به گزارش مشرق، "پرداخت‌های پلکانی" و تاخیر در پرداخت‌ها، یکی از عوامل اصلی فرار پزشکان از مراکز درمانی و بیمارستان‌های بخش دولتی به بخش خصوصی است.

در مراکز درمانی بخش خصوصی، پزشکان نه تنها پرداخت‌های به‌موقع‌تری دارند، بلکه درصد بیشتری از کارکرد خود را دریافت می‌کنند.

این امر موجب شده که بسیاری از پزشکان، ترجیح دهند به جای کار در بیمارستان‌های دولتی، در مراکز خصوصی فعالیت کنند که این خود موجب کاهش سطح دسترسی به خدمات درمانی در بخش دولتی می‌شود.

از سوی دیگر، مشکلات مالی پزشکان در بخش دولتی موجب شده که بسیاری از آنها از انجام کارهای اضافی یا رسیدگی به بیماران بیشتر خودداری کنند به عبارت دیگر، یکی از آسیب‌های این مسئله، ارجاع دادن بیماران توسط پزشکان از بخش دولتی به بخش خصوصی است تا درآمد بیشتری نصیب پزشکان شود که البته حتما این امر به ضرر بیماران و باعث هزینه‌کرد بیشتر آنها نیز خواهد شد!

بخش مهمی از دلیل پایین بودن درآمد پزشکان در بخش دولتی، نه به تعرفه‌های پزشکی بلکه به شیوه پرداخت نظام سلامت به پزشکان برمی‌گردد.

"طرح پرداخت پلکانی به پزشکان در بخش دولتی" که از دهه ۹۰ و همزمان با اجرای طرح تحول سلامت در وزارت بهداشت آغاز شد، به عنوان یکی از راهکارهای مدیریت منابع مالی بیمارستان‌ها و کاهش هزینه‌ها در بخش دولتی معرفی شد تا یک مدل جدید برای کنترل هزینه‌ها اجرا شود و بار مالی بر دوش بیمارستان‌ها کاهش یابد!

اما در عمل اجرای این طرح، مشکلات متعددی به‌وجود آورد و یکی از عمده‌ترین مشکلات این طرح، کاهش شدید انگیزه پزشکان در ارائه خدمات درمانی در بیمارستانهای دولتی است. به‌ویژه در بخش دولتی، پزشکان که باید به تعداد بیشتری از بیماران رسیدگی کنند، متوجه شدند که درصد زیادی از درآمد آنها به‌دلیل کسرها و تأخیر در پرداخت‌ها، عملاً از دست می‌رود.

این وضعیت نه تنها بر کیفیت خدمات درمانی بخش دولتی تأثیر منفی گذاشت بلکه باعث شد که بسیاری از پزشکان به بخش خصوصی مهاجرت کنند و انگیزه آنها برای حضور در بیمارستان‌های دولتی کاهش یابد.

با محوریت این مسئله، گفت‌وگویی با مصطفی مژدهی فرد؛ مسئول اندیشکده سلامت مرکز مطالعات راهبردی ژرفا داشتیم؛ وی درباره اجرای "طرح پرداخت پلکانی به پزشکان در بخش دولتی" اظهار کرد: طرح پرداخت پلکانی از سال ۱۳۹۵-۱۳۹۶ در وزارت بهداشت مطرح شد یعنی زمانی که طرح تحول سلامت با مشکلات مالی مواجه بود. در آن زمان، برای مدیریت منابع مالی و کاهش هزینه‌ها در بخش دولتی، مسئله پرداخت پلکانی مطرح شد؛ هدف این طرح، مدیریت هزینه‌ها و بهینه‌سازی منابع بیمارستان‌ها بود.

وی افزود: در این سیستم، بر اساس کارکرد پزشکان، درصدی از درآمد پزشکان کسر می‌شد و سقف پرداختی برای پزشکان تعیین شد! در ابتدا، سقف دریافتی پزشکان ۶۰ میلیون تومان بود اما این سقف بعداً حذف شد؛ با وجود این تغییرات، همچنان پزشکان در بخش دولتی با مشکلات جدی مواجه هستند چرا که منابع مالی، محدود است و پزشکان با اجرای این طرح و کاهش انگیزه برای کار بیشتر، به بخش خصوصی می‌روند و ماندنگاری پزشکان و کیفیت خدمات درمانی در بخش دولتی کاهش یافته است.

مژدهی‌فرد ادامه داد: در این طرح که همچنان در حال اجراست، پرداخت‌ها طبق یک جدول پلکانی محاسبه می‌شود که در آن درآمد پزشکان بر اساس میزان کارکرد آن‌ها، وارد پله‌های مختلف می‌شود. در ابتدا، از درآمد پزشکان ۱۰ درصد کسر می‌شود که به دانشگاه علوم پزشکی تعلق می‌گیرد! سپس، ۹۰ درصد باقی‌مانده وارد پلکان می‌شود و در هر پله، درصدی از کارکرد پزشک کسر و مابقی به پزشک پرداخت می‌شود.

وی متذکر شد: در پلکان اول که برای کارکرد بین صفر تا ۴۲ میلیون تومان است، ۷۰ درصد "جزء حرفه‌ای" به پزشک پرداخت می‌شود و ۳۰ درصد آن به دانشگاه اختصاص می‌یابد! در پلکان دوم که برای کارکرد بین ۴۲ تا ۸۴ میلیون تومان است، ۶۰ درصد جزء حرفه‌ای به پزشک تعلق می‌گیرد و ۴۰ درصد آن به دانشگاه اختصاص می‌یابد؛ در پلکان سوم نیز که مربوط به درآمد بالای ۸۴ میلیون تومان است، ۵۵ درصد از جزءحرفه‌ای به پزشک تعلق می‌یابد و مابقی میزان کارکرد وی به دانشگاه تعلق پیدا می‌کند! به عبارت دیگر هرچه پزشک در بخش دولتی بیشتر کار کند، کمتر کارانه دریافت می‌کند!

این پژوهشگر حوزه سلامت با ارائه مثالی گفت: برای مثال اگر پزشکی به میزان ۷۰ میلیون تومان کارکرد از محل جزء حرفه‌ای خود داشته باشد، در نهایت با این سیستم پلکانی، میزان پرداختی به او به ۴۲ میلیون تومان می‌رسد که نزدیک به نصف میزان کارکرد وی است! از این ۴۲ میلیون تومان نیز ۶۰ درصد در ماه آینده پرداخت می‌شود و ۴۰ درصد مابقی نیز ۶ ماه بعد به پزشک پرداخت می‌شود!

وی درباره آسیب‌های ناشی از این سیستم پرداخت پلکانی به پزشکان تصریح کرد: این سیستم باعث شده که پزشکان در بخش دولتی انگیزه بسیار کمتری برای ارائه خدمات درمانی داشته باشند؛ بسیاری از پزشکان ترجیح می‌دهند که به بخش خصوصی منتقل شوند زیرا پرداخت‌ها در آنجا بیشتر و به‌موقع‌تر است؛ بخش خصوصی، برای جذب پزشکان، حتی ممکن است از بخش‌های فنی و هتلینگ خود کم کند و آن‌ها را به پزشکان اختصاص دهد تا انگیزه ارائه خدمات بهتر در بیمارستان‌های خصوصی حفظ شود.

این پژوهشگر حوزه سلامت یادآور شد: در نتیجه، این وضعیت به نفع بخش خصوصی و البته به ضرر مردم تمام می‌شود که بخش‌های درمانی خصوصی توانسته‌اند با فراهم کردن شرایط بهتر، پزشکان را جذب خود کنند؛ این وضعیت، نشان‌دهنده‌ نیاز به اصلاحات جدی در سیستم پرداخت پزشکان و افزایش توجه به شرایط مالی و کاری پزشکان در بخش دولتی است تا بتوان از کاهش کیفیت خدمات درمانی جلوگیری کرد.