودار زیر توزیع تسهیلات پرداختی به تفکیک رسته‌های ۱۴ گانه نشانگر آن است که بیشترین سهم تسهیلات پرداختی به ترتیب متعلق به سه رسته حمل و نقل عمومی برون شهری (۳۶ درصد)، رسته مراکز مجتمع‌های فرهنگی، آموزشی و هنری (۱۹,۶) و رسته تولید و توزیع غذاهای آماده (۸.۳ درصد) بوده است که مجموعاً حدود ۶۴ درصد تسهیلات پرداختی را تشکیل می‌دهد.

نمودار (۱)؛ سهم تسهیلات پرداختی به هر رسته از کل تسهیلات پرداختی (درصد)

ارزیابی کلی از تمرکز حمایتی تسهیلاتی کرونا حاکی از آن است که اکثریت بنگاه‌های متقاضی تسهیلات از نوع کسب و کارهای خرد و کوچک می‌باشند که متوسط اشتغال به ازای هر بنگاه ۴,۳ نفر است. بزرگترین اندازه بنگاه مربوط به رسته فعالیت مراکز مربوط به گردشگری شامل هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، مجتمع‌های جهانگردی و گردشگری، مهمانپذیرها، مهمانسراها، مسافرخانه‌ها، مراکز بومگردی، اقامتی، پذیرایی، تفریحی، خدماتی بین راهی، موزه‌ها و زائرسراها با متوسط ۱۹.۷ نفر شاغل به ازای هر بنگاه می‌باشد. کوچک‌ترین اندازه بنگاه مربوط به واحدهای خوداشتغالی در رسته فعالیت آموزشگاه‌های رانندگی، آرایشگاه‌ها و …است.

نمودار (۲)؛ متوسط اندازه بنگاه به تفکیک رسته فعالیت آسیب دیده (درصد)

تسهیلات پرداختی به تفکیک استانی

نمودار (۳) سهم تسهیلات پرداختی هر استان از کل تسهیلات پرداختی کشور را نشان می‌دهد. مطابق انتظار، استان تهران که پر جمعیت‌ترین استان کشور و دارای بیشترین جمعیت شاغل است بیشترین سهم از تسهیلات پرداختی معادل ۳۶,۶ درصد را دارا است. بر مبنای سهم تسهیلات درخواستی نیز استان تهران با رقم ۴۰.۱ درصد در بین استان‌های کشور در بالاترین سطح قرار دارد. بعد از استان تهران، استان خراسان رضوی بیشترین سهم را در تسهیلات پرداختی (معادل ۷.۴ درصد) و درخواستی (۶.۱ درصد) دارا است. سومین استان، استان مازندران با سهم تسهیلات پرداختی ۵.۸ درصد و سهم تسهیلات درخواستی ۴.۴ درصد است که سهم بالایی از تسهیلات را جذب کرده است.

سوال مهمی که مطرح است کدام استان‌ها در تناسب با جمعیت شاغل خود آسیب بیشتری از کرونا دیده‌اند؟ برای پاسخ به این سوال از دو شاخص استفاده می‌کنیم: ۱- سهم شاغلان آسیب‌دیده استان از کل شاغلان آسیب‌دیده کشور ۲- سهم شاغلان آسیب‌دیده هر استان از کل شاغلان استان. در نمودار (۶)، سهم شاغلان آسیب‌دیده هر استان از کل اشتغال آسیب-دیده کشور ارائه شده است. بیشترین اشتغال آسیب‌دیده متعلق به استان تهران با ۱۷,۸ درصد است و بعد از آن استان خراسان رضوی با ۹.۱ درصد و استان فارس با ۷.۱ درصد قرار دارند. با توجه به این که استان تهران جمعیت شاغل بیشتری دارد، طبیعی است تعداد شاغلان آسیب دیده آن نیز بیشتر باشد. برای در نظر گرفتن میزان جمعیت شاغل هر استان، می-توان سهم شاغلان آسیب‌دیده از کل شاغلان هر استان را مورد توجه قرار داد. نمودار (۴) سهم شاغلان آسیب دیده از کل شاغلان هر استان را نشان می‌دهد. همان طوری که ملاحظه می‌شود، در تناسب با سطح اشتغال استان، استان‌های ایلام، لرستان و قزوین بیشترین آسیب را از کرونا دیده‌اند، بطوری که در استان‌های مذکور به ترتیب ۹ درصد، ۵.۳ درصد و ۵.۲ درصد از کل اشتغال آنها از کرونا آسیب دیده است.

اکنون این سوال مطرح می‌شود که این استان‌ها به تناسب اشتغال آسیب‌دیده از تسهیلات بیشتری استفاده کرده‌اند یا خیر؟ سهم تسهیلات پرداختی استان ایلام، لرستان و قزوین از کل تسهیلات پرداختی کشور به ترتیب ۱,۲ درصد و ۲.۱ درصد بوده است، در حالی که سهم شاغلان آسیب‌دیده این استان‌ها از کل شاغلان آسیب‌دیده کشور به ترتیب ۲ درصد، ۳.۵ درصد و ۳ درصد بوده است. بنابراین، سه استان مذکور به تناسب آسیب از کرونا، از تسهیلات کمتری برخوردار شده‌اند.

نمودار (۳)؛ سهم تسهیلات درخواستی و پرداختی هر استان از کل تسهیلات درخواستی و پرداختی کشور-درصد

نمودار (۴)؛ سهم شاغلان آسیب دیده هر استان از کل شاغلان آسیب دیده کشور (درصد)

نمودار (۵)؛ سهم شاغلان آسیب دیده از کل اشتغال استان (درصد) -۱۳۹۸

در نمودار (۶) نسبت تسهیلات پرداختی به تسهیلات درخواستی ارائه شده است. بهترین وضعیت پرداخت تسهیلات به استان بوشهر با ۹۵,۵ درصد و پس از آن به استان‌های گیلان با ۹۴.۷ درصد و مازندران با ۹۰.۲ درصد تعلق دارد. بدترین وضعیت نیز با ۳۴.۵ درصد به استان سیستان و بلوچستان تعلق دارد. بنابراین، کارایی پرداخت تسهیلات بین استان‌های کشور تفاوت زیادی با یکدیگر دارد.

در نمودار (۷) نسبت تعداد پرونده‌های پرداختی به تعداد پرونده‌های ارسالی به بانک نمایش داده شده است. بر اساس این معیار، استان بوشهر با ۹۸,۱ درصد در رتبه اول قرار دارد و پس از آن، استان‌های گیلان، مازندران و زنجان قرار دارند. بر اساس هر دو معیار مذکور، استان‌های بوشهر، گیلان و مازندران سه استان برتر قرار دارند که حاکی از عملکرد بهتر بانک‌ها و مسئولان استانی در پرداخت تسهیلات است. نتایج رتبه‌بندی انجام شده حاکی از تفاوت زیاد در کارایی پرداخت تسهیلات به متقاضیان بین استان‌های کشور است.

نمودار (۶)؛ نسبت تسهیلات پرداختی به تسهیلات درخواستی (درصد)

نمودار (۷)؛ نسبت تعداد فقره پرونده پرداختی به تعداد فقره پرونده ارسالی (درصد)

صیانت ۷۳ درصدی از مشاغل

موضوع مهم دیگر مربوط به اشتغال صیانت شده در استان‌های کشور است. تسهیلات پرداختی طبق بررسی‌های انجام شده در وزارت کار حدود ۷۳ درصد از مشاغل آسیب دیده از کرونا صیانت کرده و مانع از بیکاری و تعطیلی آنها شده است. در این میان شاخص نسبت اشتغال صیانت شده به کل اشتغال ثبت شده نشانگر آن است که استان بوشهر بهترین عملکرد را با ۹۸,۶ درصد در صیانت از اشتغال داشته است و بعد از آن استان‌های گیلان و مازندران قرار دارند. اگرچه استان‌های مذکور عملکرد مطلوبی در پرداخت تسهیلات داشته‌اند، ولی سهم مناسبی از اعتبارات به این استان‌ها در مقایسه با سهم شاغلان آسیب‌دیده آن اختصاص داده نشده است. بر این مبنا، اگر سهم بیشتری از اعتبارات به این استان‌ها اختصاص داده می‌شد، استان‌های مذکور می‌توانستند به شکل بهتری صیانت از اشتغال را انجام دهد.