آنچه ظاهراً از آمارهای انتشار
یافته سازمان ثبت احوال در سالهای اخیر بر می آید، افزایش تعداد ازدواج ثبت
شده دختران و پسران سنین پایین است. بطوریکه موجب شده در برخی از رسانه‌ها
و خبرگزاری‌ها شاهد تحلیل‌هایی بر اساس این آمارها و منتسب کردن آنها به
دختران و پسران سنین پایین به عنوان کودکان امروزی باشیم.
در
تبیین این افزایش باید اشاره کرد که حجم قابل توجهی از این آمارها به
سالهای گذشته مربوط بوده و به عنوان "ازدواج معوقه" در چند سال اخیر در حال
ثبت می باشند. در این ازدواج‌های معوقه، زوجین ازدواج شرعی داشته اما آن
را ثبت قانونی و رسمی نکرده‌اند و پس از گذشت سالها از زندگی زناشویی خود
به دلایل متفاوت از جمله بهره‌مندی از امکانات و تسهیلات اجتماعی نظیر
دریافت یارانه، سهام عدالت، دریافت گذرنامه برای سفرهای زیارتی و... در
سالهای اخیر اقدام به اثبات زوجیت و ثبت ازدواج خود نموده‌اند و سازمان ثبت
احوال نیز برابر ماده 32 قانون خود تکلیف دارد پس از انجام استعلام و
اطمینان از عدم ثبت زوجیت آنان، ازدواجشان را در سند هویتی آنها ثبت
نماید.
ازدواج‌های زودهنگام که در استانهای جنوبی و
مرزی کشور بیشتر مشهود است حجم قابل توجهی از آمارهای ثبتی ازدواج سنین
پایین را شامل شده‌اند. البته اجرای طرح‌های ویژه به منظور شناسایی و ثبت
ازدواج‌های معوقه توسط ادارات کل ثبت احوال برخی از استانهای کشور نظیر
استان سیستان و بلوچستان مزید این علت در افزایش ثبت ازدواج معوقه بوده
است.
در ادامه این توضیح آماده است: مقایسه آمارهای
ثبتی ازدواج در سه سال اخیر(90-1388)نشان می‌دهد، در سال 1389 تعداد
ازدواج ثبت شده مردان کمتر از 15سال و 19-15 ساله کشور به ترتیب 26 درصد و
3 درصد رشد نسبت به سال1388 داشته است. همچنین درصد رشد تعداد ازدواج ثبت
شده زنان کمتر از 10سال و 14-10 ساله کشور در سال 1389 به ترتیب 59 درصد و
6 درصد نسبت به سال 1388 بوده است. اما بررسی تغییرات آمارهای ثبتی ازدواج
در سال 1390 نسبت به سال 1389 حکایت از کاهش ثبت ازدواج برای مردان و زنان
این دو گروه سنی دارد و این کاهش در مقایسه با افزایشی که در سال 1389
نسبت به سال 1388 شاهد بودیم بیشتر قابل توجه است. بطوریکه در سال 1390 ثبت
ازدواج مردان سنین کمتر از 15 سال با 48/9 - درصد کاهش و ثبت ازدواج زنان
کمتر از 10 سال با 69/3 - درصد کاهش همراه بوده است.
این
تغییرات را می توان با افزایش ثبت ازدواج‌های معوقه در سالهای اخیر تبیین
نمود. چنانکه در سال 1389 نزدیک به 51 هزار و در سال 1390 نزدیک به 14 هزار
ازدواج معوقه در کشور به ثبت رسیده است و از مجموع ازدواجهایی که تاریخ
وقوع آنها قبل از سال1390بوده است بیش از 45 درصد بعد از گذشت 10 تا 20
سال، 32 درصد بعد از گذشت 20 تا 30 سال و 23 درصد بعد از گذشت 30 تا 40 سال
ثبت قانونی شده‌اند و اغلب این ازدواجها به زوجینی که در سنین پایین قرار
داشته‌اند مربوط است. برای نمونه در یکی از ازدواج‌های ثبت شده که زوجین
پس از گذشت 40 سال از زندگی مشترک در سال 1390 اقدام به ثبت قانونی ازدواج
خود کرده‌اند زوج 16 سال و زوجه 10 سال داشته است. بدیهی است با کاهش ثبت
این دسته از ازدواجها، از آمار ازدواج سنین پایین کاسته خواهد شد. چنانکه
مقایسه‌ی آمارهای ثبتی این رویداد در سال 1390 و سه ماهه اول امسال نسبت به
دوره های زمانی قبل مؤید این مطلب است.
بررسی
آمارهای ثبتی ازدواج طی سه ماهه اول سال 1391 و مقایسه آن با مدت مشابه سال
قبل نشاندهنده کاهش ازدواج در مردان سنین کمتر از 15 سال و 19-15 ساله
کشور به ترتیب با 22- درصد و 11- درصد، و همچنین کاهش ازدواج در زنان سنین
کمتر از 10 سال و 14-10ساله کشور به ترتیب با 23- درصد، 7- درصد بوده است.
در
این توضیح تاکید شده است: داده‌های ثبت احوال از مهمترین منابع آمارهای
جمعیتی است که دگرگونی و تحولات جمعیتی جامعه را روشن می سازند و با تکیه
بر آنها می توان تحولات جمعیتی را در کشور رصد نمود. اما باید توجه داشت که
آمارهای ثبتی جمعیتی از جمله وقایع ازدواج منعکس کننده عملکرد ثبت این
وقایع هستند. و اگرچه سازمان ثبت احوال کشور در سالهای اخیر تلاش های قابل
توجهی را در جهت شناسایی و ارتقای پوشش ثبت وقایع چهارگانه داشته و در این
مسیر موفقیت های چشمگیری را نیز بدست آورده است، بطوریکه در حال حاضر نزدیک
به 99 درصد از وقایع ولادت و بیش از 83 درصد از وقایع وفات کشور را پوشش
ثبت داده است، اما ماهیت آن ایجاب می کند در انتشار آمارهای ثبتی، عملکرد
ثبت یا حجم کل وقایع حیاتی ثبت شده را ارائه دهد و از آنجا که حجم کل
نشاندهنده‌ی برآوردی از وقوع واقعه در هر سال است و سالانه تعدادی وقایع
معوقه برای ثبت وجود دارد که از سالهای قبل باقی مانده و به ثبت احوال
اعلام نشده‌اند، بنابراین می‌توان گفت با تکرار این فرایند در هر سال
آمارها یکدیگر را متوازن خواهند کرد.
با تفکیک
آمارهای ثبت معوقه ازدواج از آمار عملکرد ثبت این رویداد، می توان از برخی
توصیف ها و تحلیل های سطحی در مورد آمارهای ثبتی ازدواج جلوگیری کرد.
