جمهوری سوسیالیستی متحده برمه (میانمار)، با 676 هزار و 552 کیلومتر مربع وسعت، در منطقه جنوب شرق آسیا واقع است، برمه از شمال شرقی با چین، از شرق با لائوس، از جنوب شرقی با تایلند، از غرب با بنگلادش و از شمال غربی با هند مرز مشترک دارد و از جنوب غربی با خلیج بنگال و از جنوب با دریای آندامان محدود می‌شود

يكي از معابد بوداييان در ميانمار

ميانمار در عرض جغرافیایی 10 تا 28 درجه شمالی و طول جغرافیایی 19 تا 101 درجه شرقی قرار دارد. طول خاک آن از شمال به طرف جنوب هزار و 290 کیلومتر و عرض آن از شرق به غرب در پهنترین قسمت‌ها 805 کیلومتر است؛ این کشور حدود پنج هزار و 600 کیلومتر خاکی و هزار و 930 کیلومتر ساحل دریایی دارد. طولانی‌ترین مرز ميانمار، دو هزار و 195 کیلومتر با جمهوری خلق چین است.

ميانمار با کشور تایلند هزار و 799 کیلومتر، با هندوستان هزار و 487 کیلومتر و با بنگلادش 70 کیلومتر مرز مشترک دارد و همچنین در مشرق با لائوس هم مرز است، جمعيت اين كشور نيز بيش از 50 ميليون نفر تخمين زده شده است[1]، اين كشور چهل و يکمين كشور بزرگ در دنيا و دومين كشور بزرگ در جنوب شرقي آسيا و بيست و چهارمين كشور پر جمعيت در جهان است.

نقشه ميانمار

اگرچه اختلاف‌هاي شديدي درباره ميزان جمعيت مسلمانان در ميانمار وجود دارد لكن با توجه به امارهاي اختلافي، به نظر مي‌رسد دست كم چهار درصد جمعيت اين كشور يعني نزديك به دو ميليون نفر مسلمان وجود دارد.[2] لكن مسلمانان ميانمار خود مي‌گويند 10 درصد از جمعيت ميانمار را تشكيل مي‌دهند[3] ، متأسفانه آمار دقيقي از جمعيت مسلمانان ميانمار در منابع رسمي وجود ندارد لكن انچه قطعي به نظر مي‌رسد، وجود حداقل چهار ميليون مسلمان در اين كشور است.

تاریخ گسترش اسلام در میانمار به قرن اول هجری برمی‎گردد. بعد از ظهور اسلام و گرایش اعراب و ایرانیان به اسلام، دریانوردان عرب و ایرانی و بازرگانان مسلمان از مسیر‎های زمینی که از منطقه غربی ‎میانمار و ایالت آراکان این کشور می‎گذشت، ‎به مناطق غربی چین سفر می‎کردند. بسیاری از این افراد در منطقه حاصلخیز و مستعد ساحلی‎ آراکان ساكن شده و اولین مناطق تجمع مسلمانان را ایجاد کردند.

"مائونگ‎تان لویی" از محققان بودايی میانمار در این‎باره می‎گوید كه در سال 680 میلادی محمد حنفیه فرزند امام علی (علیه‎السلام) پس از عدم توفیق ‎در خون‎خواهی امام حسین (علیه‎السلام) از بنی‎امیه، همراه با طرف‎داران و نیرو‎های خود به شرق کوچ کرد تا بالأخره در سواحل آراکان به میانمار رسید و در آن‎جا "کایاپوری" ملکه قبیله منطقه را شکست داد و او را به دین اسلام در آورد. سپس ملکه را به همسري گرفت و به ترویج اسلام در آن منطقه پرداخت. در حال حاضر دو مزار در آراکان وجود دارد که به حنفیه تونکی (مزار حنفیه) و "کایاپوری تونکی" معروف هستند. این دو مزار به‎صورت زیارتگاه مسلمانان این منطقه در آمده و آن‎ها معتقدند كه مزار محمد حنفیه (علیه‎السلام) در اين منطقه می‎باشد.

مسلمانان در ميانمار

سیاحان چینی در نوشته‎‎های خود از مناطق ایرانی‎نشین در مرز‎های بین میانمار و چین در قرن سوم میلادی نیز یاد کرده‎اند. منطقه‎ آراکان از طرف شمال غربی با بنگلادش و از شمال با هندوستان هم‎مرز است و تقریبا به‎طور کامل زیر نفوذ مسلمانان‎ است. اکثر مسلمانان میانمار در این منطقه زندگی می‎کنند. جمعیت آراکان حدود 7 میلیون نفر است که تقریبا تمامي آن‎ها مسلمان هستند و به زبان محلی روهینگیا که زبان اصلی ‎آن منطقه است صحبت مي‎كنند. این زبان، تركيبي از زبان‎‎های ترکی‎، بنگالی‎، فارسی‎ و عربی است.

بعضی از منابع تاریخی حکایت از آن دارد که در سال هزار و 531 میلادی پادشاه وقت ایران یک هیأت سه نفره مذهبی را به آراکان اعزام كرد که به ساختن مساجد و تبلیغ اسلام همت گماشته و عده‎ای از علمای آراکان را جهت سفر به ایران دعوت کرد. زبان فارسی که در ميان اهالی غرب میانمار رایج بود، در زبان میانماری نیز تأثیر گذاشت. هنوز هم لغات و اصطلاحات متعدد فارسی به‎ویژه اصطلاحات دریانوردی مانند بندر، شاه بندر و ناخدا در زبان میانماری وجود دارد.

رابطه ميان مسلمانان و بوداييان ميانمار چگونه بوده است؟

با توجه به منابع تاريخي، اگر چه از ساليان دور مسلمانان وارد ميانمار شده‌اند لكن اكثريت جمعيت ميانمار را بوداييان تشكيل مي دهند، برقراري ارتباط ميان بوداييان و مسلمانان در ميانمار به مهاجرت مسلمانان از بنگلادش و در زمان استعمار انگليس بر شبه قاره هند بوده است، مسلمانان براي كارگري و تجارت هاي خرد به همراه ديگر گروه‌ها از بنگلادش و هند به ميانمار مهاجرت مي كردند، اكثريت مهاجرين به ميانمار از مسلمانان تشكيل مي‌شده است و همين امر سبب تهديد سنت‌هاي بودايي توسط مسلمانان را پررنگ كرده بود، از سوي ديگر، مسلمانان از همان ابتدا در صلح و سازش با اكثريت بودايي زندگي مي كردند لكن شكل گرفتن ازدواج‌هاي خارج از عرف ميان پسران بودايي و دختران مسلمان بر خلاف محدوديت بوداييان درباره ازدواج برون قومي، در ميان جوانان مسلمان و بودايي در ان زمان رو به افزايش رفته است و همين عوامل به تدريج سبب تهديد به حساب آمدن اقليت مسلمان در اين منطقه بودايي شده است.

بعد از استقلال ميانمار و خارج شدن از سلطه استعمار انگليس، بسياري از هندها به سرزمين اصلي خود مهاجرت كردند لكن مهاجرين مسلمانان در همان ميانمار در كنار بوداييان زندگي كردند و بنابر آمارهاي منتشر شده، جمعيت بوداييان اگرچه 89.3 درصد ميانمار را تشكيل مي‌دهد لكن جمعيت مسلمانان رو به افزايش و جمعيت بوداييان رو به كاهش است.[4]

آشكار شدن شعله‌هاي اختلاف ميان بوداييان و مسلمانان

بوداييان ميانمار در طول استقلال اين كشور، همواره نگاه مشكوكي به مسلمانان داشتند و از اعلام جدايي مسلمانان از بوداييان و تشكيل يك منطقه مستقل هراس داشته‌اند، از سوي ديگر تشكيل حزب مسلم ليگ و همچنين جدا كردن دانش آموزان مسلمان از بودايي در مدارس مسلمانان جرقه‌هاي اختلاف ميان بوداييان و مسلمانان را آشكار كرد.

در سال 1937 ميانمار كه انگليس جدايي ميانمار از هند را اعلام كرد، ژنرال "آنگ سو" و "يو نو"[5] احزاب متفاوتي براي آزادي ميانمار تشكيل دادند لكن مسلمانان در كنار اين احزاب، كنگره مسلمانان برمه[6] را تشكيل دادند و با احزاب ديگر در راه استقلال ميانمار تلاش مي‌كردند.[7]

ژنرال آنگ سو، پدر خانم آنگ سان سوچي

در سال 1938 ميلادي، يكي از روحانيون مسلمان عليه بوداييان سخنان تحريك آميزي به زبان آورد و سبب ايجاد درگيري‌هاي قومي در اين كشور شد و با ورود پليس و كشته شدن دو بودايي، رسانه‌ها به صورت گسترده اين حادثه را منتشر كردند و همين امر سبب به آتش كشيده شدن خانه‌ها و اموال مسلمين و مساجد در اين كشور توسط بوداييان شد.[8]

ده سال بعد در سال 1948 ميلادي و زماني كه رسماً اتحاديه ميانمار اعلام موجوديت و استقلال كرد، يو نو به عنوان نخستين نخست‌وزير از كنگره مسلمانان برمه خواست كه از حزب اصلي ميانمار خارج شوند، وي در سال 1956 ميلادي به صورت يكطرفه كنگره مسلمانان برمه را از حزب اصلي ميانمار خارج كرد و در سال 1958 ميلادي با وجود مخالفت مسيحيان مسلمان، دين بودا را به عنوان دين رسمي كشور اعلام كرد.^[9]

ژنرال يو نو

در زمان حكومت نظامي "ني وين" وي با سياست‌هاي سختگيرانه خود عليه مسلمانان، توجه بوداييان را از مسائل اصلي كشور به مبارزات مذهبي معطوف كرد و پس از تحت فشار قرار دادن مسلمانان ميانمار، مسلمانان را به عنوان بيگانه و ساكنين غير قانوني معرفي كرد و در كنار اين سياست، قوم "كاچين" را كه مسيحي بودند را به عنوان يكي از قبيله‌هاي بومي ميانمار معرفي كرد.^[10]

ژنرال ني وين

در سال 1974 ميلادي، رژيم نظامي ميانمار قانون اساسي جديدي را وضع كرد و بر اساس آن، اسم ميانمار به جمهوري سوسياليستي اتحاديه ميانمار تغيير كرد و بعد از اين تغيير، عملا مسلمانان به عنوان ساكنين بيگانه و غير قانوني معرفي شدند و تمامي اموال و داريي‌هاي آن توقيف و از شغل‌هاي دولتي بركنار شدند و حق شهروندي آنها نيز توسط رژيم نظامي ميانمار سلب و تكذيب شد، بنابر اظهارات مسلمانان، در حدود 20 هزار مسلمان شيعه در ميانمار زندگي مي‌كنند و همه آنها تحت آزار حكومت نظامي ميانمار قرار دارند.[11]

دلایل آغاز درگیری‌ها در میانمار

بنابر خبار منتشر شده، علل دوباره شروع كشتار و ظلم بوداييان در سايه حمايت حكومت ميانمار، عمل غير اخلاقي دو مسلمان عليه يك زن محلي بوده است، به دنبال اين حادثه، ده نفر از مردان مسلمان ميانمار توسط اوباش بودايي بدون هيچ محاكمه كشته مي‌شوند و به دنبال اين مسائل آتش جنگ مذهبي بين مسلمانان و بوداييان در اين كشور شورع مي‌شود، بنابر گزارش‌هاي رسانه‌اي عملا در شورش هاي اخير ميانمار، اقليت مسلمان تحت ظلم بوداييان قرار گرفته و بر اساس اعتراف يكي از آوارگان مسلمان اين ظلم اخير در مرز بنگلادش، در اين كشتار و آزار و اذيت پليس ميانمار هم عليه مسلمانان وارد عمل شده است.[12]

بوداييان اوباش

از سوي ديگر، مسئله اي كه در حال حاضر اصل ظلم حكومت مركزي و اكثريت بوداييان بر مسلمانان را در ميانمار به حاشيه برده است، تشكيك در آمار كشته شدگان مسلمان در ميانمار بوده است، آماري از هزار و 200 كشته گرفته تا 52 هزار نفر كه هيچ منبع موثقي براي اثبات و يا رد آن وجود ندارد، لكن مسئله اصلي ظلم بيش از 30 ساله حكومت ميانمار عليه مسلمانان است، ظلمي كه با سو استفاده از توانايي و پتانسيل مسلمانان در راه استقلال اين كشور، بعد از ناميدن مسلمانان به عنوان مهاجرين غير قانوني و بيگانه مضاعف شده است.

سكوت نماد دموكراسي در ميانمار

درحالی که رهبران اروپایی در ماه ژوئن استقبال بی نظیری از برنده جایزه صلح نوبل و فعال حقوق بشری ميانماري يعني خانم آنگ سان سوچی کردند و از وی با پهن کردن فرش قرمز پذیرایی کردند، همکیشان بودايی وي قتل و عام بی رحمانه‌ای را علیه اقلیت مسلمان این کشور در غرب میانمار آغاز کرده بودند.

آنگ سان سوچي در كنار هيلاري كلينتون

آنگ سان سوچی بیش از دو دهه با دولت نظامی میانمار به خاطر آنچه خودش نقض حقوق بشر و دموکراسی می‌خواند مبارزه کرد و به خاطر فداکاری مصممانه در راه دموکراسی و حقوق بشر ستوده شد و او را "نمادی بین المللی از شرافت انسانی و آزادی" خواندند^[13].

آنگ سان سوچي در نخستین سخنرانی خود در پارلمان میانمار خواستار حفاظت از حقوق اقلیت‌های مذهبی و قومی در میانمار شد؛ سوچی که هنگام سخنرانی از روی صندلی خود برخاسته و ایستاده سخنرانی می‌کرد با اشاره به روند دموکراتیک میانمار خواستار پایان دادن به همه انواع تبعیض نژادی علیه اقلیت‌های میانمار شد.

آنگ سان سوچي در پارلمان ميانمار

سوچی که زمان زیادی از اقلیت‌ها در میانمار دفاع می‌کند به اقلیت‌های مذهبی "شان"، "کارن" و "کاچین" اشاره کرد اما اسمی از مسلمانان "روهينگيا" به زبان نیاورد.^[14]

تجاوز به زنان مسلمان توسط پليس و بوداييان در ميانمار

ظلم به مسلمانان در ميانمار و در سايه سكوت مجامع بين‌المللي، نه‌تنها به كشتار زنان و كودكان مي انجامد بلكه نيروهاي امنتي و پليس ميانمار نيز به جاي حمايت و جلوگيري از گسترش خشونت، به زنان و دختران جوان ميانمار تجاوز هم مي‌كند؛ در گزارش 56 صفحه‌اي دیده‌بان حقوق بشر درباره درگیری‌های اخیر میانمار آمده است: نیروهای امنیتی میانمار از مسلمانان مقابل بوداییان محافظت نکردند و در عوض یک کمپین خشونت‌آمیز علیه مسلمانان روهینگيا به راه انداختند، از سوي ديگر سربازان و نظاميان ميانمار به جاي حفاظت از زنان، بر روي آنها آتش گشوده و به آنها تجاوز مي‌كنند.[15]

زنان آواره و مظلوم ميانماري

ذكر چند نكته درباره ميانمار

حادثه دردناك كشتار و ظلم به مسلمانان ميانمار در حالي اتفاق مي‌افتد كه از يك سو افكار عمومي در جهان به سمت مسابقات المپيك لندن معطوف شده است و از سوي ديگر، در مسائل بين‌الملل مسئله تهاجم همه‌جانبه غرب به سوريه در حال اتفاق است كه براي جمهوري اسلامي ايران كمتر از خط مقدم نيست.

از آنچه در هفته‌هاي گذشته درباره انتشار رسانه‌اي درباره مسائل ميانمار اتفاق افتاد، چندين نكته را مي‌شود استخراج كرد؛ نخستين بروز فضاي شديد رسانه‌اي در كشور عليه اين ظلم آشكار به مسلمانان ميانمار بوده است كه بدون شك مورد تأييد است، آنچه در اين بين مي‌بايست بيش از پيش در فضاي رسانه‌اي به آن توجه شود، توجه به گفتن واقعيت‌ها و دور شدن از فضاي احساسي و دروغيني است كه دشمن براي ما آماده كرده است، به عنوان مثال در مسئله ميانمار تناقض گويي در تعداد كشته‌شدگان و همچنين استفاده از عكسي‌هايي كه ربطي به ميانمار نداشته است، سبب مي‌شود دشمنان به هدف از پيش تعيين شده خود برسند و كليت اين ظلم بي‌رحمانه را زير سؤال ببرند.

نكته دومي كه مي‌شود در فضاي فعلي جهان به آن اشاره كرد، كم كاري رسانه‌هاي داخلي نسبت به اهميت مسئله سوريه براي كشور است، با توجه به اهميت بسيار بالاي حوادث سوريه براي نظام جمهوري اسلامي ايران، به نظر ميرسد موج رسانه‌اي كه براي مسلمانان ميانمار در داخل بوجود آمد نسبت به حساس‌تر بودن مسئله سوريه بيش از حد انتظار بود و اين نشان مي دهد حداقل در عرصه داخلي رسانه‌ها مي‌بايست بيش از پيش به مسئله سوريه توجه كنند.