به گزارش مشرق،کانال تلگرامی مطالعات خلیج فارس مطلبی با عنوان جنگ غزه و عمان؛ از تضعیف نقش میانجیگری در خاورمیانه تا روند فزاینده محبوبیت محور مقاومت را منتشر کرد:

اندیشکده امریکایی Stimson Center در یادداشتی، به تأثیر جنگ غزه بر عمان پرداخته؛ و تداوم آن را باعث تضعیف نقش میانجیگرانه این کشور در خاورمیانه دانسته است:

به نظر می‌رسد بخش‌های مهمی از جامعه عمان به گونه‌ای فزاینده با «محور مقاومت» به رهبری ایران علیه اسرائیل به‌عنوان یک محور ضدآمریکایی همبستگی دارند.

شمار اندکی از عمانی‌ها، رفاه و آرامشی که از دهه ۱۹۷۰ در کشورشان حاکم بوده را، مسلّم می‌دانند. خاطرات جنگ ظفار که پیش از این دوران رخ داد، همچنان زنده است و بر اهمیت صلح در خانه و همسایگان تأکید دارد. این اندیشه به سنت چند دهه‌ای مسقط در تلاش به عنوان یک آشتی‌ساز در خاورمیانه کمک کرده است.

عمان به عنوان پل ارتباطی میان ایران و کشورهای عربی و غربی، و همچنین تسهیل‌گر مذاکرات بین جنبش حوثی یمن و مخالفان آن بوده است. طی بحران ۲۰۱۷-۲۰۲۱ میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، مسقط به عربستان سعودی و امارات کمک کرد تا اختلافات خود با قطر را حل کنند. درحالی که قطر و مصر بازیگران کلیدی گفت‌وگوهای بین اسرائیل و حماس بوده‌اند، عمان نیز تلاش کرده اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها را به سمت صلح سوق دهد.

با این‌حال، تلاش‌های مسقط برای تبدیل شدن به یک بازیگر دیپلماتیک مؤثر در خاورمیانه به دلیل جنگ نزدیک به ۱۱ ماهه غزه، که به افزایش سطح ضدیت با آمریکا در جامعه عمان انجامیده، با چالش بیشتری روبرو شده است.

عمان به دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس برای آتش‌بس دائمی در غزه پیوسته است. مسقط همچنین بر اهمیت خویشتنداری برای جلوگیری از جنگ فراگیر در خاورمیانه تأکید کرده است. عمانی‌ها پویایی درگیری‌های منطقه‌ای را تهدیدی برای امنیت خود و چشم‌انداز توسعه و تنوع اقتصادی‌شان می‌دانند. عمان به ویژه نگران ناامنی در خلیج‌فارس، خلیج عمان، دریای عرب و اقیانوس هند است.

در سفر اخیر نویسنده به این کشور، عمانی‌ها در سطح جهانی، اسرائیل را به عنوان یک کشور متجاوز محکوم می‌دانند؛ و معتقدند تنها آمریکا اهرم کافی برای مهار آن را دارد؛ خودداری دولت بایدن از این کار باعث خشم و ناامیدی در عمان شده است. در آغاز سال ۲۰۲۴، اندیشکده «مرکز تحقیقات و مطالعات سیاسی عربی» دریافت که ۶۹ درصد از عمانی‌ها نظرات منفی فزاینده‌ای نسبت به سیاست آمریکا دارند و ۹۴٪ آنها واکنش ایالات متحده به جنگ غزه را «بد» یا «بسیار بد» می‌دانند.

جنگ و تحکیم قدرت راست افراطی در اسرائیل، عمان را بر آن داشته در این مقطع، تصمیمی برای بهبود روابط با اسرائیل نگیرد. سلطان قابوس فقید، میزبان سه نخست‌وزیر اسرائیل بود، اما سلطان هیثم بن طارق که در سال ۲۰۲۰ جانشین او شد، از این رویه پیروی نکرده است.

مسقط از راهکار دو کشوری حمایت می‌کند و آتش‌بس را تنها، راهی برای توقف موقت درگیری می‌داند. در این مرحله، با توجه به بحث‌هایی که نویسنده در مسقط داشته، عمان هیچ سودی در تعامل با دولت اسرائیل نمی‌بیند، مگر اینکه [اسرائیل] بخواهد با حسن‌نیت به راه‌حلی عادلانه و واقع‌بینانه برای مسئله فلسطین دست یابد.

اگرچه عمان از نظر جغرافیایی دور از اسرائیل و فلسطین است، اما عمانی‌ها بیم دارند که با ادامه جنگ غزه، به ویژه اگر تنش‌ها بین ایالات متحده و ایران ادامه یابد، چیزهای زیادی برای از دست دادن خواهند داشت. عمانی‌ها معتقدند اسرائیل به طور هدفمند فرصت‌های آمریکا و ایران را برای ادامه تعامل از طریق عمان خراب می‌کند.

پس از آغاز ریاست جمهوری جو بایدن در ژانویه ۲۰۲۱، مسقط نقش پل ارتباطی بین ایران و ایالات متحده را که در زمان رؤسای جمهور پیشین دموکرات ایفا کرده بود، از سر گرفت؛ و ازجمله در مذاکرات سپتامبر ۲۰۲۳ برای مبادله زندانیان آمریکایی در ازای دسترسی ایران به ۶ میلیون دلار پول مسدودشده خود در کره جنوبی، مذاکرات غیرمستقیم درخواست آمریکا از ایران برای فشار بر حوثی‌ها جهت توقف حملات در دریای سرخ، و نیز مذاکرات بین هیئت‌های آمریکایی و ایرانی درباره توافق هسته‌ای نقش داشته است.

عمان سابقه همکاری با سایر کشورهای عربی برای کاهش تنش‌ها در منطقه را دارد. در حالی که قطر نیز برای کاهش تنش بین ایران و غرب تلاش کرده، مسقط این کار [دوحه] را تکمیل‌کننده کار خود می‌داند. برای نمونه، توافق سپتامبر ۲۰۲۳ با ایران به دلیل تلاش‌های عمان و قطر به همراه سوئیس که نماینده منافع آمریکا در تهران است، به دست آمد. عمان همچنین با عراق برای دستیابی به توافق ۲۰۲۳ ازسرگیری روابط ایران و عربستان در پکن، و با کویت برای کمک به احیای وحدت شورای همکاری خلیج‌فارس در سال ۲۰۲۱ همکاری کرد.

رابطه مسقط با حوثی‌ها تضمین‌گر عدم حمله این گروه به عمان بوده است. با این‌حال، فقدان صلح در آب‌های مجاور، چشم‌انداز رشد اقتصادی عمان را تهدید می‌کند. این امر به ویژه در مورد شهر بندری دقم در دریای عرب، که عمان در تلاش است تا آن را به پایتخت تجاری خود و تاج طرح توسعه چشم‌انداز ۲۰۴۰ تبدیل کند، اهمیت دارد. مقامات عمانی معتقدند که آتش‌بس غزه و دیپلماسی با حوثی‌ها (در مقابل مداخله نظامی خارجی) واقع‌بینانه‌ترین راه برای بازگرداندن امنیت دریایی است.

مقامات عمانی می‌گویند از زمانی که حوثی‌ها و سعودی‌ها در آوریل ۲۰۲۲ به توافق آتش‌بس دست یافتند، کل شورای همکاری خلیج‌فارس از صلح نسبی در مرزهای یمن و عربستان سود برده؛ و دست‌کم یکی از عوامل ثبات در شبه جزیره عربستان است.

افزایش احساسات علیه آمریکا، بریتانیا و به طور کلی غرب تهدیدی برای این موضوع است. ایدئولوژی‌ها، روایت‌ها و شعارهای ضدآمریکایی که از ایران و لبنان سرچشمه می‌گیرند در حال محبوبیت [در عمان] هستند و به نظر می‌رسد بخش‌های مهمی از جامعه عمان همبستگی فزاینده‌ای با تهران و «محور مقاومت» علیه اسرائیل دارند. برای نمونه، درحالی که سیاست رسمی عمان حملات دریایی حوثی‌ها را تایید نمی‌کند، برخی عمانی‌ها از عملیات [انصارالله] در خلیج عدن و دریای سرخ حمایت می‌کنند.

به گفته دکتر عبدالله باعبود، تحلیلگر عمانی، عمان به مقابله با هرگونه تهدید علیه امنیت دریایی در اطراف شبه جزیره عربستان ادامه خواهد داد؛ زیرا این امر بر منافع اقتصادی آن تأثیر می‌گذارد. با این حال، اکثریت قریب به اتفاق مردم [عمان] به حمایت از هر چیزی که معتقدند نسل‌کشی در غزه را متوقف می‌کند، ادامه خواهند داد.

به طور مشخص، مفتی اعظم عمان، شیخ احمد الخلیلی، به شدت از حماس و حوثی‌ها حمایت می‌کند و با بسیاری از جنبه‌های سیاست ایالات متحده در جهان اسلام مخالف است. اگرچه اظهارات صریح الخلیلی بازتاب مواضع رسمی نیست، اما او محبوبیت و نفوذ بالایی در میان مردم عمان دارد.

نمی‌توان انکار کرد که دولت [عمان] در زمینه ابراز مخالفت با آمریکا و بریتانیا بر سر فلسطین، یمن و دیگر موضوعات، فشار از پایین به بالا را احساس می‌کند، هرچند که همچنان گفت‌وگو با هر بازیگری را که مایل به مشارکت با حس‌نیت است، دنبال می‌کند. مقامات عمانی حملات حماس به اسرائیل را در اکتبر گذشته به عنوان "مقاومت در برابر اشغالگری" توصیف می‌کنند و با ایران درباره لزوم بازداشتن اسرائیل از اقداماتی مانند ترور اخیر رهبر سیاسی حماس، اسماعیل هنیه، نگاهی همسو دارند.

رهبری عمان عملگرا است و احتمالاً در زمینه امنیت، نگرش و گرایش به غرب خواهد داشت. بعید است که چین، ایران یا روسیه جایگزین ایالات متحده یا بریتانیا به عنوان منابع اصلی تسلیحات و تضمین‌های امنیتی عمان شوند. اما هر چه جنگ غزه بیشتر ادامه یابد، مسقط ممکن است در نقش سنتی خود برای تسهیل گفت‌وگو میان دشمنان، با چالش بیشتری روبرو شود.