به گزارش مشرق، همه ساله با فرارسیدن فصل سرما شهروندان سعی می کنند به هر طریقی منزل و محل کار خود را گرم کنند که البته کمی بی احتیاطی در نصب و راه اندازی وسایل گرمایشی و به ویژه وسایل گازسوز می تواند خطرات و حوادث بزرگی را رقم بزند.

 با توجه به اینکه ظاهراً امسال زمستان سردی در پیش رو داریم، پیشنهاد می شود قبل از اینکه سرما بیشتر شود مردم با حوصله اقدام به نصب و راه اندازی وسایل گرمایشی خود کنند. درغیر این صورت با فرارسیدن موج سرما، این کار با عجله صورت می گیرد و احتمال بروز خطا بیشتر خواهد شد.

در خصوص آخرین وضعیت حوادث،گازگرفتگی، آموزش، ایمنی و .... با جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی شهرداری تهران به گفت و گو نشستیم.

با شروع فصل سرد سال  نشت گاز و آتش سوزی  افزایش می یابد چه توصیه ای برای کاهش حوادث دارید؟

یکی از خطراتی که بی دقتی در این کار می تواند داشته باشد نشت گاز و خطر انفجار و آتش سوزی است. استفاده از وسایل نامناسب و فرسوده این خطر را افزایش می دهد. برای کاهش این خطر اگر  شهروندان قصد خرید وسیله گرمایشی و گازسوز جدیدی دارند، حتماً از انواع استاندارد تهیه کنند. خیلی به تبلیغات اعتنا نکنید و تحقیقات لازم را انجام داده و آنهایی که کیفیت بهتری داشته و خدمات بهتری ارائه می دهند را انتخاب کنند.

اگر تخصص و تبحری در نصب و راه اندازی وسایل گازسوز ندارند از افراد حرفه ای کمک بگیرید

برای نصب وسایل جدید بهتر است از نمایندگی مجاز بخواهید تا این کار را برای شما انجام دهند.اگر قصد استفاده از وسایل سال های گذشته را دارید، قبل از نصب آنها را از نظر ظاهری و سلامت کامل دستگاه چک کنید و هرقسمتی که نیاز به تعویض یا مرمت دارد انجام دهید و حتما از قطعات باکیفیت استفاده کنید. در این خصوص شیشه بخاری ها بسیار حائز اهمیت است. اگر آنها شکسته یا ترک برداشته است حتماً نسبت به تعویض آن اقدام کنید.

اگر تخصص و تبحری در نصب و راه اندازی وسایل گازسوز ندارند از افراد حرفه ای و با تجربه کمک بگیرند.

از بستن سیم یا مفتول به جای بست خودداری کنید/از شیلنگ مخصوص گاز استفاده کنید

از بست های مناسب استفاده کنید. بست مخصوص گاز، فلزی و پهن است و کارائی لازم را دارد. از بستن سیم یا مفتول به جای بست خودداری کنید. این کار می تواند باعث بریده و زخمی شدن شیلنگ و انتشار گاز در محیط شود.

از شیلنگ مخصوص گاز استفاده کنید. شیلنگ مخصوص گاز، دو یا چند لایه است و فرمول ساخت آن به گونه ای است که مقاومت لازم را در برابر عبور جریان گاز در مدت زمان طولانی را دارد. اما شیلنگ های متفرقه مثل شیلنگ آب این مقاومت را ندارد و پس از مدتی دچار خوردگی و ساییدگی می شود و باعث نشت گاز می شود.

حداکثر طول شیلنگ گاز نباید بیش از ۵/۱ متر باشد و برای مواردی که متراژ بیشتری نیاز دارید بهتر است به جای شیلنگ از لوله های مسی استفاده کنید.

طول شیلنگ گاز را با محلول آب و کف چک کنید

بعد از نصب، برای اطمینان از عملکرد درست خود، تمام قطعات، بستها و طول شیلنگ گاز را با محلول آب و کف چک کرده و از عدم نشت گاز اطمینان حاصل کنید. هرگز برای این کار از شعله کبریت یا فندک استفاده نکنید.

زمانی که هوا سرد می شود میزان گازگرفتگی افزایش می یابد؟ برای کاهس این امر چه برنامه ای دارید؟

 اما گذشته از خطر نشت گاز و انفجار و آتش سوزی در نصب و راه اندازی وسایل گرمایشی، خطر دیگری در این زمینه همواره هموطنان را تهدید می کند که فقط مخصوص وسایل گازسوز نیست و هر وسیله گرمایشی یا حتی غیرگرمایشی که به نوعی شعله ای در آن وجود دارد  و اکسیژن محیط را مصرف می کند عامل بروز این خطر می باشد و آن، خطر مسمومیت با گاز کشنده مونوکسید کربن ((CarbonMonoxide است. 

 قاتل خاموش یا مرگ خاموش/کاهش اکسیژن خطرات زیادی دربر دارد

انواع بخاری های گازی، نفتی، شومینه، پکیج، آبگرمکن و ... از جمله این وسایل است. حتی خودرویی که به مدت طولانی در محیط بسته روشن بماند می تواند باعث تولید این گاز کشنده شود. همان گازی که از آن به عنوان قاتل خاموش یا مرگ خاموش یاد می شود.

این گاز به دلیل کاهش اکسیژن در محیط به وجود می آید. یعنی اگر در محیطی که یک وسیله شعله دار وجود دارد و راه مناسبی برای ورود هوا نباشد به زودی در آن محل گاز مونوکسید کربن تولید و منتشر می شود. اگر تمام عناصر تشکیل دهنده آتش (حرارت، ماده سوختنی و اکسیژن) به نسبت مناسب و کافی کنار هم وجود داشته باشد، مشکل خاصی ایجاد نمی شود اما خطر واقعی زمانی است که به هر دلیلی اکسیژن محیط کاهش پیدا کرده و گاز مونوکسید کربن (CO) تولید و منتشر می شود. اگر اکسیژن بطور کامل قطع شود باعث خاموش شدن سریع شعله آتش شده و خطری ندارد اما کاهش اکسیژن خطرات زیادی دربر دارد.

چطور مسمویت ایجاد می شود؟

گاز مونوکسید کربن (CO) با فرمول شیمیایی یک اتم کربن و یک اتم اکسیژن حاصل سوختن ناقص کربن است. این گاز بی بو، بی رنگ، بدون مشخصه خاص و کمی سبکتر از هواست و به دلیل قابلیت انتشار بسیار بالایی که دارد به سرعت تمام فضای محیط را انباشته می کند و همه حاضرین را در معرض مسمومیت قرار می دهد. میل ترکیبی این گاز با هموگلوبین خون ۲۵۰ تا ۳۰۰ برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین است. وظیفه هموگلوبین، رساندن اکسیژن به بافت ها و اندام های بدن است که به محض ورود ملکول مونوکسید کربن، در کنار هموگلوبین قرار گرفته و اجازه اکسیژن رسانی به اندام ها را نمی دهد و به سرعت فرد دچار مسمومیت می شود. بیشترین حد مجاز این گاز در محل زندگی انسان PPM ۹ است و هرچه میزان آن بیشتر شود ریسک خطر بالاتر می رود تا آنجا که اگر این میزان به PPM ۱۶۰۰ برسد در کمتر از ۱ ساعت فرد را از پای خواهد انداخت.

نشانه مسمویت گازی چیست؟

از آنجایی که نشانه های مسمومیت با این گاز بسیار شبیه سرماخوردگی است، بسیاری آن را جدی نمی گیرند تا به مرحله بحرانی می رسد. از اولین نشانه های مسمومیت با این گاز، ایجاد حالت ضعف و سستی در بدن و در ادامه سردرد، درد شکمی، سرگیجه، تهوع و استفراغ، ایجاد حالت دوبینی و تنفس های سریع و کوتاه است و اگر افراد کماکان در این محیط آلوده باقی بمانند در حالت تشنج، بیهوشی و حتی کما قرار گرفته و در نهایت مرگ پدیدار می شود. در برخورد با افراد آسیب دیده با این گاز ضمن تماس فوری با نیروهای امدادی (آتش نشانی و اورژانس) به سرعت فرد مسموم را از محل خارج کرده و به فضای باز منتقل کنید و اگر شدت مسمومیت بالاست آنان را به مراکز درمانی منتقل کنید. سپس در و پنجره ها را باز کرده و تمام منابع گازسوز و شعله دار محیط را خاموش کنید و حتماً توسط افراد متخصص مسئله را بررسی و منبع تولید و انتشار این گاز را بیابید و نسبت به رفع آن اقدام کنید تا از تکرار آن جلوگیری شود.

چطور می توان خطرات ناشی از گازگرفتگی را کاهش داد؟

همانطور که در ابتدای صحبت هایم گفتم، حوادث گازگرفتگی از آن حوادثی است که تنها با کمی دقت می توان از بروز آن جلوگیری کرد و برعکس، کمی بی احتیاطی می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد. 

شومینه از وسایلی است که بیشتر از سایر وسایل می تواند حادثه ساز شود

اگر شهروندان از وسایل شعله دار استفاده می کنید، هرگز تمام راه های ورودی هوا را نبندید و حتماً مسیر مناسبی را برای ورود اکسیژن و هوای تازه به محیط در نظر بگیرید. نیازی نیست که تمام در و پنجره ها را باز بگذارید، بخشی از پنجره یا زیر در واحد کافی است. هرچه مسیر ورود هوا به وسیله گرمایشی نزدیک تر باشد، بهتر است.

شومینه از وسایلی است که بیشتر از سایر وسایل می تواند حادثه ساز شود. این وسیله علاوه بر اینکه گرمای زیادی را به هدر می دهد، مقدار بیشتری گاز را نیز وارد منزل می کند. جنبه تزئیناتی این وسیله بیشتر از گرمایشی آن است.

اگر از پکیج استفاده می کنید بهتر است از انواع فن دار باشد که به وسیله آن، آلاینده ها را به خارج هدایت می کند.

نقص در سیستم دودکش ها از مهم ترین عوامل تولید و انتشارگاز کشنده مونوکسید کربن است

پکیج و آبگرمکن دیواری مقدار زیادی اکسیژن مصرف می کند و درصورت تامین نشدن هوای مناسب، به سرعت محیط را با کاهش اکسیژن مواجه می کند. پس بهتر است این وسیله در خارج از محیط منزل مثلاً در بالکن یا محلی که مستقیم به فضای آزاد راه دارد نصب شود.

در خصوص نصب دودکش در ساختمان ها برای جلوگیری از خطر گاز گرفتگی توضیح دهید؟

نقص در سیستم دودکش ها از مهم ترین عوامل تولید و انتشار این گاز کشنده است، پس توصیه های ایمنی مربوط به نصب اصولی آنها را به کار ببندید.

قبل از نصب بخاری از باز بودن مسیر دودکش های داخل دیوار اطمینان حاصل کنید. به این منظور می توانید از سطح پشت بام یک وزنه کوچک را با ریسمان به داخل دودکش فرستاده و اگر تا انتها پایین آمد نشان دهنده باز بودن مسیر است.

دودکش های داخل دیوار از جنس سیمانی بوده و باید تا انتها بالا رفته باشد و از سطح بام نیز ۸۰ سانتی متر بالاتر آمده باشد و حدود ۱ متر نیز از دیوار جانبی فاصله داشته باشد و در انتها کلاهک H نصب شود. وجود این کلاهک علاوه بر اینکه مانع ورود باد و توفان و شاخ و برگ درختان به داخل دودکش می شود به خروج بهتر آلاینده ها نیز کمک می کند.

از مکش مناسب دودکش ها اطمینان حاصل کنید. به همین منظور می توانید تکه ای کاغذ روشن کرده و آنرا مقابل ورودی دودکش روی دیوار قرار دهید. اگر دودکش بخاری صحیح کار کند باید شعله به سمت داخل دود کش کشیده شود. بهترین نشانه برای کارکرد صحیح دودکش ها این است که بدنه آن ها همواره باید داغ باشد. سرد بودن دودکش بخاری، زمانی که روشن است و همچنین زرد و نارنجی بودن شعله بخاری از نشانه های تولید این گاز خطرناک است که باید بررسی شود.

فقط از دودکش های ورق سفید گالوانیزه استفاده کنید

هرگز از دودکش های شکسته یا دودکش های نامناسب مثل لوله پولیکا یا قوطی های فلزی به جای دودکش سیمانی داخل دیوار استفاده نکنید.

کسانی که به شغل ساختمان سازی مشغول هستند با توجه به وجدان کاری خود، لوله های سیمانی با کیفیت و سالم داخل دیوارها قرار دهند که باعث انتشار این گاز کشنده به داخل منازل نشود.

در داخل واحد و برای وسایل گرمایشی و شعله دار، فقط از دودکش های ورق سفید گالوانیزه استفاده کنید. این دودکش ها مقاومت فیزیکی بیشتری دارند و به خوبی داخل هم چفت می شوند اما دودکش های متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و ... این خاصیت را ندارند و به مرور دچار نقص شده و گاز مونوکسید کربن را به داخل محیط منتشر می کنند ضمن اینکه به دلیل خاصیت ارتجاعی دودکش های فنری به سهولت از محل اتصال خود خارج می شوند و به مرور منافذ ریزی در آنها پدیدار می شود که می تواند باعث انتشار آلاینده ها در محیط شود.

از حداقل زانوئی در نصب دودکش های داخل واحد استفاده کنید.

بهترین وضعیت برای نصب دودکش ها، حالت عمود یا قائم است که در این حالت آلاینده ها به سهولت خارج می شوند و هرچه شیب دودکش پایین تر رود خروج آلاینده ها سخت تر خواهد شد.

هر وسیله گرمایشی و شعله دار نیاز به یک دودکش مجزا دارد/از تغییر دادن اندازه دهانه خروجی دودکش ها خودداری کنید

شیب منفی دودکش به هیچ عنوان مورد تایید کارشناسان نیست و اگر به هر دلیلی مجبور شدید که بخشی از دودکش ها را به صورت افقی نصب کنید (البته کارشناسان این حالت را توصیه نمی کنند) حتماً پس از آن قسمت دو الی سه برابر مقدار افقی باید به صورت عمودی دودکش نصب شود تا نقص ناشی از آن جبران شود.

هر وسیله گرمایشی و شعله دار نیاز به یک دودکش مجزا دارد و از به کاربردن دودکش های مشترک برای دو یا چند وسیله خودداری کنید.

از بکارگیری دودکش های غیر هم سایز و غیر هم قطر خودداری کنید و بهتر است که دودکش ها هم قطر باشند تا به خوبی داخل هم چفت شوند.

از تغییر دادن اندازه دهانه خروجی دودکش ها خودداری کنید. گاهی مشاهده می شود که افراد، دهانه خروجی دودکش های روی دیوار با موانعی کوچک می کنند که به اصطلاح، هوای گرم کمتری خارج شود که این عمل باعث انباشت گازهای خطرناک داخل دودکش و انتشار آن به داخل محل می شود.

از قرار دادن انتهای دودکش ها در فضای درز انقطاع ساختمان خودداری کنید. این گاز به سادگی از ترک ها و شکستگی های روی دیوار حتی در واحدهای دیگر وارد منزل می شود.

از قرار دادن انتهای دودکش ها در سطل آب خودداری کنید. این گاز در آب حل نشده و تنها باعث مسدود شدن مسیر خروجی آن شده و گاز از طریق دیگر خارج و وارد فضای داخلی محیط می شود.

در خصوص دستگاه های هشدار دهند گاز مونوکسید کربن توضیح دهید؟

وجود دستگاه های هشدار دهنده گاز مونوکسید کربن در محیط تا حد بسیار زیادی می تواند به کاهش خطرات و حوادث ناشی از این گاز کمک کند. در انتخاب این دستگاه ها دقت کنید.بعضی از این وسایل کیفیت و کارایی لازم را ندارد. به تازگی برخی انواع اروپایی و ترکیه ای به بازار آمده که استانداردهای لازم را دارا می باشد.

بخاری های بدون دودکش (هرچند بعضی از آنها استاندارد هستند) اما برای نصب در منازل و به ویژه اتاق خواب مناسب نیستند. اگرچه آنها قطعه ای به نام (ODS) که درصورت کاهش اکسیژن شعله را قطع می کند، اما باید بدانیم که این قطعه نیز احتمال خرابی و نقص وجود دارد و در این صورت باعث انتشار این گاز کشنده در محیط خواهد شد. استفاده از این بخاری ها در مغازه ها و فروشگاه ها و نقاطی که در و پنجره ها باز است و هوا در آن جریان دارد و کسی شب ها در آن مکان نمی خوابد منعی ندارد.

برخی از شهروندان به  مسایل ایمنی ساختمان که از مهم ترین و حیاتی ترین مسایل زندگی ماست توجهی نمی کنند

 همیشه با کمی احتیاط و صرف اندکی هزینه بیشتر می توان جلوی بسیاری از این حوادث را گرفت. بیشتر مردم برای خرید منزل جدید به همه مسایل اهمیت می دهند اما به مسایل ایمنی ساختمان که از مهم ترین و حیاتی ترین مسایل زندگی ماست توجهی نمی کنند. بسیاری افراد صدها هزار تومان برای خرید یک دستگاه بخاری و یا چند میلیون تومان برای ساخت یک شومینه زیبا هزینه می کنند اما از هزینه چند هزار تومان برای تجهیز و نصب آن (شیلنگ، بست و دودکش مناسب) خودداری می کنند و آسیب می بینند. باید به این باور برسیم که نتیجه رعایت یا عدم رعایت اصول ایمنی متوجه خود ماست پس باید در اجرای این اصول کوشا باشیم.