سرویس دفاع و امنیت مشرق _ پس از دو سال انتظار سرانجام ماه گذشته (آگوست) میلادی، نخستین دسته از جنگنده های اف۱۶ به نیروی هوایی اوکراین تحویل داده شدند تا آرزوی دیرینه کی‌یف برای دریافت جنگنده های نسل ۴ غربی محقق شود.

در سال ۲۰۲۳ میلادی ۴ کشور اروپایی هلند (۲۴ فروند)، دانمارک (۱۹ فروند)، نروژ (۲۲ فروند) و بلژیک (۱۲ فروند) متعهد شدند تا بخشی از ناوگان جنگنده های اف۱۶ خود را در اختیار اوکراین قرار دهند؛ امریکا نیز اعلام کرد در بحث آموزش خلبانان اوکراینی و تسلیح و مدرن سازی جنگنده های تحویلی کمک خواهد کرد.

تاخیر فراوان و ظرفیت محدود کاربری

با گذشت زمان مشخص شد ارقام اعلام شده در خصوص تحویل به نیروی هوایی اوکراین خوشبینانه بوده و دست کم در سال نخست (۲۰۲۴) نهایتا ۲۰ فروند جنگنده اف۱۶ و خلبانان مربوطه آماده خواهند شد.

همچنین این جنگنده ها بسیار دیرتر از زمان وعده داده شده در اختیار اوکراین قرار گرفتند و نتوانستند مانع از فروپاشی خط مقدم در منطقه دونباس و جلوگیری از پیشروی ارتش روسیه در شهرهای آودیوکا و پوکروفسک شوند؛ با این وجود حضور جنگنده های اف۱۶ باز هم برای اوکراین ارزشمند بوده و در صورتی که تعداد آنها افزایش یافته و به تسلیحات دوربرد مجهز شوند قادر به اثرگذاری در میدان نبرد خواهند بود؛ در حال حاضر و به گفته فرماندهان ارشد اوکراینی از جنگنده های اف۱۶ در بحث مقابله با موشک و پهپادهای دوربرد روسی و برخی حملات هوا به زمین در خاک اوکراین استفاده می شود و هنوز ظرفیت عملیاتی آنها به حدی نرسیده که اقدام به مقابله مستقیم با نیروی هوایی روسیه یا حملات به عمق خاک این کشور کنند.

سرنگونی نخستین اف۱۶ با آتش پدافندی خودی

در روز ۲۶ آگوست ۲۰۲۴ ارتش روسیه یکی از بزرگترین حملات موشکی و پهپادی خود به خاک اوکراین را انجام داد که تقریبا تمامی استان های تحت کنترل دولت کی‌یف را شامل می شد.

در بخشی از فرآیند مقابله دفاع هوایی اوکراین با پرتابه های مهاجم روسی، جنگنده های اف۱۶ تازه تحویل شده به این کشور نیز با پرواز بر فراز مناطق تحت حمله اقدام به رهگیری موشک های کروز و پهپادهای انتحاری روسی کردند؛ در پایان همین روز بود که یک منبع اوکراینی اعلام کرد یکی از مشهورترین خلبانان این کشور به نام Oleksii Mes با لقب Moonfish به علت سقوط جنگنده اش کشته شده است.

ابتدا گمان می رفت جنگنده سقوط کرده از نوع میگ۲۹ باشد اما کمی بعد مشخص شد نخستین فروند از جنگنده های اف۱۶ نیروی هوایی اوکراین ساقط شده و خلبان اولکسی مس که به عقیده برخی بهترین و ماهرترین خلبان اوکراینی انتخاب شده برای پرواز با جنگنده اف۱۶ بود در این حادثه کشته شده است.

اولکسی مس خلبانی بود که در سال ۲۰۲۲ با حضور در جلسه کنگره امریکا درخواست رسمی نیروی هوایی اوکراین برای دریافت جنگنده اف۱۶ را به مقامات امریکایی ارائه کرده بود.

اما اف۱۶ اوکراینی چگونه سرنگون شد؟

مقامات اوکراینی از جمله ژنرال سیرسکی فرمانده کل ارتش می گویند اف۱۶ اوکراینی در روز حمله سنگین موشکی روسیه ۲ فروند موشک کروز روسی را رهگیری و سرنگون کرده و در حال سرنگونی سومین فروند موشک بوده است که خود دچار حادثه شده و سقوط می کند؛ خلبان نیز قادر به خروج اضطراری نبوده و کشته می شود.

ماجرا زمانی جالب تر شد که خانم Mariana Bezuglaya از نمایندگان مجلس اوکراین ادعا کرد که جنگنده مورد نظر توسط اشتباه واحد پدافند خودی و توسط آتش سامانه پاتریوت سرنگون شده است؛ ظاهرا جنگنده اف۱۶ وارد محیط تحت پوشش سامانه پاتریوت شده و شلیک موشک از این سامانه پدافندی موجب شد تا به اشتباه به جای موشک کروز روسی جنگنده اف۱۶ اوکراینی سرنگون شده و یکی از بهترین خلبانان نیروی هوایی این کشور نیز کشته شود.