به گزارش مشرق، روزنامه کیهان در ستون خبر ویژه خود نوشت: به گزارش رادیو فردا، مؤسسه راند، اندیشکده سیاست‌گذاری‌های جهانی مستقر در آمریکا، در گزارشی به ارزیابی موقعیت ایران و روابطش با روسیه پرداختند. در این گزارش خاطرنشان شده است: روابط روسیه و ایران پس از تهاجم گسترده روسیه به اوکراین متحول شده و پیامدهای احتمالی برای آمریکا دارد.

از دهه ۸۰ میلادی تاکنون، دشمنی با آمریکا دلیل هم‌سویی روسیه و ایران بوده است: در اوج تنش با آمریکا، روسیه و ایران بهترین دوران در روابط دوجانبه را پشت‌سر می‌گذارند.

تا اوایل هزاره جدید، تلاش روسیه برای بهبود روابط با آمریکا باعث به درازا کشیدن روند تکمیل نیروگاه بوشهر و تحویل سامانه‌های دفاع موشکی اس-۳۰۰ و حمایت مسکو از تمام قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل شد. همزمان در داخل روسیه جناحی شکل گرفته که خواهان ایجاد قطب تمدنی در مقابل آمریکا بود و ایران را به‌عنوان هم‌پیمان طبیعی تلقی می‌کرد- با بازگشت ولادیمیر پوتین به کرملین این جناح در روسیه غالب شد. با آغاز جنگ سوریه و مداخله ایران و روسیه برای حمایت از بشار اسد، روابط دو کشور بیش از پیش تقویت شد. در میان تنش‌های شدید با آمریکا (به‌ویژه درپی خروج دولت دونالد ترامپ از برجام و تشدید تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران) تهران گسترش روابط با مسکو را از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی خود اعلام کرد. ابراهیم رئیسی به محض رسیدن به سمت ریاست‌جمهوری، در نخستین تماس تلفنی خود با همتای روس‌اش خواهان امضای توافق همه‌جانبه ۲۰ ساله بین دو کشور شد و در اوایل ۲۰۲۲ لایحه این توافق را در نخستین سفر بین‌المللی خود به مسکو برد...

به‌رغم اعمال تحریم‌های بیشتر علیه مسکو و تهران، ایران به روسیه کمک کرد کارخانه تولید پهپادهای انتحاری را راه‌اندازی کند. همچنین مقامات غربی معتقدند روسیه در تلاش است تسلیحات بیشتر از جمله موشک‌های بالستیک از ایران دریافت کند. گفته می‌شود در مقابل، مسکو سلاح‌های غربی که در میدان جنگ اوکراین به دست نیروهای روس افتاده برای مهندسی معکوس به تهران تحویل داده و همچنین قرار است پیش از پایان سال جنگنده‌های سوخو-۳۵ در اختیار ایران بگذارد. همکاری در عرصه‌های دیگر نیز رو به گسترش است: ایران به روسیه راه‌های دور زدن تحریم‌ها را می‌آموزد، طرح ترانزیتی کریدور شمال- جنوب که بیش از بیست سال پیش روی کاغذ مانده بود کلید خورد، مسکو متعهد شده قطعه راه‌آهن رشت-آستارا را بسازد، احداث راکتورهای جدید در بوشهر آغاز شده و توافق‌های میلیاردی بین دو کشور امضا شده. پیش‌بینی تحولات آتی از جمله در روابط مسکو و تهران دشوار است اما پیامدهای زیر خارج از تصور نیست: نیاز روسیه به کمک تسلیحاتی ایران، ماهیت روابط دوجانبه که در آن پیش‌تر روسیه در موقعیت بالاتر و ایران در موقعیت پایین‌تر قرار داشتند را تغییر داد و اهرم‌های فشار را در اختیار تهران گذاشت. هرچند بسیاری از توافق‌ها از قبل امضا شده بود، اما ایران فرصت را غنیمت شمرد تا روسیه را به اجرای تعهدات خود ترغیب کند. دستیابی احتمالی ایران به جنگنده‌های جدید مهم‌ترین تحول در نیروی هوایی جمهوری اسلامی خواهد بود.

دستیابی به فن‌آوری، تجهیزات و تسلیحات جدید، تجربه استفاده از پهپادهای انتحاری‌اش در حملات علیه کشوری که از سامانه‌های رهگیری ناتو استفاده می‌کند و کمک روسیه برای بهبود بخشیدن این پهپادها و نمایش دستاوردهای صنایع دفاعی ایران به منظور افزایش صادرات تسلیحات از دیگر امتیازهای تهران است. تسلیحات و تجهیزات تولید ایران برای ارتش روسیه کمک اساسی بوده به‌ویژه در شرایط کمبود موشک، پهپادهای انتحاری به سلاح اصلی روسیه تبدیل شده. ارزانی این پهپادها در مقایسه با هزینه موشک‌ها بر اهمیت پهپادهای ایرانی برای روسیه افزود. اظهارات مقامات آمریکایی نشان می‌دهد برآورد آنها از تهدیدهای ناشی از ایران و همکاری روسیه و ایران بازبینی شده: «ایران دیگر تهدیدی در خاورمیانه نیست، تهدید جهانی‌ است.» مداخله ایران در بحران غیرمنطقه‌ای نشان داده تهران مایل و قادر است خارج از حوزه خود عمل کند و چنانچه روسیه این بحران را بیشتر به عمق اروپا ببرد، احتمالاً ایران از این رویکرد نیز حمایت می‌کند.

تهدید دیگر ناشی از همکاری بیشتر مسکو و تهران در حوزه نظامی‌ است: «اگر فشار بر صنایع دفاعی روسیه افزایش یابد بعید نیست روسیه ناچار شود برای استفاده از قابلیت‌های صنعتی ایران فن‌آوری حساس را در اختیار این کشور قرار دهد.» تجربه‌اندوزی ایران از جنگ روسیه علیه اوکراین تهدید بسیار جدی و فوری‌ برای آمریکا و متحدانش در خاورمیانه به‌ویژه اسرائیل است. هرچند جلوگیری از تجارت تجهیزات با کاربرد دوگانه بسیار دشوار است اما زمان آن فرارسیده که کنترل بر صادرات در آمریکا و کشورهای متحد سخت‌تر شود. چنانچه تحولی کلیدی داخل روسیه ویا ایران رخ ندهد و سیاست آمریکا در عرصه جهانی و در مقابل این دو کشور تغییر نکند به احتمال زیاد همگرایی مسکو و تهران ادامه یابد. اما هنوز زود است که روابط روسیه و ایران را اساساً متفاوت با دوره پیش از جنگ اوکراین بدانیم. آینده این همکاری و ایجاد هم‌پیمانی بادوام به مهارت طرفین بستگی دارد. آنها باید قادر باشند در راستای تضمین منافع خود موارد اختلافی را حل کنند و در تعاملات خود با طرف‌های ثالث منافع هم‌پیمان خود را مدنظر داشته باشند.